Λέγοντας φυσική κατάσταση γενικά εννοούμε την ικανότητα του οργανισμού να δεσμεύει οξυγόνο, επίσης την όσο χαμηλότερη λειτουργία του καρδιακού ρυθμού όσο παράγει έργο. Άρα κάποιος που παράγει μεγάλο ποσό έργου με χαμηλούς παλμούς και καλή οξυγόνωση των ιστών λέμε ότι έχει καλή φυσική κατάσταση. Εδώ όμως υπάρχουν διαφοροποιήσεις όπου ο απλός αυτός κανόνας δεν απαντά. Για παράδειγμα ένας σφαιροβόλος έχει καλή φυσική κατάσταση όταν κάνει ένα μαραθώνιο σε καλό χρόνο και καλούς καρδιακούς ρυθμούς; Η απάντηση είναι όχι. Η φυσική κατάσταση αλλάζει όσο αλλάζουν και οι απαιτήσεις του αγωνίσματος ή της πολεμικής τέχνης. Συνεπώς ο όρος είναι σωστός όταν πούμε ότι φυσική κατάσταση είναι μια σειρά παραμέτρων που πρέπει να πληροί ο αθλητής στο αγώνισμα του. Στόχος του άρθρου είναι να συμπεριλάβει όσο το δυνατών περισσότερους τομείς, χωρίς να αναλύσει δυσκολονόητους όρους, που διέπουν τις πολεμικές τέχνες στο σύνολο τους.
Ξεκινώντας θα αναφέρουμε τους δυο βασικούς όρους. Αερόβια και αναερόβια ικανότητα.
Υπεραπλουστευμένα ο όρος αερόβια δηλώνει την ικανότητα του οργανισμού να δεσμεύει οξυγόνο κατά την άσκηση. Αυτό πρακτικά βρίσκεται με μετρήσεις του προσλαμβανομένου και του αποβαλλόμενου οξυγόνου. Δηλαδή αν εισπνέει 12 λίτρα οξυγόνο και αποβάλει 9 τότε η δέσμευση είναι 3 λίτρα. Είναι αυτονόητο να πούμε ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες οι οποίοι συντελούν όπως ηλικία, φύλο, σωματικό βάρος. Επίσης ο όρος αερόβια ικανότητα περικλείει τη καρδιακή συχνότητα η οποία θα πρέπει να είναι σε χαμηλά επίπεδα όταν το παραγόμενο έργο είναι μεγάλης διάρκειας και χαμηλής έντασης. Σε κάθε πολεμική τέχνη συναντάμε τέτοια χρονικά διαστήματα. Ο τρόπος για να αυξήσουμε την αερόβια ικανότητα είναι το τρέξιμο, η ποδηλασία, το κολύμπι και άλλα αθλήματα μεγάλης διάρκειας και μικρής έντασης.
Ο αναερόβιος είναι ένας μηχανισμός παραγωγής ενέργειας χωρίς τη παρουσία οξυγόνου και συναντάται σε μεγάλης έντασης και μικρής διάρκειας προσπάθειες. Σε αυτή τη περίπτωση ο οργανισμός δε προλαβαίνει να επιστρατεύσει τον αερόβιο μηχανισμό και διασπά ουσίες τις οποίες έχει άμεσα διαθέσιμες (φωσφοκρεατίνη, Τριφοσφωρική αδενοσίνη ) . Η αναερόβια ικανότητα αυξάνεται με βάρη, εκρηκτικά αθλήματα (ρίψεις, άρσεις, σπριντ)
Ο επόμενος παράγοντας που εισέρχεται στη φυσική κατάσταση για τις πολεμικές τέχνες είναι η σχετική δύναμη. Με τον όρο αυτό εννοούμε τη μέγιστη δύναμη την οποία μπορεί να καταβάλει ένας αθλητής σε σχέση με το βάρος του. Χαμηλό σωματικό βάρος με υψηλή μέγιστη δύναμη δίνει στον αθλητή πολεμικών τεχνών την εκρηκτικότητα και τη δύναμη που χρειάζεται για να επικρατήσει σε ένα αγώνα ο οποίος χωρίζεται σε κατηγορίες κιλών. Για το χτίσιμο αυτού του χαρακτηριστικού απαιτούνται χρόνια σκληρής δουλειάς στις δυο προηγούμενες ιδιότητες (αερόβια και αναερόβια). Εμπειρικά, είναι ο πρώτος παράγοντας σωματικών χαρακτηριστικών ο οποίος λαμβάνεται υπ όψιν όταν θέλουμε να προωθήσουμε κάποιο αθλητή στο αγωνιστικό επίπεδο.
Ευλυγισία. Με τον όρο εννοούμε το εύρος κίνησης κάθε άρθρωσης. Αν μια άρθρωση περιβάλλεται από σκληρούς, κουρασμένους ή αγύμναστους μυς τότε κάθε εντολή που δίνεται από τον εγκέφαλο για κίνηση θα διακόπτεται από ένα μηχανισμό (μυοτατικό αντανακλαστικό) που σκοπό έχει να διακόπτει τη κίνηση για να προστατεύσει τη περιοχή από τραυματισμό. Αυτό σημαίνει περιορισμός της κίνησης. Κάθε πολεμική τέχνη χρησιμοποιεί συγκεκριμένες αρθρώσεις περισσότερο από κάποιες άλλες. Σε αυτές τις αρθρώσεις θα πρέπει να επικεντρώνεται η προσοχή μας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραβλέπουμε τις άλλες. Οι μύες είναι ελαστικοί, αυτό σημαίνει ότι όταν τεντωθούν ικανοποιητικά μπορούν να δώσουν μια εκρηκτική σύσπαση ή όταν τεντωθούν υπέρμετρα να κοπούν. Οι διατάσεις πρέπει να είναι μέσα στη προπονητική ρουτίνα σας αν θέλετε να έχετε καλή φυσική κατάσταση.
Ισορροπία. Ο όρος είναι κατανοητός αλλά η πραγματοποίηση του κάτω από έντονα στρεσογόνες συνθήκες είναι δύσκολη. Για την επίτευξη του χρειάζεται ένα τέλειο μυϊκό υπόβαθρο το οποίο καθοδηγείται σωστά από ένα εγκέφαλο ο οποίος έχει εκτελέσει την ίδια άσκηση εκατοντάδες ή χιλιάδες φορές και γνωρίζει επακριβώς σε ποιους μύες πρέπει να στείλει ερέθισμα σύσπασης και σε ποιους χαλάρωσης. Ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρχει η αίσθηση του μέλους αλλά και ολόκληρου του σώματος μέσα στο χώρο. Πολλές φορές θα πρέπει να γνωρίζουμε και τη θέση του αντίπαλου σώματος μέσα στο χώρο για να μπορέσουμε να το κατευθύνουμε με τη θέληση μας. Για να διατηρήσουμε την ισορροπία μας στη διάρκεια του αγώνα θα χρειαστεί ένα επιπλέον χαρακτηριστικό το οποίο ονομάζεται εμπειρία.
Προσωπικά εμπειρία είναι το χαρακτηριστικό εκείνο το οποίο έχεις αποκτήσει αφού έχεις περάσει επιτυχώς όλα τα πιθανά και απίθανα προβλήματα που μπορούν να παρουσιαστούν σε μια μάχη με ένα άλλο σώμα. Αυτό σημαίνει ότι δε σταματάς ποτέ να μαθαίνεις. Η εμπειρία μια άσχημης έκβασης για παράδειγμα σε ένα αγώνα δε σε πτοεί αν έχεις ξαναπεράσει από τέτοιες συνθήκες. Διατηρείς την αυτοπεποίθηση σου και περιμένεις την ευκαιρία για να γυρίσεις τον αγώνα υπέρ σου.
Εξωγενείς παράγοντες. (εκπαιδευτής και προπονητικός προγραμματισμός) , υποστήριξη από την οικογένεια, τους φίλους, εργασιακό περιββάλον. Η φυσική κατάσταση ενός αθλητή εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον εκπαιδευτή του. Αν το πρόγραμμα είναι λάθος τότε ο αθλητής οδηγείται στη πρώτη περίπτωση σε χαμηλές επιδόσεις λόγω ανεπάρκειας προπονήσεων, στη δεύτερη σε υπερπροπόνηση με αποτέλεσμα και πάλι χαμηλές επιδόσεις. Κάθε προγραμματισμός αθλητή περιλαμβάνει κάποιους αγώνες στους οποίους πρέπει να μπορεί να δώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του. Ο προπονητής φτιάχνει το πλάνο έτσι ώστε ο αθλητής σε αυτούς τους αγώνες να μπορεί να το δώσει.
Το ερώτημα που θέτω για να προχωρήσω στον επόμενο παράγοντα είναι: Αν πριν από μια κρίσιμη εξέταση ή από ένα πρωτάθλημα μαθαίνατε ότι απολυθήκατε από την εργασία σας ή ο σύντροφος σας διαφωνεί με τη προσπάθεια σας, η φυσική σας κατάσταση θα ήταν ίδια με ότι αν δεν είχε συμβεί τίποτα; Σίγουρα όχι. Άρα οι ψυχολογικοί παράγοντες διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στο «χτίσιμο» της φυσικής κατάστασης. Κανείς δε μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος από εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι συντελούν στη καθημερινή του ψυχική ευεξία. Οικογένεια, φίλοι, εργασία. Αυτοί οι παράγοντες θα πρέπει να είναι σε άριστη σχέση με ένα αθλητή ο οποίος λέμε ότι έχει καλή φυσική κατάσταση. Όπως καταλαβαίνουμε κάθε παράμετρος(σωματική ,ψυχική, κοινωνική) μπορεί να διαδραματίσει κάποια αλλαγή στη φυσική μας κατάσταση. Όταν το επίπεδο είναι υψηλό και οι αθλητικές απαιτήσεις πολλές ο αθλητής οφείλει να ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος αυτών των παραμέτρων. Το ίδιο συμβαίνει και στους αθλητές πολεμικών τεχνών. Αυτό το ιδανικό προσπαθεί ο κάθε ένας που ασχολείται με μια σωματική δραστηριότητα να πετύχει στο μέτρο που είναι δυνατόν.
Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών που ασχολούνται με πολεμικές τέχνες δηλώνει ότι πρωτίστως εγγράφεται γιατί τον ενδιαφέρει μια εναλλακτική μορφή πρώτα σωματικής και δευτερευόντως πνευματικής άσκησης χωρίς να έχει καμία αξίωση για ιεράρχηση, βαθμονόμηση ή εξέλιξη σε υψηλά κλιμάκια της τέχνης. Το εθιμοτυπικό, η πνευματική συγκέντρωση που απαιτείται και η πολυπλοκότητα των τεχνικών είναι οι δημοφιλέστερες απαντήσεις όσων συνεχίζουν. Λίγοι είναι εκείνοι οι οποίοι αποφασίζουν να ακολουθήσουν ένα επαγγελματικό ή αγωνιστικό δρόμο σε αυτές τις τέχνες και η αιτιολογία είναι απλή. Κάθε τι γύρω σου έχει συνέπεια στη τέχνη και αντίστροφα.
Καλό καλοκαίρι.
Νίκος Κορρές
