Το τάι τσι είναι μια θεραπευτική/πολεμική τέχνη που καλλιεργεί την εσωτερική δύναμη. Τα κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα μας πληροφορούν ότι ‘η αίσθηση του τσι είναι η αίσθηση ενός αργά κινούμενου ρευστού. Κατά την κίνηση αυτή η αίσθηση βυθίζεται στο βάθος των οργάνων’.
Όταν ασκείται κάποιος στο τάι τσι έρχεται σε επαφή με την ενέργεια του σώματος, την καλλιέργεια αυτής, την εσωτερική δύναμη, την ισορροπία και την αρμονία.
Από ότι γνωρίζουμε σήμερα, (αν και κάποιες οικογένειες του τάι τσι το αμφισβητούν), το τάι τσι δημιουργήθηκε από τον Τσεν Γουάν Τινγκ που ήταν βασιλικός φρουρός τον 17ου αιώνα στην επαρχία Χενάν. Η σημαντικότερη καινοτομία του Τσεν Γουάν Τινγκ ήταν η αφομοίωση μέσα στο δικό του σύστημα πολεμικών τεχνών της αρχαίας θεραπευτικής μεθόδου Νταογίν (καθοδήγηση και παρακολούθηση της ενέργειας), Τιου Να (στέλνω και δέχομαι ενέργεια) και επιπλέον της ταοϊστικές θεωρίες συνειδητής καθοδήγησης της κίνησης. Αυτή η μοναδική σύνθεση είναι η πηγή όλων των στυλ που υπάρχουν στο τάι τσι. Ο συνδυασμός στην πολεμική τέχνη συντονισμένων κινήσεων των χεριών, του σώματος, των ματιών και των ποδιών με τις τεχνικές του Νταογίν και Τιου Να οδήγησε στην εξέλιξη του και σε ένα οργανωμένο σύστημα ασκήσεων. Χαρακτηριζόμενο από μία εξωτερική και εσωτερική δύναμη, η σωστή άσκηση απαιτεί να ασκείται η αναπνοή εσωτερικά και οι μυς τα οστά και το δέρμα εξωτερικά. Ενσωματώνοντας την άσκηση των Νταογίν και Τιου Να στις πολεμικές τέχνες το ται τσι έγινε ένα ολιστικό σύστημα εξάσκησης στο οποίο η συγκέντρωση του νου του ασκούμενου, η αναπνοή και οι κινήσεις είναι συντονισμένες.
Η ταχύτητα με την οποία εκτελούνται οι κινήσεις είναι ένας καθοριστικός παράγοντας που μας δίνει την δυνατότητα να μελετήσουμε τις φόρμες. Όταν κάποιος ασκείται αργά μπορεί να έρθει σε καλύτερη επαφή με την αναπνοή του. Προσέχει το αναπνέον σώμα και αρχίζει να βιώνει το παρόν εισπνοή προς εκπνοή. Αυτό δεν είναι και τόσο απλό αφού οι ρυθμοί της ζωής αναπτύσσουν ιλιγγιώδεις ταχύτητες με αποτέλεσμα να μην προσέχουμε την αναπνοή, να εκσφενδονιζόμαστε στην ‘περιφέρεια’ και να χάνουμε τον εαυτό μας ή αλλιώς το ‘κέντρο’ μας.
Το πρώτο στάδιο είναι η εκμάθηση των κινήσεων μιας φόρμας. Καθώς μελετάει κάποιος την διαδοχή αυτών των κινήσεων αρχίζει να προσέχει μέσα από τις μεταθέσεις του βάρους, τις θέσεις των χεριών, των ποδιών και γενικά ολόκληρου του σώματος τη ροή του τσι. Παράλληλα ησυχάζει ο νους και έτσι μαθαίνει να χαλαρώνει. Κινείται αργά και απολαμβάνει τον εαυτό του ‘πλέοντας’ στην ατμόσφαιρα αλλά με την γείωση που δίνουν τα ‘ριζωμένα’ στο έδαφος πέλματα. Με την τακτική επανάληψη αρχίζει να ‘κατοικεί’ στο σώμα του. Αυτό συμβαίνει γιατί η άσκηση εκτελείται αργά.
Η φιλοσοφία του τάι τσι βασίζεται στην συνεχή εναλλαγή του γιν και του γιάνγκ. Για παράδειγμα οι κινήσεις που είναι αργές και χαλαρές είναι γιν και οι κινήσεις που είναι γρήγορες και δυνατές είναι γιανγκ. Οι κλειστές κινήσεις που η ενέργεια αποθηκεύεται είναι γιν και οι ανοιχτές κινήσεις όπου η ενέργεια απελευθερώνεται είναι γιανγκ. Η πλευρά του σώματος που δεν φέρει βάρος θεωρείται γιν και η πλευρά που σώματος που έχει βάρος είναι γιανγκ. Στο τάι τσι υπάρχει συνεχής εναλλαγή του γιν με το γιανγκ αλλά πάντοτε στο γιανγκ εμπεριέχεται γιν και αντίστροφα. Έτσι η ισορροπία των ενεργειών είναι παρούσα. Η μελέτη και η εμβάθυνση αυτής της φιλοσοφίας μπορεί να βοηθήσει κάποιον να κατανοήσει καλύτερα τις θεμελιώδεις αρχές της τέχνης και να περνά από το ένα στο άλλο μέσα από έναν ήσυχο νου και με συνειδητή αίσθηση του πνεύματος και του σώματος.
Σιγά σιγά αρχίζει να ξεκαθαρίζει η πρόθεση και να καλλιεργείται η προσοχή. Όταν προσέχω κάτι τότε στέλνω ενέργεια στο σημείο που προσέχω. Αν η πρόθεση είναι εκεί, εκεί θα βρίσκεται η ενέργεια και η δύναμη. Εσωτερικά το μυαλό πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένο με την πρόθεση. Μια κίνηση χωρίς πρόθεση είναι ‘άδεια’.
Για να γίνουν βιωματική εμπειρία όλα αυτά και να μην παραμένουν σε ένα θεωρητικό επίπεδο ο ασκούμενος πρέπει να καλλιεργήσει επίσης και την υπομονή μέσα από τις επαναλήψεις. Η αργή επαναλαμβανόμενη κίνηση που ξεμπλοκάρει το τσι είναι θεραπευτική και χαρίζει καλή υγεία.
Αφού έχουμε εμβαθύνει στις αρχές της άσκησης και έχουμε καλλιεργήσει όλα αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω, μπορούμε να αλλάξουμε σε γρήγορο ρυθμό την κίνησή μας και το τάι τσι περνάει στην μαχητική του όψη. Το τάι τσι και βέβαια μπορεί να έχει γρήγορο ρυθμό αφού συμβαίνουν και αστραπιαίες εκτινάξεις της ενέργειας προς τα έξω (φα τζιν). Αλλά για να περάσουμε σε αυτό χρειάζεται χρόνος και πρακτική.
Ολοκληρώνοντας αυτό το θέμα θα ήθελα να επισημάνω ότι οποιαδήποτε πολεμική τέχνη θέλει ακρίβεια και συγκέντρωση οπότε σίγουρα θα μελετήσει ο ασκούμενος με αργό τρόπο τι συμβαίνει σε κάθε θέση του σώματος. Και βέβαια μπορούμε να δοκιμάσουμε όλους του ρυθμούς και να υιοθετήσουμε αυτό που μας προάγει και μας οδηγεί στη πληρέστερη κατανόηση του εαυτού.
Σημασία έχει η καλλιέργεια της τέχνης που έχει επιλέξει κάποιος και αυτά που αποκομίζει ο ασκούμενος βαδίζοντας αυτό το μονοπάτι.
Ελευθερία Καζαντζή
