Στόχος του άρθρου είναι να παρουσιάσει τη σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ ιδιοκτήτη σχολής- εκπαιδευτή και μαθητή. Οι σχέσεις είναι παρεξηγημένες και δυστυχώς η ζυγαριά γέρνει από το μέρος της σχολής. Στις περισσότερες των περιπτώσεων ο ιδιοκτήτης της σχολής είναι και ο εκπαιδευτής με όσα καλά και άσχημα συνοδεύεται αυτό. Πολλές φορές η άμεση χρηματική ανταλλαγή γεννά μια πελατειακή σχέση μεταξύ των εμπλεκομένων από την οποία είναι δύσκολο να ξεφύγουν. Οι σχέσεις που δημιουργούνται μπορεί να δημιουργήσουν εν δυνάμει εμπόδιο στη μετάδοση της τέχνης.
Είναι γεγονός ότι η εκμάθηση μιας πολεμικής τέχνης δεν είναι η αγορά ενός αγαθού προς κατανάλωση, επομένως δε μπορούμε να μιλάμε για πελατειακή σχέση μεταξύ μαθητή και δασκάλου. Η πολεμική τέχνη μέσα από τη ταυτόχρονη θεωρητική και πρακτική διδασκαλία μπορεί να διαμορφώσει πάρα πολλούς τομείς της ζωής του εκπαιδευόμενου. Παράλληλα η δουλειά του εκπαιδευτή δεν έγκειται μόνο στην κατάρτιση του στο τεχνικό –επιστημονικό τομέα αλλά και στο ρόλο του σαν πρότυπο της τέχνης. Αυτή είναι μια από τις βασικές διαφορές του αθλήματος από τη τέχνη. Σκοπός της πολεμικής τέχνης είναι πρωτίστως η καλλιέργεια του πνεύματος. Οι ηθικές αξίες που διδάσκει ενδυναμώνουν το σθένος και διαμορφώνουν ένα χαρακτήρα που μάχεται για ισχυρά ιδανικά και όχι για επίδειξη δύναμης. Αυτή η διδασκαλία δε μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μια ή δυο ώρες την εβδομάδα, άρα θα πρέπει εξαρχής να επισημάνουμε ότι αν δε θέλετε να λέγεστε πελάτης μιας πολεμικής τέχνης μη συμπεριφέρεστε σαν να έχετε πελατειακή σχέση. Όταν έχετε ελάχιστη επαφή με τη σχολής σας, έρχεστε αραιά και το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι η αποτελεσματικότητα της τεχνικής που εκτελείται τότε αυτοχαρακτηρίζεστε πελάτης. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αρκεί να γνωρίζετε εξαρχής τις διαφορές που προκύπτουν και να μην έχετε παράλογες απαιτήσεις. Η απρόσωπη σχέση που έχετε είναι σίγουρο ότι θα κάνει αργή την εκμάθηση ,ίσως σας απογοητεύσει η μη εφαρμογή της σε ρεαλιστικές συνθήκες και αυτό με τη σειρά του να σας οδηγήσει σε κάποια άλλη τέχνη. Είναι άσκοπο να ψάχνετε για την πιο ρεαλιστική πολεμική τέχνη γιατί αν λειτουργήσετε με τον ίδιο τρόπο θα έχετε παντού τα ίδια αποτελέσματα. Η πολεμική τέχνη είναι βίωμα. Για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε προσωπική εμπειρία θα πρέπει να έχουμε χιλιάδες ώρες προπόνησης η οποία μέσα στη πάροδο ετών θα διαμορφώσουν το σώμα μας με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί άμεσα σε οτιδήποτε προσβάλει τις ανθρώπινες αξίες που έχουν διδαχθεί και αφομοιωθεί, πάλι, διαμέσου της πολεμικής τέχνης.
Ο χώρος προπόνησης στα ιαπωνικά ονομάζεται χώρος φώτισης (Ντότζο) είναι ο χώρος στον οποίο διδασκόμαστε το δρόμο που θα ακολουθήσουμε για όλη μας τη ζωή. Μέσα εκεί ξεπερνάμε τα ελαττώματα, τις φοβίες , τις προκαταλήψεις μας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον κακό μας εαυτό και το νικάμε. Αυτός ο χώρος απαιτεί σεβασμό και προσφορά.
Όταν λέμε σεβασμό στο ντότζο εννοούμε να δείχνουμε έμπρακτα την εκτίμηση μας προς αυτό και ταυτόχρονα να φροντίζουμε τη διατήρηση του κύρους του. Σε ένα βρώμικο χώρο που οι μαθητές μαλώνουν, ο δάσκαλος ζητάει τους χρωστούμενους μήνες και όλοι είναι δυσαρεστημένοι δε διδάσκεται πολεμική τέχνη. Όσο παλιότερος είναι ο μαθητής τόσο περισσότερο κατανοεί τη σημασία του χώρου και συμπεριφέρεται σε αυτόν σαν να είναι το σπίτι του. Οι σημαντικότερες εργασίες τα παλιά χρόνια περνούσαν από τα χέρια του με δική του πρωτοβουλία γιατί αυτό το χώρο τον αισθανόταν πραγματικά δικό του. Στην εποχή μας τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν επιτρέπει στο μαθητή να αφιερώνει πολύ από το χρόνο του στη ομαλή λειτουργία του dojo και έτσι αυτό περνάει αυτόματα στον ιδιοκτήτη και ταυτόχρονα εκπαιδευτή της σχολής. Πρέπει να τονίσουμε ότι οι εργασίες μέσα στη σχολή είναι πρωτίστως ευθύνη της σχολής. Έχω βρεθεί σε σχολές όπου ο δάσκαλος μοιράζει εργασίες και αρμοδιότητες, σαν εργοδηγός, χωρίς να ρωτήσει κανένα από τους εμπλεκόμενους αν θέλει, αν μπορεί. Εδώ βρίσκεται η σύγχυση. Εργάτης και εργοδηγός σε ένα ντότζο είναι ο δάσκαλος, οποιοσδήποτε άλλος θέλει να βοηθήσει ή να προσφέρει σαν ένδειξη εκτίμησης στο σύστημα που ακολουθεί μπορεί, αλλά χωρίς να του επιβληθεί. Ο μαθητής υποχρεώνεται να είναι συνεπής στις οικονομικές του υποχρεώσεις, στο ωράριο μαθημάτων και τη διατήρηση κάποιων γενικών κανόνων (υγιεινής, ησυχίας στο χώρο) που διέπουν την ομαλή λειτουργία του dojo. Προσωπική μου άποψη είναι ότι η κατανόηση της τέχνης γεννά το σεβασμό και τη προσφορά σε αυτή χωρίς να επιδιώκεται. Οι οικονομικές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ μαθητή και δασκάλου στις μέρες μας δημιουργούν την ανάγκη αναπροσαρμογής των απαιτήσεων και από τις δυο πλευρές.
Η διεύθυνση της σχολής είναι υπεύθυνη για τις ανάγκες του χώρου( καθαριότητα, πληρωμές πάγιων εξόδων κλπ.) , για την οργάνωση του προγράμματος, τη διεξαγωγή επιμορφωτικών σεμιναρίων, αγώνων, εξετάσεων. Επιπλέον είναι υπεύθυνη να κατατοπίζει τα νέα μέλη για τη συμπεριφορά που πρέπει να έχουν και τους κανόνες που διέπουν το χώρο. Κατόπιν δίνει όσες πληροφορίες χρειάζονται έτσι ώστε να μην υπάρχει παρανόηση σε τίποτα και από καμία πλευρά. Μπορεί αυτά να φαίνονται αυτονόητα μερικές φορές όμως παραλείπονται και δημιουργείται χάσμα στις σχέσεις μαθητή και σχολής. Ας δούμε μερικά παραδείγματα.
Σε πολλά ντότζο διαφημίζεται ότι διδάσκει ο τάδε φημισμένος δάσκαλος. Μετά τη πάροδο μερικών ημερών ή μηνών ο μαθητής διαπιστώνει ότι ο περίφημος δάσκαλος εμφανίζεται αραιά, με αποτέλεσμα τα μαθήματα να διεξάγονται από μαθητές του. Εδώ υπάρχει ένα σοβαρό λάθος της διεύθυνσης η οποία δεν ενημέρωσε το μαθητή εξ αρχής. Η αρχική συζήτηση θα πρέπει να δίνει επαρκή στοιχεία στο μαθητή έτσι ώστε να είναι σε θέση να αποφασίσει σωστά.
Ένα νέο σύγχρονο ατόπημα είναι ότι δε διευκρινίζεται πόσο συχνά γίνονται τα μαθήματα στο χώρο που βλέπει εκείνη την ώρα ο μελλοντικός μαθητής. Πολλοί δάσκαλοι υπενοικιάζουν δυο διαφορετικούς χώρους. Έτσι κάποιες μέρες μπορεί να διδάσκουν σε διαφορετική εντελώς περιοχή και χώρο ο οποίος να απαιτεί πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση.
Θα μπορούσα να γράφω πολλές σελίδες για λάθη και παραλείψεις, όμως δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Στόχος είναι να κατανοήσουμε τις σχέση που υπάρχει μεταξύ σχολής πολεμικών τεχνών και μαθητών. Οι δάσκαλοι δεν είναι υπάλληλοι και οι μαθητές δεν είναι στρατιώτες.
Η κατανόηση, η υπευθυνότητα, η ειλικρίνεια, ο σεβασμός είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά και των δυο πλευρών. Όταν η πολεμική τέχνη διδάσκεται σε ένα τέτοιο κλίμα τότε αναπτύσσεται και βελτιώνεται. Όσοι από εσάς προπονείστε σε παρόμοιο κλίμα θα καταλαβαίνετε τι εννοώ και είμαι σίγουρος ότι είστε οι περισσότεροι, αφού στη χώρα μας οι πολεμικές τέχνες, στη πλειονότητα τους, είναι αγνές. Πριν αποφασίσετε να αλλάξετε σχολή ή πολεμική τέχνη σκεφτείτε μήπως χρειάζεται να αλλάξετε εσείς. Σκεφτείτε τι ακριβώς ζητάτε και ενημερωθείτε πως θα το αποκτήσετε. Η ταχύρρυθμη εκπαίδευση δεν ισχύει στις πολεμικές τέχνες.
Όσοι είστε ιδιοκτήτες σχολών επαναπροσδιορίστε το ρόλο σας στη σχολή. Ο εκπαιδευτής δεν είναι λοχαγός ούτε στρατηγός. Είστε ένας αγωγός της πολεμικής τέχνης από τις παλιότερες γενιές στις νέες και αυτό θα πρέπει να σας γεμίζει με την ευθύνη του να διδάξετε όσο το δυνατό σωστότερα τη τέχνη. Επιπλέον θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ο δάσκαλος με τα προσωπικά του χαρακτηριστικά ασκεί ισχυρή επίδραση στη μαθησιακή ικανότητα. Συνεργάζεται με το μαθητή με στόχο να διευκολύνει την εκμάθηση της τέχνης, εμψυχώνει, προσανατολίζει και μαθαίνει από τους μαθητές του εμπλουτίζοντας το βασικότερο χαρακτηριστικό του, την πείρα.
Στο Aϊκίντο, μαθητής και δάσκαλος πριν ξεκινήσουν τη τεχνική λένε ο ένας στο άλλον στα ιαπωνικά ¨δίδαξε με¨. Αυτό είναι το πνεύμα που πρέπει να διακατέχει όλες τις σχέσεις στις πολεμικές τέχνες.
Ονεγκάι Σιμάσου!
Νίκος Κορρές
