Από τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησης μου με το Αϊκίντο είχα ακούσει για ένα Έλληνα Αικιντόκα ο οποίος έχει εκπαιδευθεί στην Ιαπωνία και τώρα ζει σε ένα μακρινό χωριό του Πηλίου, ακολουθώντας έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής. Τρώει ότι καλλιεργεί, κατά το δυνατόν, παράγει το δικό του ρεύμα και το νερό από δική του γεώτρηση. Κανείς από τον κόσμο του Αϊκίντο, που γνώριζα, δεν είχαν στοιχεία επικοινωνίας, έτσι ο Δημήτρης έγινε ένας θρύλος για εμένα.
Το 2008 βρίσκομαι στο σεμινάριο του Σιχαν Τσίμπα στην Αθήνα. Καθόμαστε Σεϊζα για να ξεκινήσει ένα από τα μαθήματα, όταν ακούω το δάσκαλο να αναφωνεί “Δημήτρη” και να αγκαλιάζει βουρκωμένος ένα κύριο, ψηλό, με μουστάκι και ωραίο παρουσιαστικό. Ενθουσιάστηκα γιατί αμέσως κατάλαβα ότι είναι ο άνθρωπος που γνώριζα μέσω αφηγήσεων. Ο Δημήτρης μπήκε στο μάθημα και έκανε προπόνηση σαν να ήταν ένας τακτικός μαθητής. Όταν τελείωσε το μάθημα δεν πρόλαβα να τον προσεγγίσω και έτσι η περιέργεια μου εντάθηκε περισσότερο.
Έχουμε φτάσει στο 2018 όταν κάποιοι μαθητές μου οργανώνουν ένα σεμινάριο μαζί μου σε ένα χωριό του Πηλίου. Το πρώτο πράγμα που ρώτησα όταν μου έγινε η πρόταση ήταν αν υπάρχει κάποιος που γνωρίζει τον Πατσίλια. Η τύχη αυτή τη φορά με βοήθησε, λίγο πριν ξεκινήσει η πρώτη μέρα του σεμιναρίου εμφανίζεται μπροστά μου ο ίδιος κύριος που είχα δει το 2008, με τη στολή του, το μποκεν στο χερί, να συστήνεται και να ζητάει άδεια να παρακολουθήσει το σεμινάριο. Το διήμερο εκείνο ήταν μαγικό. Ο κόσμος του χωριού μαζί με τους ντόπιους μαθητές το πρώτο βράδυ συγκεντρωθήκαμε στο πολιτιστικό κέντρο και ο Δημήτρης μας μίλησε για τη συγγραφική, πνευματική και Αϊκίντο πορεία του.
Από τότε μέχρι σήμερα, έξι χρόνια μετά, έχω κάνει αρκετές συζητήσεις μαζί του. Αποφάσισα λοιπόν να κάνω μια συνέντευξη με σκοπό να γνωρίσουν όσοι ασχολούνται με το Αϊκίντο έναν Έλληνα που η πορεία του στο χώρο μας είναι αξιοθαύμαστη. Τόσο όμορφη που δεν πρέπει να ξεχαστεί.
Πότε ήταν η πρώτη σου επαφή με το Αϊκίντο και που;
“Βρίσκομαι το 1978 στο Παρίσι όπου μαθαίνω ότι στην πανεπιστημιούπολη Ζησιε του πανεπιστημίου της Σορβόνης, γίνονται μαθήματα πολεμικών τεχνών. Παρακολουθώντας κάποιες προπονήσεις κατέληξα στο Αϊκίντο.
Έχοντας ήδη πάρει την απόφαση να ταξιδέψω στην Ιαπωνία προκειμένου να ασχοληθώ σοβαρά με το Ζαζεν και το Αϊκίντο, εγγράφομαι στο Εθνικό Ινστιτούτο Ανατολικών γλωσσών και πολιτισμών στο τμήμα της Ιαπωνικής γλώσσας. Μετά από λίγο καιρό κάποιος συμμαθητής μου μίλησε για τον Αντρε Νοκε ( 8ο Νταν Αϊκίντο 1914-1999). Η απόσταση του Ντοτζο που δίδασκε ο Μετρ Νοκε από το μέρος όπου κατοικούσα ήταν αρκετά μικρή για μένα, έτσι πήγα αμέσως. Αν μέχρι εκείνη τη στιγμή μου άρεσε το Αϊκίντο, βλέποντας τις τεχνικές να εκτελούνται από το Νοκε μαγεύτηκα. Εκεί εκπαιδεύτηκα τέσσερις μήνες, κάνοντας προπόνηση σχεδόν καθημερινά. Οι συνθήκες όμως της ζωής μου στο Παρίσι, ξύπνησαν και τη νοσταλγία για την Ελλάδα και έτσι πήρα το δρόμο της επιστροφής.”
Όταν επέστρεψες στην Ελλάδα βρήκες κάποιο Ντοτζο Αϊκίντο;
“Όχι αμέσως, ασχολήθηκα λίγο καιρό με το Τζούντο, εκεί με πληροφόρησαν ότι υπάρχει ένα Ντοτζο Αϊκίντο στου Ζωγράφου. Εκεί δάσκαλος ήταν ο Κώστας Πολίτης και βοηθοί του ο Αλέξης Παππάς και Μαρία Μαρνιέρου. Και οι τρεις ήταν μαθητές του Σιχαν Τσιμπα στην Αγγλία. Εκεί εκπαιδεύτηκα μέχρι το καλοκαίρι του 1979. Το πάθος μου όμως για το Ζαζεν, το Αϊκίντο και τον ιαπωνικό πολιτισμό γενικότερα με ωθούσε στην Ιαπωνία. Τον Αύγουστο του 1979 βρίσκομαι με την τότε σχέση μου στο αεροδρόμιο του Τόκιο να αναζητώ τις αποσκευές μου, για τις οποίες μου είπαν ότι δεν υπάρχουν.”
Ξεκινάει λοιπόν επεισοδιακά η άφιξη σου στην Ιαπωνία!
“Θεωρώ ότι κάθε τι στη ζωή έχει λόγο που συμβαίνει. Στο αεροδρόμιο μας ενημέρωσαν ότι θα πρέπει να μείνουμε σε σχετικά μικρή απόσταση για να μας φέρουν τις αποσκευές, όταν βρεθούν. Το να νοικιάσω ξενοδοχείο όμως στην κοντινή περιοχή ήταν οικονομικά αδύνατο, έτσι κατέφυγα σε κάποιες διευθύνσεις δασκάλων που μου είχε δώσει ο δάσκαλος Πολίτης. Η κοντινότερη διεύθυνση ήταν του Τσιμπα (8ο Νταν Αϊκίντο 1940-2015). Το ίδιο απόγευμα εγώ και η φίλη μου είμαστε έξω από το σπίτι του Τσίμπα χτυπώντας το κουδούνι του.”
Πως σας υποδέχθηκε ο Τσίμπα Σένσεϊ και πόσο μείνατε μαζί του;
“Ο δάσκαλος, μας υποδέχθηκε εγκάρδια και στο σπίτι του μείναμε την ίδια νύχτα. Οι αποσκευές μας βρέθηκαν την άλλη μέρα και μετά από συζήτηση μαζί του αποφασίσαμε να μας πάει να μείνουμε στο ναό όπου έκανε ο ίδιος Ζαζέν. Έτσι το δεύτερο απόγευμα στην Ιαπωνία βρεθήκαμε στη Σιζουοκα να κάνουμε Ζαζέν στο ναό Χογκεν Τζι, με τον Ζεν Μάστερ και φίλο του Τσίμπα, Χόγκεν.
Εκεί έμεινα μέχρι το Φεβρουάριο του 1980. Αυτούς τους πέντε μήνες εκτός του Ζαζεν έκανα μέρα παρά μέρα Αϊκίντο με τον Τσίμπα Σένσει ο οποίος ερχόταν στο ναό. Έδινε μαθήματα εκεί σαν αντάλλαγμα της εξάσκησης του στο Ζαζέν. Ο Δάσκαλος Χογκεν ήταν μαθητής Αϊκίντο υπό τη διδασκαλία του Τσιμπα Σενσεϊ.”.
Εκτός από εσένα και τη φίλη σου υπήρχαν άλλοι μαθητές οι οποίοι ακολουθούσαν τον ίδιο δρόμο;
“Είχα γνωρίσει τον Τομ Κολινγκς, ο οποίος ήταν ένας πραγματικά σοβαρός μελετητής και μαθητής Αϊκίντο. Υπήρχαν όμως και άλλοι κατά καιρούς, των οποίων δεν θυμάμαι τα ονόματα.”
Για ποιο λόγο θυμάσαι το όνομα του Κολινγκς;
“Ήταν ο άνθρωπος που μου μίλησε για την Ιγουαμα, τον Σαϊτο Σενσει(9ο Νταν 1928-2002) και το σύστημα εκμάθησης και διαμονής στο Ντότζο το οποίο έζησε τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια της ζωής του ο Μοριχεϊ Ουεσίμπα. Με το σύστημα εκμάθησης Ούτσι Ντέσι οι μαθητές ζουν μέσα στο χώρο, προπονούνται καθημερινά και φροντίζουν το χώρο σαν να είναι σπίτι τους. Ο άνθρωπος που ηγείτο εκείνο το διάστημα της οργάνωσης του χώρου και της εξάσκησης ήταν ο Σαϊτο Σένσεϊ. Ο Κόλινγκς μου μίλησε με τα καλύτερα λόγια για αυτό το δάσκαλο”
Υπήρχε κάποιος λόγος να φύγεις από το ναό και να πας στην Ιγουάμα για να εξασκηθείς σαν Ουτσι Ντεσι; Ακούγοντας όσα έχεις πει, το μέρος που τώρα ζούσες ικανοποιούσε πλήρως αυτά που έψαχνες.
“ Δεν ικανοποιούσε πλήρως αυτό που έψαχνα. Ενώ η σύνδεση μου με το Ζαζεν ήταν πολύ καλή παραλλήλως η σχέση μου με τον Τσίμπα Σένσει είχε ελαφρώς διαταραχθεί. Διαφωνούσαμε σε κάποια κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Το ίδιο συνέβαινε και με την κοπέλα μου, αυτό μαζί με την απόφαση μου να ασχοληθώ σοβαρά με το Αϊκίντο με οδήγησαν κάποια στιγμή να ζητάω συστατική επιστολή για την Ιγουάμα από τον Τσίμπα. Είχε έρθει η ώρα του Αϊκίντο”
Πως διαχειρίστηκε την απόφαση σου ο δάσκαλος Τσίμπα;
“Ο Τσίμπα Σένσει είχε εκπαιδευθεί στο παρελθόν από τον Σαϊτο Σενσει. Τα όπλα που δίδασκε ήταν τα ίδια που είδα μετέπειτα στην Ιγουάμα. Ενθουσιάστηκε με την απόφαση μου και έφτιαξε αμέσως την επιστολή που του ζήτησα. Θεωρώ ότι καταλάβαινε και εκείνος ότι η σχέση μας είχε φτάσει σε ένα σημείο που έπρεπε να διακοπεί και να προχωρήσω. Πριν φύγω με ρώτησε αν έχω Κεϊκο Γκι (στολή προπόνησης), μου έδωσε ένα δικό του και τον αποχαιρέτησα.”
Άφιξη λοιπόν στην Ιγουάμα. Το μέρος που έζησε και δίδαξε ο Μοριχεϊ Ουεσίμπα. Μίλησε μας λίγο για τη ζωή σαν εσωτερικός μαθητής.
“Υπεύθυνος στην Ιγουάμα ήταν ο Σαϊτο Σένσεϊ. Κάποιες φορές που έλειπε για σεμινάρια τον αντικαθιστούσαν κάποιοι υψηλόβαθμοι μαθητές του όπως ο Ιναγκάκι Σένσεϊ, ωστόσο εμείς ως μαθητές αποφεύγαμε τα μαθήματα μαζί τους γιατί ήταν πραγματικά δύσκολα. Οι Ουτσι Ντεσι ήταν αυστηρά έξι και κάθε φορά που έφευγε κάποιος γινόταν άμεση αντικατάσταση. Οι μαθητές όμως που έπαιρναν μέρος στα καθημερινά μαθήματα ήταν πραγματικά πολλοί. Υπήρχαν σε κάθε μάθημα τουλάχιστον δεκαπέντε δυτικοί (Σοτο Ντεσι) ο οποίοι έμεναν σε κοντινές περιοχές καθώς και Ιάπωνες κυρίως από το χωριό. Καθημερινά γινόντουσαν δυο μονόωρα μαθήματα, στις έξι το πρωί με όπλα και στις εφτά το απόγευμα άοπλες τεχνικές. Μετά το τέλος του μαθήματος παρέμεναν στο μέρος μόνο οι Ουτσι Ντεσι οι οποίοι φρόντιζαν το χώρο και είχαν το ελεύθερο να χρησιμοποιούν το Ντότζο κατά βούληση. Αυτό κάναμε. Δεν μπορώ να θυμηθώ πόσες ώρες προπονούμαστε καθημερινά, κάθε τεχνική την έκανα μόνος ή με κάποιον συμμαθητή μου και μετά κάποιες τις έγραφα για να μπορώ να τις επαναφέρω στη μνήμη μου. Κατά τη διάρκεια του επίσημου μαθήματος επικρατούσε απόλυτη σιωπή. Ο Σαϊτο Σένσεϊ μόλις έδειχνε μια τεχνική αποτραβιόταν σε μια γωνία για να αφήσει χώρο προπόνησης και από εκεί παρακολουθούσε όλους μας. Επειδή ήταν δύσκολο να κυκλοφορεί για να κάνει διορθώσεις και επειδή ήθελε να ακούνε τις διορθώσεις όλοι οι ασκούμενοι, διέκοπτε το μάθημα και έκανε τις απαραίτητες παρατηρήσεις. Το Ντότζο είχε τόσους μαθητές που παρόλο που δεν υπήρχε θέρμανση, υπήρχαν φορές που ανοίγαμε τα παράθυρα ενώ έξω χιόνιζε.
Έμεινα δεκατέσσερις μήνες, Φεβρουάριος 1980-Απρίλιος 1981. Πήρα μαύρη ζώνη από τον Σαϊτο Σενσει.”
Πως ήταν η σχέση σου με τον Σαϊτο Σένσεϊ;
“Ο Σαϊτο ήταν ένας ιδιαίτερα ευφυής και πολύ κοινωνικός άνθρωπος. Πολύ συχνά γινόντουσαν μεγάλα τραπέζια στην κουζίνα του Ντοτζο όπου ήταν καλεσμένοι όλοι οι μαθητές (εσωτερικοί και εξωτερικοί). Η σχέση όμως με τους μαθητές που ζούσαν μέσα στο Ντοτζο ήταν ακόμα πιο ζεστή. Ήταν ιδιαίτερη.
Η αγάπη μου για τις καλλιέργειες δημιούργησε μια προσωπική σχέση με τον δάσκαλο. Είχα αναλάβει τον κήπο του Ντότζο και έβγαζα από εκεί ένα μέρος των προϊόντων που τρώγαμε. Αυτό ο Σαϊτο το εκτιμούσε ιδιαίτερα. Εξάλλου και ο ίδιος ήταν κάτοικος της Ιγουάμα, η οποία είναι ένα χωριό, όπου το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων ασχολούνται με αγροτικές εργασίες. Είχε δε διδαχθεί από τον Μοριχεϊ Ουεσίμπα ότι η ενασχόληση με τη γη είναι συνυφασμένη με την εξάσκηση του Αϊκίντο. Για παράδειγμα κόβαμε ξύλα με το τσεκούρι, όπως κόβουμε με το σπαθί. Τον ίδιο κήπο καλλιεργούσε ο Μοριχεϊ, τον ίδιο κήπο φρόντιζε και ο Σαϊτο όταν πλέον αυτό ήταν αδύνατον για τον Ο' Σένσεϊ. Η αγάπη μας για τη φροντίδα του κήπου, μας έκανε να περνάμε πολλές ώρες μαζί καθημερινά. Αυτό θεωρώ ότι με βοήθησε αφάνταστα να κατανοήσω το πνεύμα του Αϊκίντο.
Για ποιο λόγο έφυγες από την Ιγουάμα;
“Μετά την απόκτηση του Σονταν, οι επικρατούσες συνθήκες όπως τις αντιλαμβανόμουν, μου προσέφεραν δυο δρόμους τους οποίους μπορούσα να ακολουθήσω... Να παραμείνω στην Ιαπωνία επί μακρόν, να παντρευτώ, να ενταχθώ στην εκεί κοινωνία και να συνεχίσω Αϊκίντο στην Ιγουάμα ή να επιστρέψω στην Ελλάδα την οποία ήδη είχα αρχίσει να νοσταλγώ, τους φίλους,τη μητέρα μου, τη γλώσσα και να συνεχίσω εκεί Αϊκίντο. Η ζυγαριά έγειρε προς το δεύτερο δρόμο τον οποίο και ακολούθησα.
Εξέθεσα την απόφαση μου στον Σαϊτο Σενσει, ζητώντας να μου πει τη γνώμη του. Εκείνος συμφώνησε με την επιστροφή μου στην Ελλάδα, ευχήθηκε τα καλύτερα, προσθέτοντας ότι μπορώ να διδάξω Αϊκίντο στη χώρα μου. ”
Είχες στο μυαλό σου ερχόμενος στην Ελλάδα να διδάξεις;
“Το ήθελα πάρα πολύ. Ωστόσο δεν είχα στο μυαλό μου να κάνω ένα Ντότζο στην Αθήνα από τη στιγμή που υπήρχε ήδη ο Σενσεϊ Πολίτης. Ξαναγύρισα λοιπόν στο Ντότζο του δασκάλου μου. Κάποια στιγμή ο δάσκαλος σταμάτησε τα μαθήματα που έκανε στο πολυτεχνείο και προσφέρθηκα να τον αντικαταστήσω. Δίδαξα μερικούς μήνες εκεί και μετά αποχώρησα.”
Για ποιο λόγο σταμάτησες;
“Ήταν ο καιρός να πραγματοποιήσω το νεανικό μου όνειρο. Να ζήσω κοντά στη φύση. Ήθελα να εξερευνήσω τον εαυτό μου, τα όρια μου και κατέληξα ότι ο μόνος τρόπος για να το πετύχω ήταν κοντά στη φύση.”
Θεωρώ ότι το θέμα του άρθρου πραγματοποιήθηκε, όμως δεν μπορώ να μη ρωτήσω την άποψη σου για το Αϊκίντο σήμερα. Χιλιάδες βίντεο στο γιου τιουμπ, όμορφες τεχνικές, δυναμικές, εντυπωσιακά ουκεμι, υπάρχει κάποια διαφορά με το Αϊκίντο που γνώρισες εσύ;
“Αυτό που αποκόμισα εγώ από τους δασκάλους μου είναι ότι το Αϊκίντο είναι ένας πνευματικός δρόμος. Οι τεχνικές που διδάσκονται σε μια τάξη Αϊκίντο περιέχουν και εσωτερική άσκηση η οποία αναπτύσσει την πνευματική διάσταση του ανθρώπου. Με τον όρο πνευματική διάσταση εννοούμε να γυρίσεις το βλέμμα να δεις τον εαυτό σου και τη σχέση σου με το σύμπαν. Να ξεπεράσεις τα όρια του “ψάχνω διανοητικά” και μέσω της συνεχούς εξάσκησης να δεις απλά να συμβαίνει.
Ένα ακόμα σημείο που αντιλήφθηκα είναι ότι ο Ο' Σένσεϊ μελέτησε και εφάρμοσε τεχνικές σε πραγματικές καταστάσεις. Αυτό το στοιχείο θα πρέπει να δημιουργεί ένα συγκεκριμένο κλίμα σε μια τάξη Αϊκίντο η οποία θα πρέπει να διακατέχεται από ειλικρίνεια, ταπεινότητα, ρεαλιστικότητα και συγκέντρωση καθ' όλη τη διάρκεια της άσκησης. Κάθε τι έξω από αυτό δεν θεωρώ ότι μοιάζει με Αϊκίντο.”
Ποια είναι η γνώμη σου για τα στυλ Αϊκίντο;
“ Η προσέγγιση μου λέει καταρχάς ότι θέλω να μάθω αυτό που δίδαξε ο Μοριχεϊ Ουεσίμπα. Άρα, προσπαθώ να βρω αξιόπιστη πηγή. Εδώ όμως γεννάται το εξής πρόβλημα, υπάρχουν μαθητές του Ο' Σενσεϊ όταν ήταν ακόμα δάσκαλος Νταϊτο Ριου, άλλοι που εκπαιδεύθηκαν από αυτόν όταν το Αϊκίντο ήταν σε άλλη μορφή (Υπάρχει ένας μεγάλος διαχωρισμός προπολεμικών και μεταπολεμικών μαθητών του Ο' Σένσεϊ), κάθε ένας από αυτούς εκπαιδεύτηκε σε διαφορετικές στιγμές της πορείας του Μοριχεϊ. Βλέποντας τους να κάνουν Αικίντο διακρίνεις αρκετές διαφορές. Αυτός ο συλλογισμός με οδηγεί στο να θεωρήσω την πλέον αξιόπιστη πηγή τον άνθρωπο που έζησε κοντά στον Ο' Σένσει, τα περισσότερα χρόνια άσκησης και ταυτόχρονα τα τελευταία χρόνια της ζωής του, αυτός ο άνθρωπος ήταν ο Σαϊτο Σένσει. Αυτό το δάσκαλο θεώρησε και το Αικικάϊ ως τεχνικό σύμβουλο μετά το θάνατο του Μοριχεϊ.”
Έχοντας μαθητεύσει σε πολύ σημαντικούς δασκάλους, έχεις διδαχθεί κάποιο πνευματικό δρόμο από αυτούς;
“ Αυτό που εμείς ονομάζουμε πνευματικό δρόμο οι Ιάπωνες το ονομάζουν Ντο. Είναι το Ντο του Αϊκίντο. Οι δάσκαλοι στους οποίους μαθήτευσα, πέρα από τις τεχνικές, με δίδαξαν και το Ντο, όχι με λόγια και περιγραφές αλλά απ' ευθείας μέσω του τρόπου διδασκαλίας των τεχνικών αλλά και της όλης συμπεριφοράς τους, εκτός ή εντός του Ντοτζο. Επομένως με την έννοια της ομιλίας κανένας από τους δασκάλους που γνώρισα δεν μου επέδειξε κάποιο πνευματικό δρόμο. Ωστόσο για να ακολουθήσεις το μάθημα ενός μεγάλου δασκάλου οφείλεις να βγάλεις τη σκέψη και να είσαι ολοκληρωτικά παρών. Αυτός είναι ο πνευματικός δρόμος. Αν συνεχίζεις να μιλάς και να αναλύεις σκέψεις, τότε ενισχύεις αυτό που πρέπει να ξεπεράσεις.”
Ο Δημήτρης Πατσίλιας έχει μια συγγραφική πορεία η οποία θεωρώ ότι αξίζει το ενδιαφέρον μας.
Μετέφρασε τα ακόλουθα βιβλία.
1- Η τέχνη της ειρήνης. Εκδότης: ΣώμαΝους
2- Η Θαυμαστή σοφία του ακλόνητου νου. Εκδότης: ΣώμαΝους
3- Πνευματική άσκηση- Πνεύμα και αρετές. Εκδότης: Καλέντης
Νίκος Κορρές
www.bushinkan.gr