Διαβάζω και ακούω κατά καιρούς πολλές απόψεις για τον δάσκαλο ασιατικών πολεμικών τεχνών. Κουβαλά μια κουλτούρα αιώνων και ο μύθος που τον τυλίγει είναι μεγάλος. Για εμάς τους Ευρωπαίους όμως, θαρρώ, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Έχουμε μια διαφορετική φιλοσοφική θεώρηση από αυτή της Άπω Ανατολής, διαφορετικά βιώματα και ειδικότερα, εμείς οι Έλληνες, κουβαλούμε στο γενετικό κώδικά μας μια ιστορία σχετική με την τέχνη του πολέμου, ιδιάζουσα.
Δεν ξέρω αν οφείλει ο δυτικός εκπαιδευτής να ταυτίζεται με τον παραδοσιακό δάσκαλο των ασιατικών πολεμικών τεχνών και ο μαθητής να αναζητά έναν δάσκαλο σύμφωνα με το πρότυπο αυτό. Ίσως είναι καλύτερα να αποδεχτεί ο καθείς το δυτικό πρότυπο εκπαιδευτή, που δεν είναι απαραίτητα υποδεέστερο. Έχω την αίσθηση, ότι όταν κάποιος αποδέχεται κάτι το οποίο ταιριάζει στην κουλτούρα του, θα έχει και τη μικρότερη ματαίωση από αυτό που θα προσδοκά (προσοχή, σε καμία περίπτωση δεν εννοώ να περιφρονεί τη φιλοσοφία και την κουλτούρα της πολεμικής τέχνης που εκπροσωπεί). Θα αποπειραθώ, λοιπόν, να σκιαγραφήσω στο παρόν άρθρο του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών, το προφίλ του σύγχρονου δασκάλου πολεμικών τεχνών που ταιριάζει αρκετά με τη φιλοσοφία του εκπαιδευτή/προπονητή της δυτικής κουλτούρας.
Η φιλοσοφία του κάθε ανθρώπου αποτελείται από τα πιστεύω του και τις αρχές του, που τον καθοδηγούν στη ζωή του. Με ότι καταπιάνεται, η προσωπική του φιλοσοφία δοκιμάζεται και κατευθύνει σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις του. Η προσωπική φιλοσοφία του καθενός, διαμορφώνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον όπου μεγάλωσε και κυρίως από τον τρόπο που ανατράφηκε από τους γονείς του –πρώτιστα- και έπειτα από τους παιδαγωγούς/δασκάλους του. Εν προκειμένω, ένας μαθητής ή υποψήφιος δάσκαλος πολεμικών τεχνών έλκεται από μια πολεμική τέχνη, γιατί βρίσκει στη φιλοσοφία της κάτι οικείο ή κάτι που θα ήθελε να υιοθετήσει γιατί του αρέσει, του θυμίζει κάτι. Είναι όμως σημαντικό πάντα, όταν κάποιος ασπάζεται μια τέχνη με συγκεκριμένη φιλοσοφία που πρόκειται μάλιστα να την διαδώσει και να την διδάξει, να γνωρίζει αν αυτή είναι συμβατή και με τις αρχές του κοινωνικού συνόλου. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό η φιλοσοφία αυτή να είναι συμβατή με την δική του φιλοσοφία για τη ζωή, διαφορετικά θα έρθει πολλές φορές σε σύγκρουση με αυτό που πιστεύει και αυτό που πρέπει να διδάξει.
Η πιο σημαντική ερώτηση που πρέπει να κάνει στον εαυτό του ένας δάσκαλος πολεμικών τεχνών, είναι γιατί θέλει να διδάξει πολεμικές τέχνες. Στη συνέχεια, να «διαλογιστεί» πάνω σε κάποια ερωτήματα: ποιοι είναι οι στόχοι του, πώς βλέπει τον εαυτό σου σε αυτόν το ρόλο και τι αξία έχει στη ζωή του αυτός ο ρόλος. Οι απαντήσεις δεν είναι πάντα εύκολες, γιατί επικαλύπτονται με το τι θα ήθελε να είναι ή να κάνει κανείς, αλλά όχι με την πραγματικότητα.
Συνήθως, περιχαρακωνόμαστε από τρεις εαυτούς: τον ιδανικό, τον δημόσιο και τον αληθινό μας εαυτό. Ο πρώτος αντιπροσωπεύει αυτό που θα ήθελε να είναι κανείς και τι θεωρεί σωστό ή λάθος. Ο δεύτερος αντιπροσωπεύει την εικόνα που πιστεύει κανείς ότι έχουν οι άλλοι για τον ίδιο και επιθυμεί να είναι θετική, να τον σέβονται και να τον αγαπούν. Ο τρίτος εαυτός, ο αληθινός, είναι αυτός που πασχίζει κανείς να μάθει σχεδόν σε όλη του τη ζωή, μέσω αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους και με επικοινωνία μαζί τους. Αυτός ο εαυτός, είναι εκείνος που έρχεται σε σύγκρουση με τους άλλους, καθώς επιθυμίες και συναισθήματα δεν συνταυτίζονται πάντοτε με την ηθική του ιδανικού αλλά και δημόσιου εαυτού. Ο ρόλος του δασκάλου και η ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες, βοηθά σε πολύ μεγάλο βαθμό την προσπάθεια του καθενός να διατηρεί την ομοιόσταση με τους τρεις εαυτούς του.
Ένα βασικό βήμα ως προς αυτό, είναι ο δάσκαλος να μην θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο τον μαθητών του. Η αυτό-αποκάλυψη δημιουργεί προϋποθέσεις για εμπιστοσύνη και δέσμευση πολύ πιο στέρεες από την επιβολή εξουσίας. Πολλοί δάσκαλοι πιστεύουν ότι δεν πρέπει να αποκαλύπτονται στους μαθητές τους, γιατί έτσι θα εξαφανίσουν το μυστήριο που τυλίγει η θέση τους. Πίσω από αυτή τη θέση, συνήθως κρύβεται ένας εαυτός με χαμηλή αυτοεκτίμηση και με το φόβο ότι πιθανώς ο αληθινός του εαυτός δε θα είναι αρεστός. Ο φόβος αυτός, είναι απόλυτα φυσιολογικός και διακατέχει σχεδόν όλους μας. Φυσικά, όταν λέμε αυτό-αποκάλυψη, δεν εννοούμε την αποκάλυψη του παρελθόντος μας. Αυτό-αποκάλυψη σημαίνει να μοιράζεται κανείς με τους μαθητές του τα συναισθήματα που βιώνει στις κοινές τους εμπειρίες και είναι πάντα ανάλογη με την περίσταση και τη σχέση που έχει μαζί τους. Σημαίνει, να παίρνει ρίσκα στη σχέση του με τους μαθητές του και με τον τρόπο αυτό, να είναι αυθεντικός και ειλικρινής με τον ίδιο του τον εαυτό αλλά και με τους αυτούς. Η αυθεντικότητα χτίζει στέρεες γέφυρες επικοινωνίας και βοηθά όλους να αναπτύξουν ψυχολογικές δεξιότητες, που με τη σειρά τους κάνουν λειτουργικότερες τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους.
Σοφία Ξυγαλά
