Το κείμενό μου σχετικά με τα “άπλυτα” των κορίου
(Κλασικές σπουδές), των κλασικών παραδόσεων πολεμικών τεχνών της Ιαπωνίας, ήταν η αφορμή για μια κουβέντα με έναν καλό φίλο που ασκείται στο αϊκίντο και στο ιάιντο· μέρος αυτής της κουβέντας ήταν πώς προσδιορίζεται το “μελετάω μια κορίου”. Προφανώς δεν είμαι αυθεντία στο θέμα όμως έχω ασχοληθεί αρκετά και έχω κάνει αρκετές συζητήσεις με ανθρώπους που έχουν ασχοληθεί ακόμα περισσότερο ώστε να μπορώ να καταγράψω τις σημαντικότερες συνιστώσες της απάντησης -αν και είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν κι άλλες, οι παρακάτω είναι εκ των ων ουκ άνευ.
Πρώτο και βασικό στοιχείο είναι ότι η μελέτη γίνεται υπό την επίβλεψη του επικεφαλής της σχολής ή κάποιου διαπιστευμένου εκπαιδευτή της. Και λέγοντας “διαπίστευση” εδώ, αναφέρομαι σε πιστοποίηση από τον επικεφαλής με αποτέλεσμα να υπάρχει -στο μέτρο του δυνατού- μια αδιάσπαστη γραμμή μεταξύ του ιδρυτή και του μαθητή. Οι κορίου είναι πέρα απ' όλα παραδόσεις (εξ' ου και η χρήση του ιδεογράμματος ρίου/流στη λέξη “κορίου” -το ιδεόγραμμα σημαίνει κυριολεκτικά και μεταφορικά “ροή”) οπότε αν η σχέση με τις προηγούμενες γενιές είναι ασαφής δεν μπορούμε να μιλάμε για συμμετοχή σε μια ρίου.
Δεύτερο και εξίσου σημαντικό με το πρώτο είναι ότι το αντικείμενο μελέτης δεν είναι μόνο το “υλικό” μέρος, δηλαδή οι τεχνικές, αλλά και το “λογισμικό” δηλαδή οι αρχές που διέπουν αυτή τη σχολή και όχι κάποια άλλη (προφανώς ομοιότητες θα υπάρχουν καθώς η ανθρώπινη ανατομία και φυσιολογία είναι, σε γενικές γραμμές, η ίδια), τόσο ως προς το σωματικό μέρος όσο και ως προς το ψυχολογικό και το στρατηγικό. Αν παρατηρήσει κανείς τις λίγες πραγματικά ζωντανές κορίου που υπάρχουν θα δει ότι πρόκειται όντως για διαφορετικές προσεγγίσεις του φαινομένου της συμπλοκής -η Τένσιν Σόντεν Κατόρι Σίντο-ρίου είναι σχεδόν σύγχρονη της Κάσιμα Σίντεν Τζιγκισινκάγκε-ρίου, δημιουργήθηκαν στην ίδια περιοχή της Ιαπωνίας και μελετούν και οι δύο -βασικά- το ξίφος. Παρόλα αυτά, δύσκολα θα δει κανείς δύο σχολές με πιο διαφορετικές προσεγγίσεις.
Τρίτο στοιχείο είναι η μελέτη του συνόλου της ύλης της σχολής και όχι μόνο κάποιου τμήματός της. Η διασημότερη σχολή τζόντο, η Σίντο Μούσο-ρίου έχει ενσωματώσει με το πέρασμα των χρόνων μια σχολή χρήσης του κουσάρι-γκάμα που λέγεται Ίσιν-ρίου, μια σχολή χρήσης του αστυνομικού γκλομπ τζούτε που λέγεται Ικάκου-ρίου, μια σχολή κεντζούτσου που λέγεται Κασούμι Σίντο-ρίου, μια σχολή χρήσης του ραβδιού βαδίσματος που λέγεται Ουτσίντα-ρίου και μια σχολή δεσίματος με λεπτό κορδόνι που λέγεται Ιτάτσου-ρίου. (Το φαινόμενο, παρεμπιπτόντως, δεν είναι αποκλειστικότητα της Σίντο Μούο-ρίου). Αν ένας ασκούμενος δε μελετάει όλες τις παραπάνω -η στιγμή έναρξης της μελέτης των επικουρικών αυτών σχολών επαφίεται, όπως και τα πάντα στις κορίου, στη διακριτική ευχέρεια του εκπαιδευτή- δε μελετάει Σίντο Μούσο-ρίου.
Στη συνέχεια, μεγάλη σημασία έχει αν μελετάει κανείς πέρα από την ύλη και το θεωρητικό μέρος της σχολής: την ιστορία της, τους εσωτερικούς της μύθους, τις σχέσεις της με την περιοχή στην οποία δημιουργήθηκε, τις (καλές ή κακές) σχέσεις της με άλλες σχολές, τα αρχεία της, τα πεπραγμένα των προηγούμενων γενιών και, στο μέτρο που υπάρχει κάτι τέτοιο, και το ιδεολογικό -αν π.χ. Η σχολή έχει κάποια οργανική σχέση με κάποια σχολή βουδισμού, με κάποια σιντοϊστική λατρεία, με κάποιον ναό κ.λπ. πρέπει κανείς να γνωρίζει όσο το δυνατόν περισσότερα γι αυτά (Συνήθως αυτό δεν είναι κάτι προαιρετικό που επαφίεται στην επιμέλεια του μαθητή αλλά απαίτηση της ίδιας της σχολής: αρκετές περιλαμβάνουν προσευχές και επικλήσεις σε διάφορες φάσεις της εξάσκησης, παράλληλη άσκηση στο ζαζέν -αν σχετίζονται με τον βουδισμό Ζεν- ή σε κάποιες άλλες παράλληλες σωματικές ασκήσεις όπως π.χ. το μισόγκι -αν σχετίζονται με τον βουδισμό Σίνγκον ή το Σίντο- απομνημόνευση ιερών κειμένων προκειμένου να περάσει κανείς στην επόμενη βαθμίδα κ.α.)
Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ο τρόπος οργάνωσης των μαθημάτων: θα πρέπει να γίνονται στο πλαίσιο μιας ομάδας αρκετά μικρής που να επιτρέπει άμεση επιτήρηση από τον εκπαιδευτή ώστε αυτός να προσαρμόζει την εξάσκηση στις ανάγκες του μαθητή -σε κάθε κορίου που σέβεται τον εαυτό της, ο ασκούμενος κάνει τουλάχιστον ένα 30% κάθε μαθήματος με τον εκπαιδευτή και μόνο με αυτόν (σχεδόν πάντα με τον τελευταίο στη θέση του ούκε) και ο εκπαιδευτής παρατηρεί την πρόοδο του μαθητή και του δίνει συγκεκριμένες παρατηρήσεις που ταιριάζουν στις δικές του ιδιομορφίες, χωρίς ωστόσο να παραβαίνει τις βασικές αρχές της σχολής (το “λογισμικό” που είπα παραπάνω). Κάτι τέτοιο είναι, προφανώς, πολύ δύσκολο για τον εκπαιδευτή, εξ ου και καμία σοβαρή κορίου δεν έχει τεράστιους αριθμούς μαθητών -αν έχει, σημαίνει ότι η συγκεκριμένη κορίου έχει αρχίσει να έχει έλλειμμα σοβαρότητας (για να προλάβω τυχόν σχόλια σχετικά με ορισμένες κορίου που έχουν γίνει πλέον μεγάλες.)
Πέραν της ίδιας της μελέτης, ζωτικής σημασίας χαρακτηριστικό είναι να συμμετέχει κανείς και στα εκτός μαθημάτων δρώμενα της σχολής -επιδείξεις, ειδικές και κοινωνικές εκδηλώσεις κ.λπ. Μια ρίου είναι στην ουσία μια οικογένεια οπότε η εμπλοκή καθενός δεν μπορεί παρά να είναι καθολική και αυτός είναι ο λόγος που πολλές ρίου/εκπαιδευτές είτε απαγορεύουν εντελώς την παράλληλη ενασχόληση σε άλλες ρίου είτε την αποθαρρύνουν έντονα. Πόσες παράλληλες οικογένειες μπορεί να έχει κανείς και να συνεχίσει να είναι συνεπής σε όλες τους;
Αν και πρόκειται για κάτι που δε θα απασχολήσει τους περισσότερους παρά μετά από μερικά χρόνια, θα πρέπει σε κάποιο σημείο στο μέλλον να υπάρχει ένα τέλος προς το οποίο κατευθύνεται τόσο η δική μου προσπάθεια όσο και η προσπάθεια του εκπαιδευτή. Αντίθετα με τα γκεντάι μπούντο που είναι εξ ορισμού μέθοδοι καλλιέργειας του εαυτού και, άρα, εξ ορισμού δεν τελειώνουν ποτέ, οι κορίου είναι -περίπου- όπως τα πανεπιστημιακά γνωστικά αντικείμενα, ήτοι έχουν τέλος. Αυτό δε σημαίνει ότι με την ολοκλήρωση του προγράμματος σπουδών σταματάει και η εξέλιξή του ασκούμενου -εντός και εκτός σχολής- όσο ότι υπάρχει κάποιο σημείο (το οποίο προσδιορίζεται και με την επίδοση κάποιου διπλώματος/άδειας διδασκαλίας γραμμένο με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, τον τρόπο της σχολής, και σφραγισμένο με τις σφραγίδες όχι μόνο του εκπαιδευτή αλλά και του επικεφαλής -αν είναι διαφορετικό πρόσωπο- και της ίδιας της σχολής) πέρα από το οποίο ο εκπαιδευτής δεν έχει πλέον κάτι νέο να διδάξει και ο μαθητής έχει μάθει όσα έχει διδαχτεί σε σημείο που να μπορεί να τα διδάξει ο ίδιος χωρίς επιτήρηση (πολλές σχολές έχουν πριν το επίπεδο αυτό ένα επίπεδο “σίχαν-ντάι” δηλαδή “εκπαιδευτή υπό επιτήρηση”, πράγμα που σημαίνει ότι ο μαθητής παίρνει τη θέση του δασκάλου ενώ ο τελευταίος τον παρατηρεί και τον διορθώνει ως προς τη διδασκαλία). Καθώς το πρωταρχικό ζητούμενο σε μια κορίου είναι η επιβίωσή της, κάθε μαθητής οφείλει να θεωρεί την απόκτηση της άδειας διδασκαλίας ως μονόδρομο και κάθε εκπαιδευτής οφείλει να αντιμετωπίζει κάθε μαθητή σαν εν δυνάμει εκπαιδευτή και να τον προχωρεί τόσο αργά ή τόσο γρήγορα όσο χρειάζεται προκειμένου να γίνει δάσκαλος στο επιθυμητό για τη σχολή χρονικό διάστημα (ο μέσος όρος είναι από 10 μέχρι 15 χρόνια).
Συνοψίζοντας τα παραπάνω, θα έλεγα ότι μια κορίου διδάσκεται σαν κορίου όταν προωθεί την απόλυτη ενσωμάτωση του μαθητή στον μικρόκοσμό της και η μελέτη της ολοκληρώνεται όταν ο μαθητής μεταμορφώνεται σε υπόδειγμα του τρόπου αντίληψης του κόσμου μέσα από τα μάτια της σχολής -ή, αν θέλουμε να το πούμε πιο ωμά, όταν μπει πλήρως στο καλούπι της και αυτό είναι κάτι που μπορεί να το πιστοποιήσει ο εκπαιδευτής και μόνο. Κατάλοιπα της εποχής της φεουδαρχίας; Προφανώς, όμως αν κανείς θέλει μια πιο διαλλακτική προσέγγιση στο μπούντο, υπάρχει σωρεία νεώτερων συστημάτων που την επιτρέπουν.
Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης
