Πολλοί άνθρωποι, όταν ακούν για πρώτη φορά τις λέξεις πολεμικές τέχνες, φαντάζονται αυτομάτως εικόνες γρονθοκοπημάτων και βίας. Η αλήθεια είναι κάπως έτσι. Αυτό που δεν γνωρίζουν, ωστόσο, είναι το φιλοσοφικό υπόβαθρο που κρύβεται πίσω απ’ αυτές τις εικόνες και εμπεριέχει έναν κόσμο ανθρωπισμού, εσωτερικής αναζήτησης, πολιτισμού και γνώσης, πραγματικά ανεκτίμητο. Παραθέτω δέκα αρχές των πολεμικών τεχνών από τις πολλές που κατάφερα να σταχυολογήσω από θύμησες που έμειναν ανεξίτηλες στη μνήμη μου-κάθε άλλο παρά τυχαία-παρά το πέρασμα του χρόνου.
1.
«Όποιος διακρίνεται στην ξιφομαχία αλλά όχι ως ανθρώπινο ον, δεν έχει καμία αξία… Ο ειδήμονας της στρατηγικής δεν ανταγωνίζεται στη μάχη. Αδιάφορος για τη δύναμη ή την αδυναμία, παραμένει καθισμένος και νικά τον αντίπαλο δίχως βήμα εμπρός ή πίσω… Δε σκοτώνει ανθρώπους με το ξίφος του.» - ΤΑΚΟΥΑΝ ΣΟΧΟ
(Ο Τακουάν Σόχο, δάσκαλος ζεν πολλών εξεχουσών προσωπικοτήτων της εποχής του, καθώς και δασκάλων πολεμικών τεχνών, όπως οι Γ. Μουνενόρι και Ι. Ιττόσαι, αφιέρωσε τη ζωή του -σύμφωνα με τον όρκο του- στο να συμβάλλει στη φώτιση και τη σωτηρία όλων των ζωντανών πλασμάτων. Έγραψε εξαιρετικά δοκίμια με αποδέκτες δασκάλους της ξιφασκίας και επηρέασε τη σκέψη και τη φιλοσοφία τους, βάζοντας το δικό του λιθαράκι στη διάδοση του Ζεν βουδισμού).
2.
«Χτυπήστε με το ξίφος σας, ιππεύστε, φιλοτεχνήστε τα ιδεογράμματα ή παίξτε κότο με την ίδια φυσικότητα του νου που θα είχατε, αν δεν κάνατε τίποτα απ’ όλα αυτά. Με αυτόν τον νου, όλα θα γίνουν φυσικότερα… Ένας δάσκαλος στρατηγικής είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει κατακτήσει όλες τις τεχνικές, τις έχει εγκαταλείψει ολοκληρωτικά και ενεργεί πάντα με τη φυσική κατάσταση του νου του∙ αυτό δε, θα πρέπει να ισχύει και για όλους τους τομείς της ζωής.» – ΓΙΑΓΚΙΟΥ ΜΟΥΝΕΝΟΡΙ
(Ο Γιάγκιου Μουνενόρι, άρχοντας της Τατζίμα, γεννήθηκε το 1571 και υπηρέτησε ως εκπαιδευτής ξιφασκίας τον οίκου των Τοκουγκάουα, στην Ιαπωνία. Υπήρξε ο συγγραφέας του περίφημου βιβλίου Κάντενσο, όπου περιγράφει τις βασικές αρχές της πολεμικής τέχνης του).
3.
«Τη στιγμή της μάχης είναι απαραίτητο να γνωρίζεις τι είναι ορατό και τι κρυμμένο (αδιόρατο). Είναι απαραίτητο να παρατηρείς τις κινήσεις του αντιπάλου μέχρι τη μικρότερη λεπτομέρεια, σα να ψάχνεις να βρεις τον παλμό στον καρπό του. Έτσι, θα διακρίνεις το ορατό από το αόρατο και θα πρέπει να δράσεις ενάντια στα δυο, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό και πριν την όποια εξέλιξή τους.» - ΜΙΓΙΑΜΟΤΟ ΜΟΥΣΑΣΙ
(Ο ξιφομάχος Μιγιαμότο Μουσάσι, υπήρξε μια θρυλική μορφή της φεουδαρχικής Ιαπωνίας, αρκετά αμφιλεγόμενη. Ο θρύλος τον θέλει να δίνει περισσότερες από 60 μονομαχίες και να μην έχει ηττηθεί ποτέ. Υπήρξε ο πρώτος που εντρύφησε ιδιαίτερα στην ξιφομαχία με τη χρήση και των δυο σπαθιών. Στο χειρόγραφό του, «Το Βιβλίο των Πέντε Δακτυλιδιών» (Γκόριν Νο Σο) κατέγραψε όλη την πολεμική φιλοσοφία του. Το βιβλίο αποτελεί σήμερα ένα αριστούργημα της στρατηγικής φιλοσοφίας).
4.
«Ένα άτομο το οποίο δεν εμπιστεύεται τη διδασκαλία του δασκάλου του δε θα φτάσει ποτέ στη βαθιά κατανόηση. Όμοια, στη βαθιά κατανόηση δε θα φτάσει ποτέ το άτομο που πιστεύει κάθε τι που του λέει ο δάσκαλός του, χωρίς καμία αμφιβολία». – ΜΑΤΣΟΥΡΑ ΣΕΪΖΑΝ
(Ο Ματσούρα Σεϊζάν γεννήθηκε το 1760, υπήρξε άρχοντας του Χιράντο την περίοδο Έντο στην Ιαπωνία και σύμβουλος του σογκούν Τοκουγκάβα για έξι χρόνια. Εξαίρετος λόγιος και μελετητής των πολεμικών τεχνών της εποχής, έγραψε αρκετά σημαντικά δοκίμια για την ξιφομαχία).
5.
«Όταν κανείς ιδρώνει πολύ, σκορπίζεται το ‘τσι’ του. Πρέπει να νικάει μέσα από τη χαλάρωση. Επίσης, κανείς δεν φτάνει σε υψηλό επίπεδο αν δεν έχει πίστη. Πίστη στις δυο θεμελιώδης αρχές, της χαλάρωσης και της βύθισης, στη συνειδητή προσπάθεια να μην καταβάλλει αντίσταση και να παραμένει, απλά, προσκολλημένος στον αντίπαλο». – ΤΣΕΝΓΚ ΜΑΝ ΤΣΙΝΓΚ
(Ο Τσεν Μαν Τσινγκ, γνωστός ως ο άνθρωπος των πέντε τεχνών, σπούδασε κινέζικη ιατρική, καλλιγραφία, ζωγραφική, ποίηση και υπήρξε μεγάλος δάσκαλος του τάι τσι. Ξεκίνησε να μαθαίνει τάι τσι όταν η φυματίωση από την οποία έπασχε δεν επιδεχόταν καμία θεραπεία. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, μέσα σε ένα χρόνο είχε θεραπευτεί. Δίδαξε τάι τσι στην Ταϊβάν και στις ΗΠΑ).
6.
«Μάθετε πώς να αναπτύξετε την πνευματική ηρεμία και αποφύγετε τους τσακωμούς και τις συμπλοκές. Να βοηθάτε τους νέους και τους αδύναμους. Χρησιμοποιείστε τις πολεμικές τέχνες για το καλό του κόσμου.» - ΓΙΠ ΜΑΝ
(Ο Γιπ Μαν ήταν ο άνθρωπος που διέδωσε το γουίν τσουν. Υπήρξε μεγάλος μαχητής και ο δάσκαλος του Μπρους Λι. Γόνος πλούσιας οικογένειας, επιβίωσε στη σκληρή κατοχή της χώρας του από τον Ιαπωνικό στρατό και τον αδυσώπητο εμφύλιο πόλεμο. Το 1949 εγκαταστάθηκε στο Χονγκ Κονγκ και αφοσιώθηκε στη διδασκαλία του γουίν τσουν).
7.
«Μην παριστάνετε το μεγάλο δάσκαλο και μην προσπαθείτε να επιδεικνύετε τη δύναμή σας. Είναι παράλογο το πόσο πολλοί από αυτούς που ασκούνται στις πολεμικές τέχνες αισθάνονται ότι πρέπει να δείχνουν ότι ασχολούνται με αυτές.» - ΓΚΙΤΣΙΝ ΦΟΥΝΑΚΟΣΙ
(Ο Γκιτσίν Φουνακόσι, πατέρας του σύγχρονου καράτε, μελέτησε καράτε από παιδί. Επιλέχθηκε να είναι ο πρώτος που θα το παρουσίαζε στην 1η Εθνική Αθλητική Έκθεση, στο Τόκυο το 1922, γεγονός που το έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό.)
8.
«Η συμπάθεια και ο σεβασμός προς τους άλλους είναι κοινότυπες λέξεις που χρησιμοποιούνται συχνά, αλλά εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθούν. Προτού προβούμε σε οποιαδήποτε ενέργεια, είναι σπουδαιότερο όχι μόνο να λάβουμε υπόψη τη θέση του άλλου αλλά και να την κατανοήσουμε πλήρως. Στην πραγματικότητα, κατανοώντας τη θέση του άλλου, επιτυγχάνουμε μια ενότητα μαζί του και λέξεις όπως «νίκη» και «ήττα» χάνουν το νόημά τους. Η ουσία είναι να συνυπάρχεις με τον αντίπαλό σου. Όταν το επιτύχεις αυτό, η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν για να συμπράττουν, θα γίνει και δική σου πεποίθηση. Η πρακτική δε θα είναι ποτέ ολοκληρωμένη, μέχρις ότου κατακτηθεί αυτό το επίπεδο νόησης.»
(Ο Σιγκέρου Εγκάμι υπήρξε μεγάλος δάσκαλος του καράτε και μαχητής, ιδρυτής του καράτε σοτοκάι, μαθητής του δασκάλου Φουνακόσι. Υποστήριξε τη σημαντικότητα της ηθικής πλευράς του καράτε ως τρόπου ζωής και καλλιέργειας του χαρακτήρα).
9.
«Το αληθινό μπούντο είναι η προστασία όλων των πλασμάτων μέσα από ένα πνεύμα συμφιλίωσης, που σημαίνει να επιτρέπεις στον καθένα να ολοκληρώσει την αποστολή του.» - ΜΟΡΙΧΕΪ ΟΥΕΣΙΜΠΑ
(O Μοριχέι Ουεσίμπα, πατέρας του αϊκίντο, ασκήθηκε στις παραδοσιακές ιαπωνικές πολεμικές τέχνες από πολύ μικρή ηλικία. Ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής και η ανάπτυξη του πνεύματος αποτελούσαν για τον ίδιο θεμελιώδεις αξίες του αϊκίντο).
10.
«Η υπόκλιση είναι μια πράξη σεβασμού και ευγνωμοσύνης. Στην ουσία ευχαριστείς τον αντίπαλό σου, που σου παρέχει τη δυνατότητα να βελτιώσεις την τεχνική σου.» - ΤΖΙΓΚΟΡΟ ΚΑΝΟ
(Ο Τζιγκόρο Κάνο είναι πατέρας του τζούντο. Εκπαιδευτικός, στο επάγγελμα, ήταν ο άνθρωπος που συνέβαλε αποφασιστικά στην ένταξη του τζούντο και του κέντο στη δημόσια Ιαπωνική εκπαίδευση, καθώς και την καθιέρωση του πρώτου, στους ολυμπιακούς αγώνες. Υπήρξε ο πρώτος ασιάτης που έγινε μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ)).
Σοφία Ξυγαλά
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
S. Egami: The Heart of Karate-do, editions Kodansha
Τ. Κάνο: Κόντοκαν Τζούντο, εκδόσεις Αλκίμαχον
Ρ. Σμιθ: Κινέζικες Πολεμικές Τέχνες, δάσκαλοι και τεχνοτροπίες, εκδ. Αλκίμαχον
K. Tabata: Secret Tactics, Lessons from the Great Masters of Martial Arts, editions Tuttle Publishing
Κ. Tokitsu: Miyamoto Musashi, His Life and Writings, editions Weatherhill
Γ. Φουνακόσι: Εισαγωγή στο Καράτε-ντο, εκδ. Αλκίμαχον
