Το Σαϊκέντζι είναι ένας Βουδιστικός ναός που βρίσκεται στην πόλη Χαμαμάτσου 252 χιλιόμετρα έξω από το Τόκιο. Το τέμπλο του μοναστηριού κατασκευάστηκε το 1480. Το όνομα του τέμπλου (σε ελεύθερη απόδοση) σημαίνει, το σημείο από όπου μπορείς να δεις τη Δύση, εκεί δηλαδή που βρίσκεται η Ινδία, η χώρα που γεννήθηκε ο Βούδας και είναι η γη του Καθαρού Παραδείσου. Στο Σαϊκέντζι μπορείς να ασκηθείς στο ζαζέν και ο τύπος της διδασκαλίας εκφράζεται ως εξής: γίνομαι ένα με οτιδήποτε στον κόσμο.
Ο ηγούμενος του μοναστηριού ονομάζεται Κότεν Ρόσι και μας έχει επισκεφθεί αρκετές φορές στην Αθήνα προσκεκλημένος του Ζεν Σέντερ Άθενς, και κάνω πρακτική στο ζαζέν κάτω από την καθοδήγησή του. Είναι ένας πολύ απλός και συμπαθητικός άνθρωπος αλλά πίσω από αυτή την απλότητα υπάρχει το πνευματικό εύρος ενός Δασκάλου και Οδηγού στο μονοπάτι του Ζεν.
Ήταν βράδυ όταν η ομάδα που είχαμε φτιάξει και εκπροσωπούσε το Ζεν Σέντερ έφτασε στην Ιαπωνία. Το Τόκιο έλαμπε μέσα από τα χιλιάδες φώτα που έδιναν το στίγμα της πόλης τη νύχτα. Το μακρινό ταξίδι και η κούραση ξεχάστηκαν μονομιάς. Η κόρη του Δασκάλου μας περίμενε στο αεροδρόμιο. Το βλέμμα της και οι ευγένεια στο λόγο και στις κινήσεις της με έκαναν να νοιώσω άνετα. Το πρώτο βλέμμα στον περιβάλλοντα χώρο πλημμύρισε από μια άγνωστη γλώσσα που τα ιδεογράμματά της έμοιαζαν σαν ζωγραφικοί πίνακες διάσπαρτοι στο χώρο. Φυσικά υπήρχαν και οδηγίες στα αγγλικά, αλλά η προσοχή μου παγιδεύτηκε στην καλλιγραφία των άγνωστων συμβόλων. Η ευγένεια των ανθρώπων είναι πολύ χαρακτηριστική αλλά και ο τρόπος που κινούνται στο χώρο έχει χάρη και ομορφιά.
Κατευθυνθήκαμε στο σταθμό των σιδηροδρόμων. Για να φτάσουμε λοιπόν στην πόλη Χαμαμάτσου έπρεπε να αλλάξουμε τρεις φορές τρένο. Θυμήθηκα τις εικόνες που έβλεπα σε έντυπα σχετικά με τα τρένα στην Ιαπωνία. Ταχύτητα, απόλυτη συνέπεια στα δρομολόγια, τάξη στην επιβίβαση και αποβίβαση, η ευγένεια των ελεγκτών που διέσχιζαν τα βαγόνια σε τακτά χρονικά διαστήματα και η καθαριότητα με έκαναν να νοιώθω ωραία. Δεν κρύβω ότι άρχισα να συγκρίνω τα ελληνικά μέσα μαζικής μεταφοράς και πολλές φορές τις άθλιες συνθήκες που βιώνουμε μέσα σε αυτά.
Φτάσαμε στην πόλη και μετά με τρία αυτοκίνητα (είμαστε δέκα άτομα) κατευθυνθήκαμε στο ναό Σαϊκέντζι. Η νύχτα δεν άφηνε τα αχόρταγα βλέμματα να γεμίσουν από τις εντυπώσεις του περιβάλλοντος χώρου. Στο ναό αυτόν δεν διαμένουν άλλοι μοναχοί, παρά μόνο ο Δάσκαλος με την οικογένειά του. Μας περίμεναν στην είσοδο και μας καλοδέχτηκαν με αγκαλιές και χαμόγελα. Ναι, το όνειρο άρχισε να γίνεται πραγματικότητα.
Περάσαμε την πανέμορφη πύλη του μοναστηριού. Οι ήχοι της νύχτας έγιναν τα πρώτα ακούσματα. Μας περίμενε ζεστό φαγητό και τσάι. Τι χαρά! Όλοι μαζί καθισμένοι στα χαμηλά τραπέζια να ανταλλάσσουμε νέα και πληροφορίες. Να μοιραζόμαστε γεύσεις, εντυπώσεις και την παρουσία του Ρόσι που οδηγεί το μονοπάτι μας στην μελέτη του Ζεν. Οι τρεις κόρες του βοηθούσαν στην μετάφραση. Βέβαια εκτός από τη γλώσσα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε με τα μάτια, τις χειρονομίες και την καλή καρδιά. Γιατί αυτή άρχισε να “ανοίγει” αυθόρμητα, χωρίς πρόθεση. Άρχισε να αχνοφαίνεται το φως της και να οδηγεί τα δρώμενα.
Τα κορίτσια του δασκάλου μας οδήγησαν στους χώρους που θα μέναμε. Πέντε γυναίκες μαζί και πέντε άντρες στο διπλανό δωμάτιο, μαζί και αυτοί. Οι συρόμενες πόρτες “άνοιξαν” τον ιαπωνικό τρόπο διαμονής. Μου αρέσει που δεν υπάρχουν πόμολα. Που όλα σύρονται αθόρυβα και μπορούν να αλλάξουν την διαμόρφωση του χώρου ταχύτατα. Μου αρέσει το τατάμι που ντύνει το έδαφος αλλά και τα στρώματα φουτόν που το πρωί τα διπλώνεις και το βράδυ γίνονται αναπαυτικά κρεβάτια.
Μας περίμενε πρωινό ξύπνημα και ετοιμασίες για την τελετή μύησης που αφορούσε όσους ήθελαν να γίνουν μοναχοί. Μας περίμενε ακόμα και η εντατική πρακτική στο ζαζέν που θα κάναμε όλες τις ημέρες παραμονής μας στο μοναστήρι.
Το φως την ημέρας αποκάλυψε ένα πανέμορφο τοπίο! Μέσα από τα τζάμια έριξα την πρώτη ματιά. Καταγάλανος ουρανός, υπέρλαμπρος ήλιος και ιαπωνική αρχιτεκτονική, που είναι πολύ ιδιαίτερη, στους ναούς που υπήρχαν στον χώρο. Έτρεξα έξω σαν μικρό παιδί να αγκαλιάσω τα πάντα και να γεμίσω τους πνεύμονες με τον αέρα της Ιαπωνίας! Τα τραγούδια των πουλιών αναμόχλευαν την ησυχία του τοπίου. Μεγάλοι κήποι, πανύψηλα δέντρα μπαμπού αλλά και άλλα είδη. Λουλούδια, αροκάριες αλλά και ένα μικρό ρυάκι να κυλάει ήσυχα κάτω από την σκαλιστή μαρμάρινη γέφυρα. Τέμπλα χρωματιστά και ζεν κήπος με βράχια διάσπαρτα, ακανόνιστα στο χώρο. Μια γρήγορη πρώτη ματιά και όλοι μαζευτήκαμε για το πρωινό γεύμα.
Ξεκίνησε η προετοιμασία της μύησης. Ήμουν προετοιμασμένη αρκετό καιρό πριν για αυτό με απόλυτη προσοχή και συνείδηση. Επειδή κάνω πρακτική στο ζαζέν από το 1986, ήξερα τι ήθελε η καρδιά μου και το ακολούθησα. Ανοίξαμε τα κουτιά με τις ρόμπες που έπρεπε να λάβουμε τελετουργικά και να φορέσουμε. Όλα είναι σύμβολα για μένα. Και αυτά τα ρούχα του μοναχού συμβολίζουν αυτό που θέλει κάποιος να πραγματώσει κατά την διάρκεια της ζωής του. Έτσι τουλάχιστον το καταλαβαίνω εγώ.
Η τελετή ήταν ένα καινούργιο φως στη ζωή μου. Και έτσι είναι. Όλα τα δρώμενα έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και ιδιαίτερη σημασία. Έγιναν τα πάντα με την καθοδήγηση και την δυναμική παρουσία του Δασκάλου. Κάτι σημαντικό αλλά ταυτόχρονα και κάτι που το αφήνεις να περάσει χωρίς να προσκολλάσαι σε αυτό. Μα αυτό δεν είναι το Ζεν; Προσήλωση στην παρούσα στιγμή ως έχει. Δεν ανατρέχουμε στο παρελθόν ή στο μέλλον και αφήνουμε τα πράγματα να έρχονται και να φεύγουν σαν σύννεφα που τρέχουν σε καταγάλανο ουρανό.
"Η προσωπική επαφή με έναν δάσκαλο του Ζεν είναι κάτι πολύ ξεχωριστό. Μέσα στην παρουσία του σβήνουν οι εντάσεις και πραγματικά αυτός μεταμορφώνεται σε έναν καθαρό καθρέφτη όπου καθρεφτίζεσαι..."
Συνεχίσαμε με την αδιάκοπη πρακτική στο ζαζέν. Ξύπνημα στις 4πμ και ύπνος στις 9μμ. Η εμπειρία του να μελετάς αυτήν την πρακτική μέσα στην "πηγή" της, είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο. Είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να χωρέσει σε λόγια όλο αυτό. Οι λέξεις είναι πολύ φτωχές για να περιγράψουν αυτό το οποίο αισθανόμουν. Το τραγούδι των πουλιών ήταν η μουσική που αγκάλιαζε τα δρώμενα. Οι σκιές και το φως εναλλάσσονταν καθώς οι ώρες κυλούσαν και εμείς σε ακινησία να προσέχουμε την άκρη της μύτης ή ένα σημείο στον τοίχο. Το ιδιαίτερο ενεργειακό φορτίο στο ζέντο διαμόρφωνε την ψυχή μου. Η σιωπηλή παρουσία του Ρόσι γινόταν αισθητή από το θρόισμα των ρούχων του καθώς έμπαινε στον χώρο. Παράλληλα, υπήρχε η δυνατότητα να έχει κάποιος προσωπική επαφή με τον δάσκαλο. Ο κάθε ένας από εμάς μπορούσε να τον δει κατ’ ιδίαν σε έναν χώρο ειδικά διαμορφωμένο για αυτό και να συνομιλήσει μαζί του για όποιο θέμα τον απασχολούσε. Η προσωπική επαφή με έναν δάσκαλο του Ζεν είναι κάτι πολύ ξεχωριστό. Μέσα στην παρουσία του σβήνουν οι εντάσεις και πραγματικά αυτός μεταμορφώνεται σε έναν καθαρό καθρέφτη όπου καθρεφτίζεσαι.
Οι μέρες κυλούσαν σαν ένα ήσυχο ποτάμι. Ούτε κατάλαβα πότε πέρασαν. Η περιήγηση στους χώρους του μοναστηριού με έφερε σε καλύτερη επαφή με αυτήν την κουλτούρα και τα πνευματικά της σύμβολα. Ομορφιά, λεπτότητα και τάξη είναι διάχυτη παντού. Οι βόλτες ξανά και ξανά στους κήπους μου έδινε την δυνατότητα να αναπνέω καλύτερα, να νοιώθω την ενέργεια αυτών των τόπων και να ησυχάζω εσωτερικά. Η επαφή μου με τους ανθρώπους (τους συμμαθητές μου δηλαδή αλλά και άλλους) που μοιραστήκαμε όλο αυτό, άνοιγε την καρδιά μου. Ένοιωθα όμορφα. Οι συναντήσεις με τον δάσκαλο, το φαγητό που μοιραστήκαμε και καλή του διάθεση να απαντήσει σε όλες μας τις απορίες με έκαναν να νοιώθω σαν το σπίτι μου.
Πάνω από όλα όμως το ίδιο τα ζαζέν αγκάλιαζε και διαμόρφωνε τα πάντα. Οι πλάνες που μας χαρακτηρίζουν σαν ανθρώπινο είδος αρχίζουν να χάνουν την κυριαρχία τους επάνω μας. Όλα λειώνουν μπροστά σε αυτή την πρακτική που σου λέει απλώς, κάθισε. Κάθισε απέναντι από τον τοίχο σε σωστή στάση και πρόσεχε την αναπνοή σου. Τίποτα άλλο. Βίωσε την παρούσα στιγμή ως έχει χωρίς κριτική και επενδύσεις. Αλλά και από την άλλη όπως λένε και οι δάσκαλοι “το ζαζέν είναι καλό για το τίποτα”. Τί να πει κανείς; Τίποτα.
Ελευθερία Καζαντζή
