Από την πρώτη μας προπόνηση στην πολεμική τέχνη ξεκινάμε ένα ταξίδι, αυτοπειθαρχίας, σωματικών δεξιοτήτων, καλλιέργειας. Στόχος της εξάσκησης είναι να κατακτήσουμε το επίπεδο ντο, δηλαδή τη φώτιση (αυτό-συνειδητοποίηση).
Με μια πρώτη ματιά η κατηγοριοποίηση σε ζώνες διευκολύνει τη συνειδητοποίηση του επιπέδου μας, ωστόσο η ζώνη αντιπροσωπεύει αποκλειστικά την τεχνική μας ικανότητα. Ένας άλλος τρόπος ταξινόμησης είναι τα χρόνια εξάσκησης, όμως και αυτός ο συντελεστής δεν είναι ικανός, να πιστοποιήσει το επίπεδο μας.
Ο μοναδικός ο οποίος γνωρίζει το επίπεδο μας και μπορεί να μας καθοδηγήσει είναι ο δάσκαλος. Η επιλογή ενός αληθινού δασκάλου είναι δύσκολη υπόθεση. Τις περισσότερες φορές συγχέουμε το δεξιοτέχνη με το δάσκαλο όμως είναι δυο πολύ διαφορετικά πράγματα. Μόνο κάνοντας την κατάλληλη επιλογή μπορούμε να διανύσουμε με ασφάλεια την πορεία μας στην πολεμική τέχνη.
Δουλειά του δασκάλου δεν είναι να καλύψει για εμάς το δρόμο, ούτε να μας εμψυχώνει σαν οπαδός. Είναι εκεί για να μας υποδεικνύει τη σωστή κατεύθυνση, μέχρι το σημείο να μην τον έχουμε ανάγκη, μέχρι τη στιγμή που θα γίνει το σκαλοπάτι για να ανέβουμε ψηλότερα από αυτόν. Η ψυχοσωματική ανάπτυξη που συντελείται μέχρι το ανώτατο επίπεδο διανύει διάφορα στάδια τα οποία δεν είναι τόσο ευδιάκριτα.
...Τα επίπεδα τα οποία αναφέρουμε είναι εμπειρικά και έχουν να κάνουν κυρίως με σταθμούς της ζωής κάποιου που μελετά και ασκείται σοβαρά με τη τέχνη του...
Δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος που ορίζει κάθε επίπεδο. Εξαρτάται αποκλειστικά από το μαθητή. Οι περισσότεροι από τους γνωστούς ιδρυτές πολεμικών τεχνών, πήραν κατευθείαν ένα επίσημο δίπλωμα δασκάλου από την τέχνη την οποία ασκούσαν για είκοσι ως τριάντα χρόνια. Μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν τους είχε δοθεί τίποτα άλλο. Τα επίπεδα τα οποία αναφέρουμε είναι εμπειρικά και έχουν να κάνουν κυρίως με σταθμούς της ζωής κάποιου που μελετά και ασκείται σοβαρά με τη τέχνη του. Κάθε περιγραφή έχει πολυάριθμες αποκλίσεις, τόσες, όσες και όλων όσων ασχολούνται με τις πολεμικές τέχνες.
Αρχάριο επίπεδο
Είναι το πρώτο επίπεδο εκπαίδευσης και το δυσκολότερο στο ταξίδι των πολεμικών τεχνών. Ο μαθητής μαθαίνει αρχικά βασικούς κανόνες λειτουργίας. Ρουχισμός, ατομική φροντίδα, χώρους της σχολής. Στη συνέχεια περνάει στο εθιμοτυπικό, δηλαδή στην εκμάθηση κανόνων και συμπεριφοράς. Η εξάσκηση σε αυτό το επίπεδο έχει να κάνει με βασικούς βηματισμούς, άμυνες, επιθέσεις. Η λεπτομέρεια στη στάση του σώματος, οι εναλλαγές κατεύθυνσης κατά τη διάρκεια μιας κίνησης, η σωστή πτώση, η ασφαλής άμυνα και άλλα πολλά που δείχνουν ανούσια, αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της προπόνησης.
Ο μαθητής αισθάνεται εγκλωβισμένος, βλέπει ότι κάθε ελεύθερη κίνηση είναι λάθος και νιώθει ότι καμία φόρμα δε θα μπορέσει να γίνει όπως τη βλέπει να εκτελείται. Σε αυτό το στάδιο αισθάνεται ξένο σώμα μέσα στο Ντότζο όπου το μόνο που κάνει είναι να δαπανά πολύτιμο χρόνο από το δάσκαλο ή τους παλιότερους μαθητές. Αυτός είναι ο πρώτος προσωπικός αγώνας του αρχάριου επιπέδου. Να αποδεχθεί ότι επιθυμεί να μάθει την πολεμική τέχνη που επέλεξε και ότι δε ξέρει απολύτως τίποτα. Ακόμα και το γεγονός ότι περπατά και αναπνέει, μέσα στη τέχνη θα πρέπει να το μάθει με άλλο τρόπο.
Κανείς δε θα τον πάρει από το χέρι, κανείς δε θα προσπαθήσει να τον πείσει να μείνει στην πολεμική τέχνη που επέλεξε. Ο δάσκαλος είναι κοντά του όσο είναι και με τους άλλους μαθητές και αυτό δεν του αρκεί. Αν πίστεψε ότι η πολεμική τέχνη είναι ένας χώρος καθαρά σωματικής άσκησης τότε ο μαθητής θα σταματήσει. Αν αποβάλει τον εγωισμό και αποφασίσει ότι επιθυμεί να ασχοληθεί με ένα σύστημα που είναι πολύ περισσότερα από μια σειρά κινήσεων τότε έχει νικήσει τον πρώτο του αγώνα μέσα στο Ντότζο και έχει περάσει στο επόμενο επίπεδο.
Μέσο επίπεδο
Είναι το πολυπλοκότερο επίπεδο εκμάθησης όσον αφορά το ψυχολογικό σκέλος του μαθητή. Είναι χωρισμένο σε δυο περιόδους κατά τη γνώμη μου. Στην πρώτη περίοδο ο μαθητής έχει κατανοήσει κάποιες κινήσεις και αρχίζει να χτίζει την αυτοπεποίθηση του. Αντιλαμβάνεται αρκετά καλά κάποιες τεχνικές και σταδιακά ξεπερνά κάποιους φόβους. Θα το παρομοίαζα με ένα παιδί το οποίο μόλις έμαθε να περπατάει. Είναι η στιγμή που ο ασκούμενος τραυματίζεται από τα λάθη του. Μια λάθος πτώση, ένα λάθος χτύπημα, μια λάθος άμυνα. Σε αυτό το στάδιο, περιμένοντας να του δώσουν σημασία, ανακαλύπτει ότι όλοι μέσα στο Ντότζο δίνουν τον προσωπικό τους αγώνα. Κανείς δε θα ασχοληθεί σε βάθος μαζί του. Θα πρέπει να ασχοληθεί μόνο ο ίδιος με τον εαυτό του. Η κατανόηση αυτή έχει δυο δρόμους. Ο πρώτος, οδηγεί στη διακοπή της πολεμικής τέχνης με τη δικαιολογία ότι δεν ασχολείται κανείς μαζί του, ότι ο δάσκαλος είναι αδιάφορος για τους μαθητές του και ο δεύτερος δρόμος να αποφασίσει ότι θέλει να διανύσει ένα προσωπικό αγώνα με ελάχιστη εξωτερική βοήθεια. Έχοντας πάρει αυτή την απόφαση ξεκινά
να είναι στην πραγματικότητα μαθητής της τέχνης που επέλεξε. Κατανοεί ότι μόνο με σκληρή προπόνηση και πειθαρχία μπορεί να συνεχίσει το δρόμο.
Η δεύτερη περίοδος του μέσου επιπέδου είναι η αμφισβήτηση. Κυρίως στο πρόσωπο του δασκάλου. Είναι στραμμένη γύρω από το τεχνικό υπόβαθρο και τις γνώσεις του. Ο μαθητής συγκρίνει το δάσκαλο του με άλλους δασκάλους, τον υποτιμά και υποβιβάζει την αξία του. Πρόκειται για την περίοδο της “εφηβείας”. Το τεχνικό επίπεδο του μαθητή έχει βελτιωθεί σημαντικά. Νιώθει ότι οι περισσότερες τεχνικές εκτελούνται σωστά. Θεωρεί ότι με όσα γνωρίζει μπορεί να κάνει προσωπικές βελτιώσεις σε τεχνικές που έχουν ιστορία χιλιάδων ετών!
Συνοψίζοντας όλα τα χαρακτηριστικά θα λέγαμε ότι ο μαθητής διανύει ένα εγωιστικό στάδιο. Μια περίοδο αυταπάτης, θεωρώντας ότι με βάση τις ικανότητες και τις γνώσεις που έχει αποκομίσει, μπορεί να προχωρήσει την τέχνη ένα βήμα πιο κάτω.
Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι αυτό το στάδιο είναι το μακροβιότερο στη ζωή ενός πολεμοτεχνίτη. Κάποιοι μαθητές μπορεί να έχουν πάρει ήδη μαύρη ζώνη ή και Νταν και αυτό να τροφοδοτεί περισσότερο την πλάνη τους. Είναι η στιγμή που κάποιοι μαθητές αλλάζουν δάσκαλο με την πεποίθηση να βρουν αυτόν που θα τους δικαιώσει. Που θα καταλάβει την αξία και τον αγώνα τους, την τεχνική τους κατάρτιση και το ταλέντο τους. Αν στο νέο Ντότζο συναντήσουν το ίδιο “κενό” τότε θα σταματήσουν την πολεμική τέχνη (διάβασε το άρθρο “ημερομηνία λήξης παλιών μαθητών”). Αν στο νέο χώρο τους επευφημούν τότε έχουμε μερικούς ακόμα μαθητές οι οποίοι δεν μπόρεσαν να βρουν το δρόμο.
Δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν ότι το ζητούμενο δεν είναι τεχνικής φύσεως. Το χειροκρότημα, ο έπαινος και η αίσθηση επιτυχίας είναι από τα βασικότερα εμπόδια στη ζωή ενός σοβαρού πολεμοτεχνίτη. Η δύναμη στη τέχνη προέρχεται από την ταπεινότητα, τη συσσώρευση εμπειρίας και το σεβασμό στο σύμπαν.
Ανώτερο επίπεδο
Αυτό είναι το επίπεδο στο οποίο θεωρώ ότι ξεκινά η κυρίως προπόνηση μιας πολεμικής τέχνης. Πρόκειται για το σημείο στο οποίο δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο από σκέψεις έξω από την ίδια την τέχνη. Ο μαθητής από τη στιγμή που μπαίνει στο Ντότζο αισθάνεται δέος για τις αλλαγές που έχουν συμβεί μέσα του και σεβασμό για τον προσωπικό αγώνα που δίνουν όλοι οι συν ασκούμενοι. Αντιλαμβάνεται ότι ο δάσκαλος εκτός από προπονητής μέσα από την “αμέτοχη” στάση του σε κάθε προπόνηση, τόσα χρόνια, ήταν στην πραγματικότητα ένας καθοδηγητής ο οποίος δεν πέρασε στο μαθητή τα δικά του πιστεύω και αντιλήψεις αλλά τον άφησε να σκάψει βαθιά μέσα του και να αναδείξει τα δικά του χαρακτηριστικά. Είναι μια περίοδος που χαρακτηρίζεται από μεγάλα διαστήματα λύπης. Σε τεχνικό επίπεδο αντιλαμβάνεται ότι αυτά που γνωρίζει είναι ελάχιστα. Νιώθει ότι οφείλει στον εαυτό του να ξαναδεί την τέχνη από την αρχή για να μπορέσει να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κάθε τεχνική του φαίνεται ανολοκλήρωτη, σκέφτεται ότι θα πρέπει να είχε κάνει και κάτι ακόμα. Θέλει να προσπαθεί ξανά και ξανά και κάθε φορά λείπει κάτι άλλο. Σε αυτό το στάδιο διαπιστώνει βιωματικά πλέον ότι ο μόνος δρόμος για να γίνει η τεχνική, τέχνη, είναι με ατελείωτη προπόνηση.
Ανώτατο επίπεδο
Είναι το επίπεδο εκείνο στο οποίο ο ασκούμενος έχεις τη δυνατότητα να διδάξει εφόσον το επιθυμεί. Αν στην πρώτη προπόνηση στο Ντοτζο έκανε μια αντανακλαστική κίνηση για να αποφύγει ένα χτύπημα με την ίδια φυσικότητα θα κάνει τώρα την κίνηση που έχει διδαχθεί όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό ονομάζεται “νους του αρχαρίου” και είναι το ιδεατό. Μετά από αρκετά χρόνια στο ανώτερο επίπεδο ο μαθητής έχει ξεχάσει τις φόρμες και τις μηχανικές κινήσεις. Έχει γίνει ο ίδιος η τέχνη του. Δεν υπάρχει κανένας εγωισμός ή υπεροψία μέσα του. Έχει
απεμπλακεί από οποιαδήποτε αρνητική σκέψη. Έχει στρέψει το βλέμμα μέσα του. Έχει επιτύχει τη βαθιά γνώση της τέχνης μέσω της συνεχούς αυστηρής προπόνησης και του αγώνα που έχει δώσει με τον “κακό του” εαυτό. Δεν περιμένει εύσημα από κανέναν γιατί η σκέψη του είναι μόνο η τέχνη, χωρίς ανταπόδοση, χωρίς προσμονή. Ακόμα και το ντο, δεν είναι στόχος πια για αυτόν.
Στην πολεμική τέχνη ο δάσκαλος κάνει “στείρες κινήσεις και τεχνικές” χωρίς να αναφέρει κανένα πνευματικό δρόμο ή προσωπική άποψη. Ο μαθητής δίνει τον αγώνα να καταλάβει τι κρύβεται πίσω από αυτές. Όποιος αγώνας έχει κερδηθεί ανήκει αποκλειστικά σε εκείνον και δεν έχει σημασία για κανέναν.
Νίκος Κορρές
www.bushinkan.gr
