Έγραφα στο προηγούμενο κείμενο –ομολογουμένως κάπως αυστηρά- σχετικά με τα βίντεο κλασικών σχολών που όχι μόνο αφθονούν στις μέρες μας αλλά και που αυξάνονται δυσανάλογα με την πραγματική τους αξία. Και όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρξαν οι απαραίτητες φωνές που με επανέφεραν στην τάξη, επισημαίνοντάς μου την αξία των βίντεο –κάποιος μάλιστα μου τόνισε, επίσης αυστηρά, ότι αν δεν υπήρχαν τα βίντεο αυτά δε θα ήξερα τις σχολές τις οποίες μελετάω. Όπως μάλλον δεν περιμένουν οι επικριτές μου, συμφωνώ: τα βίντεο είναι όντως από τα πιο σημαντικά εργαλεία που έχουμε στα χέρια μας όσοι ασκούμαστε στις πολεμικές τέχνες, ατομικά και συλλογικά.
Οι πρόγονοί μας στις παραδόσεις που ασκούμαστε, πάντοτε προσπαθούσαν να απεικονίσουν με επαρκή τρόπο τις τεχνικές που παρέδιδαν στις επόμενες γενιές -τουλάχιστον στις ιαπωνικές παραδόσεις που είναι και οι μόνες τις οποίες μπορώ να μιλήσω, τα “ε-μάκι”, τα εικονογραφημένα ειλητάρια είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο και χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα για να δείξουν στους μαθητές πώς αντιλαμβάνονταν τα πράγματα οι δάσκαλοι των σχολών πριν από αιώνες. Βεβαίως η διδασκαλία γίνεται πρακτικά και, στις περισσότερες περιπτώσεις ατομικά, όμως όπως όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα, τα εποπτικά μέσα ολοκληρώνουν τη μετάδοση των γνώσεων. Ειδικά σε αντικείμενα πρακτικά και, άρα, ευάλωτα σε παρεξηγήσεις και σφάλματα.
Ιδιαίτερα από την ύστερη περίοδο Έντο, δηλαδή από τα μέσα του 18ου αιώνα και ακόμα περισσότερο μετά την περίοδο Μέιτζι (1868-1912), με τις εξελίξεις στον χώρο πρώτα της ξυλογραφίας και αργότερα της τυπογραφίας, τη θέση των ε-μάκι άρχισαν να παίρνουν κανονικά βιβλία-εγχειρίδια με εικονογραφήσεις και, αργότερα, με φωτογραφίες. Και μετά την εξάπλωση των πολεμικών τεχνών τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και ακόμα περισσότερο μετά τον Β’ΠΠ, τα βιβλία αυτά έγιναν σε πολλές περιπτώσεις ολοκληρωμένες παρουσιάσεις με πολλές λεπτομέρειες τόσο στο κείμενο, όσο και στην εικονογράφηση. Σε σημείο που να αψηφούν την επικρατούσα αντίληψη περί μυστικοπάθειας των κλασικών πολεμικών τεχνών.
Τα πράγματα πήγαν ένα βήμα παραπάνω με την επικράτηση του βίντεο: όπως έγραφα και στο προηγούμενο κείμενο, πέρα από τη μελέτη η ιδέα της καταγραφής της πολεμικής παράδοσης της Ιαπωνίας είναι αποδεκτή ακόμα και σε θεσμικό επίπεδο (όπου ο θεσμός είναι το Νίπον Μπούντοκαν, η οργάνωση που εποπτεύει τις πολεμικές τέχνες γενικά στην Ιαπωνία) οπότε τα βίντεο έγιναν μέρος του υλικού των σχολών από νωρίς. Μετά το Ίντερνετ δε, χρησιμοποιούνται ακόμα και διαφημιστικά: οι περισσότερες σχολές έχουν σάιτ και τα περισσότερα από αυτά έχουν τουλάχιστον ένα βίντεο που χρησιμοποιείται για να συστήσει η σχολή τον εαυτό της σε μελλοντικούς μαθητές.
Είναι μάλλον αφελές να θεωρήσει κανείς ότι επειδή ντύνονται με ρούχα και χρησιμοποιούν όπλα άλλων εποχών, οι άνθρωποι των κλασικών σχολών ζουν εν κενώ απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Πολλοί από αυτούς εμπλέκονται και σε σύγχρονες πολεμικές τέχνες ή μαχητικά αθλήματα (στην Ιαπωνία συνήθως με το κέντο ή το τζούντο) και συχνά εμπλέκονται πολύ οπότε καταλαβαίνουν την αξία του βίντεο ως προπονητικού εργαλείου. Μπορεί στις κορίου να μην υπάρχουν αγώνες ώστε να μελετάς τη στρατηγική και τις τακτικές του αντιπάλου πριν και να αξιολογείς τη δική σου αντίδραση σ’ αυτές μετά, όμως αντίστοιχη μελέτη και αξιολόγηση γίνεται με τις επιδείξεις.
Το έχω ξαναγράψει παλιότερα: η εξάσκηση στις κλασικές σχολές δεν γίνεται απλώς με τη μηχανική επανάληψη κινήσεων! Αν η σχολή μεταδίδεται με τη λογική του “τζίσεν” (実戦), της πραγματικής μάχης/συμπλοκής, τα πάντα αναλύονται διεξοδικά και διδάσκονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο –και στις δύο σχολές που μελετάω και σε όσες έχω δει από κοντά, αλλαγές όχι μόνο έχουν γίνει αλλά συνεχίζουν να γίνονται προκειμένου να βελτιώνονται οι ασκούμενοι και μέσω αυτών και οι ίδιες οι σχολές. Και τα βίντεο είναι ένα τόσο χρήσιμο εργαλείο στη διαδικασία αυτή που αμφιβάλω αν θα μπορούσαμε πια να κάνουμε χωρίς αυτά.
Δεν έχω δει κανέναν, από τον πιο αρχάριο ως τους σόκε και τους σίχαν, σε καμία πολεμική τέχνη, παλιά ή καινούρια, να μην ενδιαφέρεται να δει τουλάχιστον μια φορά το βίντεο από την τελευταία του επίδειξη ή τις τελευταίες του εξετάσεις ή, αν υπάρχει αγωνιστική διάσταση, από τους τελευταίους του αγώνες. Βεβαίως σε κάποιους αυτό γίνεται και από ματαιοδοξία, και στο μέτρο που αυτή δεν ξεπερνάει τα... όρια ασφαλείας, δεν ενοχλεί κιόλας, όμως τουλάχιστον από τη δική μου εμπειρία. στους περισσότερους γίνεται από ειλικρινή πρόθεση να δουν τα λάθη τους, και να τα βελτιώσουν. Ενίοτε μάλιστα αυτό γίνεται και ομαδικά.
Η ένστασή μου δεν ήταν στα βίντεο καθαυτά –ίσως κάποιοι ηλικιωμένοι ιάπωνες δάσκαλοι εξακολουθούν να τα βλέπουν με επιφύλαξη, όμως δεν είμαι ούτε ηλικιωμένος, ούτε Ιάπωνας (και σίγουρα ούτε και δάσκαλος!) οπότε ξέρω ότι είναι μέρος της πραγματικότητάς μας και μπορούν, όπως όλα τα πράγματα να χρησιμοποιηθούν με ιδιαίτερα εποικοδομητικό τρόπο. Ταυτόχρονα όμως, επίσης όπως όλα τα πράγματα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ιδιαίτερα ανόητο τρόπο και όποιος έχει συμμετάσχει σε ονλάιν κοινότητες σχετικές με τις πολεμικές τέχνες, σίγουρα το έχει δει. Η ένστασή μου ήταν εστιασμένη αποκλειστικά στην επαναλαμβανόμενη δημόσια ανάρτηση επιδείξεων που για τους περισσότερους δεν έχουν κανένα αντίκρυσμα.
Κείμενο- Φωτογραφία: Γρηγόρης Α.Μηλιαρέσης
Κερδίσατε 2 δωρεάν μαθήματα γνωριμίας στις συνεργαζόμενες σχολές του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών!
