Όταν κάποιος ακούει τη φράση πολεμικές τέχνες, συνήθως φαντάζεται ανθρώπους που χτυπιούνται, δέρνονται μεταξύ τους και ματώνουν, σπανίως συνδέει τη φράση με μια φιλοσοφία που δέχεται τη βία μόνο ως αναγκαίο κακό. Η αντίφαση βεβαίως είναι λογική, γιατί πώς μπορεί να συνδέεται ο πόλεμος, ο κατεξοχήν τρόπος αφαίρεσης της ζωής, με την τέχνη, την ανάδειξη του αισθητικά ωραίου, την ομορφιά και την ευαισθησία; Μπορεί, ωστόσο, ο πόλεμος να έχει συνάφεια με την τέχνη και αν ναι, πώς; Ποια είναι, τελικά, η αληθινή φύση των πολεμικών τεχνών;
H τέχνη είναι ένας τρόπος να εκφράσει κανείς τα συναισθήματά του, να τα μοιραστεί με άλλους, γενικά να εκφράσει τον εσωτερικό του κόσμο. Η θεραπευτική επίδραση της αυτοέκφρασης μέσα από μορφές τέχνης, έχει αποδεδειγμένη αξία για τον άνθρωπο καθώς τον βοηθά να εκφράσει τη συσσωρευμένη εσωτερική του φόρτιση. Όσο πιο πληρέστερα μπορεί κανείς να το κάνει, τόσο καλύτερος καλλιτέχνης γίνεται, γιατί, εν δυνάμει, καλλιτέχνης είναι ο κάθε άνθρωπος, στον ανάλογο βαθμό. Η πολεμική τέχνη έχει όλες τις βασικές αρχές των υπολοίπων τεχνών και της γενικής έννοιας του όρου, καθώς και μια τεχνική βάση που πρέπει κανείς να κατακτήσει για να μπορέσει να εκφραστεί. Ο τρόπος που πολεμά και επιλέγει να πολεμά κανείς, τον καθιστά ως ένα σημείο καλλιτέχνη. Εκφράζει τον εσωτερικό του κόσμου και την κοσμοθεωρία του. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που ο καθένας επιλέγει διαφορετικό είδος τέχνης για να εκφραστεί.
Ο πόλεμος ήταν ο τρόπος, ο έσχατος τρόπος για να αποκατασταθεί η ισορροπία και η γαλήνη, σε μια κοινότητα. Επομένως, ήταν και είναι ένα μέσο για την αποκατάσταση της ομοιόστασης. Ο πόλεμος είναι μια αντιπαράθεση, σύγκρουση και διαμάχη, φαινόμενο φυσιολογικό στις κοινότητες έμψυχων όντων και κομμάτι της ζωής τους. Από ανθρωπολογικές μελέτες που έχουν γίνει, οι πολεμιστές ανήκαν σε κάστες και μέριμνά τους ήταν η παροχή τροφής και η υπεράσπιση της κοινότητάς τους από εισβολείς. Παρατήρησαν την οδύνη που προκαλούσε στον άνθρωπο η απώλεια της ζωής και κατάλαβαν πως η βία και η επίδειξη θάρρους, δεν αρκούσαν για να βρίσκεται ο άνθρωπος σε ομοιόσταση. Διαπίστωσαν δε, ότι συνέβαλλε αποφασιστικά σε αυτό και η αρμονική συνύπαρξη με το περιβάλλον στο οποίο ζούσαν, η φύση. Άρχισαν, λοιπόν, να παρατηρούν το περιβάλλον και τη φύση και να εφευρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης των προβλημάτων για την αποφυγή της βίας. Καταργώντας εκδικητικές συμπεριφορές και αντεγκλήσεις, ανέπτυξαν την συμπόνια. Αργότερα, κατά την ανάπτυξη τεχνικών μαχών, στρατηγικών και μονομαχιών, διαπίστωσαν πως πνευματικές αρετές όπως η υπομονή, η παρατήρηση, η κρίση, η πειθαρχία, η συγκέντρωση, η ηρεμία, τους έκαναν πιο αποτελεσματικούς.
Στις μέρες μας, οι περισσότεροι ασκούμενοι εγκαταλείπουν την εκπαίδευση τους στη φάση του αρχαρίου. Είναι εμποτισμένοι με μια φαντασιακή πεποίθηση για την πολεμική τέχνη, την έχουν ωραιοποιήσει, έχουν υιοθετήσει συγκεκριμένα πρότυπα, αναζητούν δύναμη και αντ’ αυτού, στην αρχή της εκπαίδευσής τους, ανακαλύπτουν ότι τα πράματα είναι τελείως διαφορετικά. Δεν έχουν υπομονή, επιμονή και πειθαρχία, απογοητεύονται και τα παρατούν. Είναι η στιγμή που συγκρούεται κανείς ανάμεσα σε αυτό που έχει δημιουργήσει στη φαντασία του και σε αυτό που αντικρίζει στην πραγματικότητα. Αν καταφέρει να ξεπεράσει το πρώτο τεστ, έχει κάνει ένα σημαντικό βήμα στην «πολεμική» του εξέλιξη. Είναι η στιγμή που αρχίζει να καλλιεργεί την υπομονή του, μαθαίνει να τιθασεύει τις εσωτερικές του συγκρούσεις και αποκτά επίγνωση των ικανοτήτων του. Όπως έχω διατυπώσει σε παλαιότερο άρθρο μου, στον Πανελλήνιο Οδηγό Πολεμικών Τεχνών, επειδή πιστεύω πως μια τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει το χαρακτήρα ενός ανθρώπου, αλλά να προάγει τις ήδη υπάρχουσες ποιότητές του, όταν ο ενασκούμενος καταφέρει να υπερπηδήσει το πρώτο εμπόδιο και να προχωρήσει στην εκπαίδευσή του, τότε θα έρθει αντιμέτωπος με τον εαυτό του και ανάλογα με τις ψυχικές του ικανότητες, θα γίνει ένας πολεμιστής του «φωτός» ή του «σκότους». Το θαυμαστό στην όλη διαδικασία είναι πως η πολεμική τέχνη, όπως και οποιαδήποτε άλλη τέχνη, αποκαλύπτουν τις ποιότητες του καθενός. Από κει και πέρα, πώς θα τις διαχειριστεί ο καθένας, έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία του, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, το επίπεδο της ψυχολογικής του σκέψης και τέλος, το επίπεδο της συναισθηματικής του νοημοσύνης. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά αναδείχνονται και ξεδιπλώνονται μέσω των τεχνών. Ωστόσο διαμορφώνονται, αναπτύσσονται και εκλεπτύνονται με ψυχοθεραπευτικές επιστημονικές μεθόδους.
Η τέχνη είναι ένα μέσο αυτοέκφρασης, αποφόρτισης και αναστοχασμού και αυτός της ο ρόλος έχει μια τρομερή σημαντικότητα στη ζωή κάθε ανθρώπου. Άλλωστε, αν ανατρέξει κανείς σε μια πολεμική φόρμα, θα διαπιστώσει ότι πέρα απ’ όλα, μάχεται με τη σκιά του, με τον ίδιο του τον εαυτό, τις ικανότητες και τα συναισθηματά του.
Σοφία Ξυγαλά
