Πολεμικές τέχνες και ψυχοπαθολογική συμπεριφορά

Πρέπει να ομολογήσω, πως ειδικά στη χώρα μας, υπάρχει μια προκατάληψη για τις πολεμικές τέχνες, σχετική με την προαγωγή και τροφοδότηση επιθετικής συμπεριφοράς και πως άνθρωποι ψυχολογικά διαταραγμένοι ασχολούνται ή προτιμούν τις πολεμικές τέχνες. Η αλήθεια είναι, ότι οι άνθρωποι αρέσκονται να δημιουργούν στερεότυπα γιατί κάτι τέτοιο τους βοηθά να οργανώνουν τις σκέψεις τους, ωστόσο, τα στερεότυπα δεν ανταποκρίνονται συνήθως στην πραγματικότητα. Άνθρωποι με σοβαρή ψυχοπαθολογία βρίσκονται παντού και μπορεί να έχουν την οποιαδήποτε ενασχόληση. Δεν έχει ανιχνευθεί ότι στο χώρο των πολεμικών τεχνών συναθροίζονται άνθρωποι με επιθετική συμπεριφορά ή σοβαρή ψυχοπαθολογία και, φυσικά, ούτε ότι οι πολεμικές τέχνες προάγουν κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, πολλοί δάσκαλοι πολεμικών τεχνών διατείνονται πως ένας ενασκούμενος στις πολεμικές τέχνες μπορεί να δαμάσει τα άγρια ένστικτα του. Πρόσφατα, διάβασα μια έρευνα για λογαριασμό του Στρατιωτικού Σώματος των ΗΠΑ, σχετικό με τις πολεμικές τέχνες και την ανάπτυξη αυτοελέγχου που ασκεί στους ασκούμενους. Ας μου επιτραπεί να έχω κάποιες αμφιβολίες, καθώς όπως έχω ξαναγράψει, η προσωπική μου θέση είναι ίδια με αυτή της σύγχρονης επιστημονικής κοινότητας σύμφωνα με την οποία, η ιδιοσυγκρασία και το στενό περιβάλλον του καθενός, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις συμπεριφορές του και όχι τόσο η διδασκαλία.

Θα ήθελα, επίσης, να θέσω κάποια ερωτήματα που μου έχουν τεθεί κατά διαστήματα, προσπαθώντας να απαντήσω σε αυτά: άνθρωποι διαγνωσμένοι με κάποια ψυχική διαταραχή επιτρέπεται να διδαχθούν πολεμικές τέχνες, μπορεί μια ψυχική διαταραχή να επιδεινωθεί αν ο πάσχων ασχολείται/διδάσκεται πολεμικές τέχνες;

Σύμφωνα με την επιστημονική καταγραφή, το 8% του γενικού πληθυσμού έχει διαγνωσθεί με κάποια διαταραχή προσωπικότητας. Κάποιες διαταραχές είναι δυνατόν να προκαλούν βίαιες, επιθετικές πράξεις και ενδεχομένως ο πάσχων να δυσκολεύεται να τιθασεύσει τις παρορμήσεις του. Μια εξ αυτών, η διαταραχή προσωπικότητας αντικοινωνικού τύπου σχετίζεται περισσότερο από όλες με βίαιη/επιθετική συμπεριφορά και αγγίζει το 3-5% του πληθυσμού, ευθύνεται για το 70-80% του ποσοστού των εγκληματικών πράξεων. Ασθενείς αυτής της κατηγορίας, έχει παρατηρηθεί ότι παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά στην παιδική τους ηλικία, χρήση ουσιών, σχολικά προβλήματα και ως ενήλικες αντιμετωπίζουν προβλήματα καταχρήσεων, συναισθηματική δυσλειτουργία, έλλειψη ενοχών και ενσυναίσθησης και προτίμηση σε υψηλού κινδύνου δραστηριότητες ακόμα και παράνομες.

Με όλα τα παραπάνω δε θέλω να δαιμονοποιήσω την επιθετική ενόρμηση, τον θυμό, την οργή και άλλα συναφή συναισθήματα, τα οποία, τονίζω, είναι υγιή και μπορούν να αναδυθούν σε κάθε άνθρωπο. Η ειδοποιός διαφορά είναι στο ΠΩΣ διαχειρίζεται ο καθένας τις επιθετικές ενορμήσεις του και αυτά τα έντονα συναισθήματα. Όλοι μας κάποιες φορές στη ζωή μας έχουμε οργιστεί, μπορεί και να έχουμε μια σφοδρή επιθυμία να βιαιοπραγήσουμε, το ότι όμως δεν λύνουμε τις διαφορές μας «παίζοντας ξύλο» είναι ένα σημάδι υγιούς συμπεριφοράς. Για το λόγο αυτό, άνθρωποι που όταν θυμώνουν αδυνατούν να συγκρατηθούν και βιαιοπραγούν δεν έχουν θέση σε μια σχολή πολεμικών τεχνών και αντιστοίχως ενασκούμενοι που τραυματίζουν, θέτουν σε κίνδυνο συχνά τους παρτενέρ τους, ή αψηφούν την προσωπική τους ασφάλεια, θα πρέπει ομοίως να απομακρύνονται από οποιονδήποτε χώρο εξάσκησης. Στις πολεμικές τέχνες, διδάσκονται τεχνικές χρήσης όπλων αλλά και τεχνικές άσκησης σωματικής βίας, είναι σημαντικό όταν αναγνωρίζονται ψυχοπαθολογικές συμπεριφορές από δασκάλους/εκπαιδευτές να μην υπάρχει καμία ανοχή και άνθρωποι που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους άλλους να απομακρύνονται δια παντός από τους χώρους εξάσκησης.

Θεωρώ πως είναι πρέπων, κάθε υποψήφιος ενασκούμενος σε μια πολεμική τέχνη, να περνά από συνέντευξη και αν δηλώσει κάποια διεγνωσμένη ψυχική διαταραχή, θα πρέπει ο δάσκαλος ή ο υπεύθυνος μιας σχολής να κάνει μια περαιτέρω διερεύνηση ακόμα και σε συνεννόηση με τον επιβλέπων γιατρό του υποψηφίου, πριν του επιτρέψει την συμμετοχή σε μια σχολή.

Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω πως ενδιαφερόμενοι με διαταραχή άγχους, η οποία μάλιστα εντείνεται μέσα από τον αθλητισμό και ειδικά τους αγώνες, θα μπορούσαν να εξασκηθούν σε πολεμικές τέχνες που δεν υιοθετούν το αγωνιστικό κομμάτι. Άλλωστε, έχουν γίνει αρκετές έρευνες οι οποίες συμφωνούν ότι οι πολεμικές τέχνες σε ενήλικες αλλά και ανηλίκους είναι δυνατόν να μειώσουν κατάθλιψη και άγχος. Ωστόσο, οφείλω να σημειώσω ότι η κάθε περίπτωση είναι μοναδική και πρέπει να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά και από τον κατάλληλο ειδικό επιστήμονα, καθώς οι γενικεύσεις κάποιες φορές είναι επικίνδυνες.

Σοφία Ξυγαλά

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

American Psychiatric Association: DSM-V-TR, Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας

Davison / Neale: Abnormal Psychology, editions John Wiley & Sons

Ο. Γιωτάκος: Επιθετική συμπεριφορά: σύγχρονα θεωρητικά και βιολογικά δεδομένα, εκδόσεις ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Τόμος 24 (τεύχος 2), 2013

Ν. Μάνου: Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, εκδόσεις University Studio Press

N. ΜcWilliams: Ψυχαναλυτική Διάγνωση, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα