H Ιαπωνία υπήρξε μια χώρα με μεγάλη παράδοση στα όπλα και–ηθελημένα- αποκομμένη από άλλα κράτη άργησε αρκετά να υιοθετήσει τη χρήση των τουφεκιών που μοιραία παραγκώνισε τα παραδοσιακά όπλα που μέχρι τότε κυριαρχούσαν στις μάχες και τις μονομαχίες. Παρότι τα πρώτα σπαθιά που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά ήταν κινέζικα (2ος αι. π.Χ.) και ονομάζονταν κεν ή τσουρούγκι, τον 6ο-7ο αιώνα π.Χ., εμφανίστηκαν τα κυρτά σπαθιά, τα κάντο-τάτσι. Τον 8ο αιώνα, στην περίοδο Νάρα, εξαπλώθηκε η χρήση του κατάνα. Ωστόσο πολεμικές σχολές άρχισαν να σχηματίζονται μόνο κατά την περίοδο Καμάκουρα και Μουρόμακι (1200-1500). Δημιουργήθηκαν αρχικά πέντε παραδοσιακές σχολές (ρυούχα) στην Κασίμα-Κατόρι, στο Κιούσου, στο Κιότο, στην Καμάκουρα και την βορειοανατολική πλευρά της Ιαπωνίας.
Το ιαπωνικό σπαθί (κατάνα) έγινε το σύμβολο του σαμουράι στο τέλος του 16ου αιώνα-η ψυχή του- και μόνο ένας σαμουράι είχε το αποκλειστικό προνόμιο να το φέρει. Το κοντάτσι, ένα μικρότερο σε μήκος ξίφος (έως 60 εκατοστά) μπορούσε να το χρησιμοποιεί και ένας απλός πολίτης.
Το τάντο, το παραδοσιακό ιαπωνικό μαχαίρι, άρχισε να χρησιμοποιείται στην Ιαπωνία ευρέως, από την περίοδο Χέιαν (794–1185). Επρόκειτο για ένα εγχειρίδιο –συνήθως- μονής κόψης/λεπίδας, ωστόσο υπήρχαν και διπλής, κυρίως τα τελετουργικά. Το μήκος του ξεκινούσε από τα 15 εκατοστά και δεν ξεπερνούσε το ένα σάκου (30,2 εκατοστά).
Η πολεμική χρήση του τάντο, είχε σκοπό να βοηθήσει έναν πολεμιστή να βρει τα τρωτά σημεία ενός αντιπάλου που έφερε πλήρη πανοπλία. Επιπλέον, βοηθούσε ένα σαμουράι στη μάχη σε κλειστούς χώρους, όπου η χρήση του ντάισο (ζεύγος κατάνας-βακιζάσι) θα ήταν άχρηστη λόγο της στενότητας του χώρου. Από την περίοδο Μέιτζι, το έφεραν κάποιοι σαμουράι στη ζώνη τους (όμπι), αντί του βακιζάσι.
Το κάικεν είναι ένα εγχειρίδιο μονής κόψης, που ανήκει στην κατηγορία των ιαπωνικών μαχαιριών τάντο και έφεραν υποχρεωτικά οι σύζυγοι των σαμουράι, όπως το ντάισο, οι άνδρες. Το μήκος του κυμαίνονται στα 15-20 εκατοστά περίπου και το χαρακτηριστικό του ήταν πως δεν είχε χειροφυλακτήρα (τσούμπα). Ήταν ένα μαχαίρι προορισμένο να φυλάσσεται στο φουτόκορο, μια θήκη από ύφασμα, ή στο μανίκι του παραδοσιακό κιμονό (ταμότο), γι’ αυτό και ήταν απέριττο στην κατασκευή του, με ξύλινη λακαρισμένη λαβή (τσούκα) και κολεό (σάγια), χωρίς μεταλλικά ελάσματα, φινιρίσματα και διακοσμητικά, που μπορεί να σκάλωναν επικίνδυνα στα υφάσματα. Η χρήση του πρακτικά, είχε πρωτίστως ρόλο αμυντικό. Το όνομά του εγχειριδίου σημαίνει στα ιαπωνικά, «στερνή ελπίδα», «κρυφός σύμμαχος». Δευτερευόντως, το κάικεν ήταν και το όπλο που θα χρησιμοποιούνταν σε ένα τζιγκάι, μια τελετή αυτοκτονίας, που θα επιχειρούσε μια σύζυγος σαμουράι για μην ατιμαστεί και χάσει την τιμή της, ή για να την ανακτήσει. Ο βιασμός μια γυναίκας σαμουράι βάρυνε όλη την οικογένεια και μόνο η αυτοκτονία ή η δολοφονία του βιαστή ξέπλενε την ατίμωση. Στην τελετή του τζιγκάι, κοβόταν η σφαγίτιδα φλέβα του λαιμού και επερχόταν ένας μάλλον ανώδυνος και ήπιος θάνατος.
Επίσημα, το κάικεν χαριζόταν στη νύφη του σαμουράι, όταν παντρευόταν και τοποθετούνταν εθιμοτυπικά -τυλιγμένο στο φουτόκορο- στο φαρδύ της όμπι, στο ύψος της καρδιάς. Από το κάικεν φαινόταν μόνο ο θύσανός του. Ακόμη και σήμερα, σε παραδοσιακές τελετές τοποθετείται στη ζώνη της νύφης.
Η κάικεν ζούτσου, αποτέλεσε μια απλή πολεμική τεχνική, επικεντρωμένη στη χρήση του κάικεν και το χαρακτηριστικό της ήταν ο κατεξοχήν αμυντικός τρόπος χρήσης του εγχειριδίου που γινόταν αόρατο στα χέρια του χρήστη του. Βασική αρχή της τεχνικής ήταν να πληγεί ο εχθρός παραπλανώντας τον, ώστε να πέσει ο ίδιος με το βάρος του στη λεπίδα και όχι σπρώχνοντας την λεπίδα προς αυτόν, ή κρατώντας το εγχειρίδιο με τα δυο χέρια στο ύψος του στομάχου πέφτοντας με όλο το βάρος του σώματος στον εχθρό. Το μαχαίρι έμενε πάντα, σχεδόν αθέατο και το μυστικό ήταν να πιαστεί απροετοίμαστος ο αντίπαλος. Σύζυγοι και κόρες των σαμουράι εκπαιδεύονταν στην κάικεν ζούτσου, ανεξαιρέτως.
Σήμερα, κόριου σχολές, όπως οι Τέντο ρίου, Τζικίσινκαγκε ρίου και Τακένουτσι ρίου, εμπεριέχουν στη διδασκαλία τους τεχνικές της κάικεν ζούτσου.
Σοφία Ξυγαλά
Πηγές:Ε. Admur: Women Warrior of Japan.
O. Ratti: Secrets of the Samurai; A Survey of the Martial Arts of Feudal Japan.
S. Turnbull: Samurai Women 1184-1877.
S. Mol: Classical Weaponry of Japan: Special Weapons and Tactics of the Martial Arts.
Διαβάστε το άρθρο
«Οι άνθρωποι των πολεμικών τεχνών»
