Η ακριβής προέλευση του Τάι Τσι Τσουάν, είναι αλήθεια ότι χάνεται μέσα στην αχλή του χρόνου .Το Τάι Τσι ξεκίνησε, από όσο γνωρίζουμε, σαν οικογενειακή πολεμική τέχνη στην Β. Κίνα και από κει και μετά εξαπλώθηκε σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Τον δέκατο ένατο αιώνα η Κίνα περνούσε βαθιά κρίση λόγω της διαφθοράς, της κακής διακυβέρνησης, των φυσικών καταστροφών και των διαφόρων άλλων προβλημάτων. Η φτώχεια και η εξαθλίωση λόγω της αύξησης του πληθυσμού, οι συμμορίες ληστών και εξεγερμένων είχαν ως αποτέλεσμα την οργάνωση των ντόπιων, ώστε προκειμένου να προστατευτούν πέρασαν στην χρηματοδότηση πολιτοφυλακών, την δημιουργία ομάδων φύλαξης των καλλιεργειών, προστασίας του αμυντικού τείχους των πόλεων κ.λ.π. Μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες γεννήθηκε το Ται Τσι Τσουάν.
Οι πολεμικές τέχνες στην Κίνα δεν ήταν μόνο φυσική άσκηση αλλά εμπεριείχαν στοιχεία από την ιατρική, την φιλοσοφία και τον πολιτισμό που είχε αναπτυχθεί μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Βασικές αρχές της κοσμογονίας τους, όπως οι έννοιες του Γιν - Γιανγκ, τα Πέντε Στοιχεία, η αρχαία γνώση του Τσι Κούνγκ και ο διαλογισμός, όχι μόνο εντάχθηκαν αλλά αποτέλεσαν και το θεωρητικό υπόβαθρο των πολεμικών τεχνών. Κατά την διάρκεια της Δυναστείας Μινγκ (1368-1644) εκδόθηκε το “Νέα Πραγματεία για την Πειθαρχημένη Θητεία” (Τζισιάο Σινσού), από τον στρατηγό Τσι Τζιγκουάνγκ (1528-1587). Το βιβλίο περιείχε ένα κεφάλαιο με τίτλο “Κλασικές Πολεμικές Τέχνες” (Τσουάν Τζίνγκ) όπου ο συγγραφέας απαριθμούσε πάνω από δώδεκα στυλ πολεμικών τεχνών. Από αυτά επέλεξε τριάντα δύο κινήσεις και έφτιαξε μια ενιαία φόρμα. Το βιβλίο περιείχε επίσης ένα απόσπασμα από την πραγματεία του Γιού Ντα Γιού (1503-1580) πάνω στα όπλα (Τζιάν Τζινγκ), που αναφερόταν σε αρχές όπως η μαλακότητα, η προσεκτική ακοή και η προσκόλληση στον αντίπαλο, που σήμερα συνδέουμε με το Τάι Τσι. Οι μαθητές εξασκούνταν πάνω σε σειρές κινήσεων, ειδικές τεχνικές και προπονήσεις με αντιπάλους. Τις γυναίκες δεν τις δίδασκαν, διότι θα πήγαιναν σε άλλες οικογένειες μετά το γάμο. Η πολεμική τέχνη έμενε αυστηρά μέσα στην οικογένεια και υπήρχε ιδιαίτερη σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή.
Τον δέκατο έβδομο αιώνα περίπου ξεχώρισαν δύο διαφορετικοί κλάδοι: τα “εξωτερικά” στυλ (γουέϊ τζιά), που βασίζονται στην ταχύτητα και στη σωματική δύναμη και τα “εσωτερικά” στυλ (νέι τζιά) που εστιάζουν στην χρήση του Τζιν (εσωτερική δύναμη) και του Τσι. Βέβαια αυτή η διαφοροποίηση αμφισβητείται από κάποιους.
Ιστορικά γνωρίζουμε ότι το Τάι Τσι υπήρχε με αυτό το όνομα στην περιοχή Χενάν Χεμπέι, της βόρειας Κίνας, στα τέλη του 19ου αιώνα, και στις αρχές του 20ου αιώνα το δίδασκαν στην περιοχή του Πεκίνου. Σχετικά με την γέννηση του συστήματος υπάρχουν πολλές θεωρίες, άλλες ιστορικές και άλλες μυθικές. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι δημιουργήθηκε από μέλη της οικογενείας Τσεν όπου πολλές γενιές της ασκούνταν στις πολεμικές τέχνες. Το χωριό που έμεναν έφερε το όνομά τους και βρισκόταν στην επαρχία Χενάν, βόρεια του Κίτρινου Ποταμού. Η οικογένεια υποστηρίζει ότι ο Τσεν Γουάν Τινγκ στα μέσα του 17ου αιώνα επινόησε το Τάι Τσι συνδυάζοντας στρατιωτικές και δημοφιλείς τεχνικές πολεμικών τεχνών με ασκήσεις τύπου Τσι Κούνγκ και υγείας. Χρησιμοποιούσε τις έννοιες της μαλακότητας, της κυκλικότητας και της εσωτερικής δύναμης Τζιν.
Το σύστημα παρέμεινε κλειστό μέσα στην οικογένεια μέχρι που ο Τσεν Τσανγκ Χσινγκ (1771-1853) δέχθηκε ως μαθητή του τον Γιάνγκ Λού Τσαν (1799-1872). Λέγεται ότι ο Γιάνγκ προερχόταν από φτωχή οικογένεια και πήγε στο χωριό των Τσεν σε ηλικία εννέα ετών για να εργαστεί ως υπηρέτης σε κάποιον Τσεν Ντε Χου ο οποίος ήταν ιδιοκτήτης φαρμακείου. Σύμφωνα με τις πηγές ο Γιάνγκ έζησε εκεί τριάντα χρόνια. Μέσα σε αυτά τα χρόνια ενδιαφέρθηκε για το σύστημα της οικογένειας Τσεν και κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του Τσεν Τσαν Χσινγκ που το δέχθηκε τελικά σαν τον πρώτο ξένο μαθητή. Μετά τον θάνατο του αφεντικού του επέστρεψε στο χωριό του Γιόνγκιαν σε ηλικία περίπου σαράντα ετών και έζησε στο φαρμακείο “Τάιχε” του Τσεν. Ξεκίνησε να διδάσκει εκεί πολεμικές τέχνες και αργότερα μετακόμισε στο Πεκίνο και άρχισε να διαδίδει το σύστημα. Γρήγορα άρχισε να προσαρμόζει το Τάι Τσι ώστε να είναι προσιτό σε μεγαλύτερο κοινό. Ο Γιάνγκ Τσενγκ Φου διέδωσε το σύστημα όπως το γνωρίζουμε σήμερα θα λέγαμε. Επίσης δημιουργήθηκαν γραπτά κείμενα, υλικό το οποίο εκδόθηκε σε δύο βιβλία την δεκαετία του τριάντα από τον Γιάνγκ Τσενγκ Φου. Η οικογένεια Γιάνγκ γίνεται βασικός πυλώνας του συστήματος.
Το στυλ Γου, είναι παρακλάδι της οικογενείας Γιανγκ και πήρε το όνομά του από τον Γου Γιού Χσιάνγκ . Καταγόταν από πλούσια οικογένεια και ήταν γνωστός με το όνομα Γου Χε Τσινγκ (1812-1880). Ο Γου και η οικογένεια του συνδέθηκαν με τον Γιάνγκ Λου Τσαν όταν αυτός γύρισε τη δεκαετία του 1840 στη Γιόνγκνιαν και έμενε στο φαρμακείο “Τάιχε” του Τσεν Ντε Χου , που ανήκε στους Γου. Τελικά ο Γου Γιού Χσιάνγκ ανέπτυξε το δικό στυλ. Η οικογένεια Γου καλλιέργησε και την λόγια παράδοση του Τάι Τσι.
Αυτές είναι οι τρεις κύριες οικογένειες απ' όσο γνωρίζουμε μέχρι σήμερα που διέδωσαν το Τάι Τσι. Από εκεί και μετά υπάρχουν πολλά διαφορετικά στυλ και σχολές.
Σχετικά με την μυθοπλασία σε αυτό το θέμα μαθαίνουμε ότι στην κινέζικη παράδοση συνηθιζόταν να αποδίδονται σε αρχαίους και επιφανείς σοφούς όλα τα σπουδαία επιτεύγματα. Η γεωργία επινοήθηκε από τον θρυλικό αυτοκράτορα Σεν Νονγκ, η ιατρική από τον Κίτρινο Αυτοκράτορα, η πολεμική τέχνη Σαολίν Τσουάν από τον Μποντιντάρμα. Το Τάι Τσι από τις αρχές του 20ου αιώνα, μέσω θρύλων, μαθαίνουμε ότι τιμούσαν τον Ταοϊστή σοφό Τσανγκ Σαν Φενγκ ως ιδρυτή του Τάι Τσι Τσουάν. Λέγεται ότι ο Τσανγκ έζησε γύρω στο 1100 και ήταν Δάσκαλος των εσωτερικών ταοϊστικών μεθόδων. Ήταν ένας ταοϊστής αλχημιστής από τα όρη Γουτάνγκ της επαρχίας Χενάν. Η παρουσία του βοήθησε αυτή την τέχνη να συνδεθεί με την παλαιότερη παράδοση των ταοϊστικών ασκήσεων βελτίωσης του τσι.
Και ολοκληρώνοντας αυτό το αφιέρωμα στις ρίζες του Τάι Τσι Τσουάν θα κλείσω με την διάσημη ιστορία για το πώς εμπνεύστηκε ο Τσάνγκ τη δημιουργία αυτού του συστήματος: Κάποια μέρα, ενώ βρισκόταν στο δωμάτιό του ψάλλοντας τις γραφές, ο Τσανγκ κοίταξε έξω από το παράθυρό του και είδε την μάχη ενός πουλιού με ένα φίδι. Όταν το πουλί έκανε επίθεση, το φίδι γλιστρούσε προς τα πίσω. Με το να τυλίγεται και να ξετυλίγεται, το φίδι κατάφερε να αποφύγει το πουλί. Από τις παρατηρήσεις του πάνω στη συμπεριφορά των ζώων, δημιούργησε το Τάι Τσι βασίζοντάς το στο σύμβολο τάι τσι, δηλαδή στις αλλαγές του γιν και του γιανγκ και στην αρχή ότι το μαλακό υπερνικά το σκληρό.
Ιστορικές και μυθικές παραδόσεις πλέκουν τον ιστό αυτής της υπέροχης τέχνης και φτάνουν μέχρι τις ημέρες μας. Το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι όλα αυτά γίνονται και δικές μας ρίζες, γιατί ως σύγχρονοι άνθρωποι που αγαπάμε τις πολεμικές τέχνες, συνεχίζουμε να κρατάμε ζωντανές τις παραδόσεις των συστημάτων που έχει επιλέξει ο καθένας από εμάς και να τις μελετάμε με ήθος, συνέπεια και αφοσίωση.
Ελευθερία Καζαντζή
