Ένας νέος όρος στο χώρο του αθλητισμού, μια νέα ειδικότητα ψυχολόγου είναι ο εκπαιδευτής πνευματικών δεξιοτήτων ή προπονητής πνευματικών ικανοτήτων (mental skills/performance coach). Εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια και προσλαμβάνεται από πολλές επαγγελματικές ομάδες και αθλητές. Ήρθε να αντικαταστήσει τον αθλητικό ψυχολόγο και δουλεύει συνεργαζόμενος με αθλητικές ομάδες αλλά και για εξατομικευμένες συναντήσεις από αθλητές ή προπονητές.
Η κύρια δραστηριότητα του εκπαιδευτή πνευματικών δεξιοτήτων είναι η βοήθεια που προσφέρει στην επεξεργασία του στρες. Δουλεύει κατά κύριο λόγο με νέους αθλητές κι αυτό γιατί είναι περισσότερο άπειροι στη διαχείριση πρωτόγνωρων καταστάσεων που συναντούν όπως, για παράδειγμα, η υπερέκθεση στη δημοσιότητα και η μεγάλη πίεση για νίκες. Ωστόσο, βοηθάει και αθλητές που κουβαλούν πολλές ευθύνες στην πλάτη τους, καθώς είναι τα αστέρια μιας ομάδας και οι απαιτήσεις από αυτούς μεγαλύτερες. Παρουσιάζει μια σωσίβια λέμβο στους αθλητές για να πιαστούν όταν δεν παίζουν καλά, ή αντιμετωπίζουν προβλήματα στο περιβάλλον της ομάδας τους. Είναι πάντα εκεί γι’ αυτούς χωρίς επικρίσεις, τους υποστηρίζει στις κακές στιγμές και δημιουργεί μια διαπροσωπική σχέση ασφάλειας και εμπιστοσύνης. Σημειώστε, πως σκοπός του δεν είναι να δουλέψει μαζί τους για το πώς θα κερδίζουν. Τον ενδιαφέρει, αποκλειστικά, το παρόν και ζητά απ’ όλους τους πελάτες του να επικεντρώνονται σ’ αυτό και να συγκεντρώνονται μόνο σε ότι μπορούν να ελέγξουν.
...Δουλεύει με το μυαλό του αθλητή για να χτίσει την αυτοπεποίθηση του και να μάθει να αυτορυθμίζεται όποιο κι αν είναι το αγωνιστικό αποτέλεσμα ή η δική του απόδοση...
Μέλημά του είναι να βρουν το βαθύτερο κίνητρο για να παίξουν, να προσδιορίσουν με σαφήνεια τα όνειρά τους και πώς σκέφτονται να τα πραγματοποιήσουν, συνεπακόλουθα, η άντληση ευχαρίστησης από αυτό που κάνουν. Φροντίζει να είναι έτοιμοι πνευματικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά, καθώς αυτοί οι τρεις παράγοντες είναι από τους βασικούς για μια καλή αγωνιστική απόδοση. Δουλεύει με το μυαλό του αθλητή για να χτίσει την αυτοπεποίθηση του και να μάθει να αυτορυθμίζεται όποιο κι αν είναι το αγωνιστικό αποτέλεσμα ή η δική του απόδοση. Αν το πετύχει, τότε ο αθλητής του έχει σταθερή απόδοση χωρίς σκαμπανεβάσματα και η ψυχολογία του είναι συνήθως σε καλά επίπεδα, αποκτά συναισθηματική ισορροπία και γίνεται πολύ δυνατός πνευματικά. Ηρεμία, ψυχραιμία, αυτοπεποίθηση, συγκέντρωση και κίνητρο είναι τα πέντε στοιχεία με τα οποία δουλεύει με κάθε αθλητή. Αν κάτι δε λειτουργεί και δε μπορεί να διορθωθεί τότε ο αθλητής πρέπει να σκεφτεί αν θα ήρθε η στιγμή να κάνει κάποιες σημαντικές αλλαγές πιο πρακτικές. Για παράδειγμα την αλλαγή περιβάλλοντος και ομάδας.
Ο εκπαιδευτής έχει εργαλεία με τα οποία μπορεί να κάνει μετρήσεις για να καταγράφει την ψυχολογική απόδοση του αθλητή. Για παράδειγμα, αν σε μια κρίσιμη στιγμή του αγώνα διατήρησε την συγκέντρωση, την ψυχραιμία του και έκανε την καλύτερη επιλογή ή πήρε την πρωτοβουλία για να κάνει τη διαφορά, δηλαδή το μυαλό του λειτούργησε διαφορετικά απ’ όλων των υπολοίπων για να βρει λύση.
...πριν αποφασίσετε να συμβουλευτείτε έναν άνθρωπο αυτής της ειδικότητας ελέγξτε με προσοχή το βιογραφικό του και τις σπουδές του...
Πώς όμως θα διαλέξει κανείς έναν τέτοιο άνθρωπο; Ένας εκπαιδευτής πνευματικών δεξιοτήτων πρέπει, καταρχήν, να έχει πτυχίο ψυχολόγου, ψυχοθεραπευτή ή συμβούλου ψυχικής υγείας, δηλαδή να έχει ένα υπόβαθρο στην επιστήμη της ψυχολογίας, για να έχει την απαραίτητη επάρκεια, να προέρχεται δηλαδή απαρεγκλίτως από το χώρο της ψυχολογίας. Πριν αποφασίσετε να συμβουλευτείτε έναν άνθρωπο αυτής της ειδικότητας ελέγξτε με προσοχή το βιογραφικό του και τις σπουδές του. Έχει κάνει σπουδές ψυχολογίας ή απλά έχει παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα εκπαιδευτή ζωής (life coach) και άλλα παρεμφερή εκπαιδευτικά εργαστήρια ή σεμινάρια. Αυτά δεν του δίνουν το βάθος γνώσης ώστε να δουλέψει ψυχολογικά με ένα άτομο. Καλώς ή κακώς διατίθενται προς… πώληση πολλά πιστοποιημένα προγράμματα τα οποία μπορεί να ακολουθήσει όποιoς επιθυμεί να αποκτήσει ένα πτυχίο εκπαιδευτή. Τέτοια προγράμματα είναι ανοιχτά για τον καθένα και κοστίζουν από 500 έως 7000 δολάρια, ξεκινούν δε, από 10 έως 170 υποχρεωτικές ώρες παρακολούθησης.
Η αίσθησή μου για την παραγκώνιση των αθλητικών ψυχολόγων είναι ότι δεν προερχόντουσαν οι περισσότεροι από το χώρο της ψυχολογίας με αποτέλεσμα να μην μπορούν να λειτουργήσουν καίρια καθώς υπολείπονταν σε επάρκεια και γιατί η ψυχολογική εκπαίδευση μέσω ασκήσεων δεν είναι μάλλον τόσο σημαντική όσο η ίδια η καλή ψυχολογία του αθλητή και η ισορροπημένη συναισθηματική του κατάσταση. Αυτή, βέβαια, τονίζω πως είναι η προσωπική μου γνώμη που έχω αποκομίσει από την επαγγελματική και αθλητική μου εμπειρία.
Τέλος, είναι σημαντικό να έχει κανείς κατά νου πώς ο εκπαιδευτής πνευματικών ικανοτήτων δε αντικαθιστά τον ψυχοθεραπευτή. Αν ένας αθλητής παλεύει με πιο σοβαρά ψυχολογικά θέματα που προκαλούν έκπτωση στην καθημερινότητά του και τις ενασχολήσεις του, όπως η κατάθλιψη, η αγχώδη διαταραχή κλπ., θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να αποταθεί σε έναν ψυχοθεραπευτή ή ψυχαναλυτή.Κερδίσατε 2 δωρεάν μαθήματα γνωριμίας στις συνεργαζόμενες σχολές του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών!
