Είτε ασχολείστε με κάποια πολεμική τέχνη είτε ενδιαφέρεστε να κάνετε τα πρώτα σας βήματα, είναι βέβαιο πως θα γνωρίζετε στην πρώτη περίπτωση, θα έχετε ακούσει στην δεύτερη, για το σύστημα των έγχρωμων ζωνών το οποίο χαρακτηρίζει το κάθε στυλ και το οποίο αποτελεί το βασικότερο εργαλείο ενός δασκάλου για να ταξινομεί ιεραρχικά τους μαθητές του, με βάση την εξέλιξη καθώς και το τεχνικό τους επίπεδο, την δεδομένη στιγμή.
Το σύστημα ζωνών αποτελεί θεμέλιο για την σωστή λειτουργία μιας σχολής, την υιοθέτηση ρόλων μεταξύ των μαθητών, αποτελεί ευκαιρία για θέσπιση στόχων ενώ πολλές φορές δημιουργεί πρότυπα κυρίως μαθητών που υπερέβησαν τους εαυτούς τους για την απόκτηση ενός μεγαλύτερου χρώματος ζώνης.
Ένας μαθητής που παράλληλα με την συστηματική εξάσκηση συγκεκριμένων τεχνικών, προσπάθησε και έχασε και μερικά περιττά κιλά για να μπορεί να ανταπεξέλθει στις εξετάσεις απονομής έγχρωμων ζωνών δεν μπορεί παρά να αποτελεί πρότυπο για τους συμμαθητές τους.
Η ιστορία των έγχρωμων ζωνών
Όπως για κάθε τι στον χώρο των πολεμικών τεχνών έτσι για το πως ξεκίνησε αλλά και πως εξελίχθηκε το σύστημα ζωνών υπάρχουν πολλοί μύθοι. Χαριτολογώντας κάποιος μπορεί να επικαλεστεί πως η ζώνη χρησιμεύει στον μαθητή για να του κρατάει το παντελόνι της στολής ή στο ίδιο ύφος να αναφερθεί στην σκηνή της ταινίας “Καράτε Κίντ” όπου ο δάσκαλος του πρωταγωνιστή απάντησε στον μαθητή του πως η γνώση δεν βρίσκεται στο χρώμα της ζώνης άλλα στην καρδιά και στο μυαλό.
Η πραγματικότητα όμως είναι πως το σύστημα ζωνών στην μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα, το εμπνεύστηκε ο ιδρυτής του Τζούντο, Τζιγκόρο Κάνο. Πολύ σύντομα, πολλοί άλλοι δάσκαλοι στην Ιαπωνία και πολύ γρήγορα σε όλο τον κόσμο το υιοθέτησαν και σε άλλα στυλ όπως το Καράτε, Ζίου Ζίτσου, Ταε Κβον Ντο, Kick Boxing κ.α.
Στις μέρες μας δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο σύστημα ζωνών για όλα τα στυλ. Στις περισσότερες πολεμικές τέχνες η διαβάθμιση γίνεται μέσω μονόχρωμων ζωνών ενώ σε κάποιες άλλες η διαβάθμιση γίνεται και μέσω «μισών χρωμάτων». Το μισό χρώμα ουσιαστικά συμβολίζει ένα ενδιάμεσο επίπεδο και βοηθάει παράλληλα τον μαθητή να εξελιχθεί με λιγότερη πίεση, με την κάθε ζώνη να απαιτεί λιγότερες τεχνικές για την επίτευξή της. Αντίστοιχης φιλοσοφίας με τα μισά χρώματα είναι και η αρίθμηση των χρωμάτων (π.χ: καφέ 1, καφέ 2)
Ένα ακόμα κοινό χαρακτηριστικό των συστημάτων ζωνών είναι το χρώμα της πρώτης ζώνης, άσπρο, καθώς και το το τελευταίο, μαύρο.
Τα χρώματα των ζωνών και ο συμβολισμός τους:
Η πρώτη ζώνη που φέρει ένας μαθητής που ξεκινάει την ενασχόλησή του με μια πολεμική τέχνη ή το άθλημα του kick boxing είναι η άσπρη και η τελευταία η μαύρη.
Ο συμβολισμός του χρώματος κατά την παράδοση είναι πως το άσπρο χρώμα συμβολίζει το χιόνι που σκεπάζει την γη και εμποδίζει την φύση ν’ ανθίσει.
Κίτρινη Ζώνη
Η κίτρινη ζώνη είναι η δεύτερη σε ιεραρχία ζώνη. Ο μαθητής που φέρει την κίτρινη ζώνη έχει περάσει το πρώτο στάδιο εκπαίδευσης και γνωρίζει πλέον τις βασικές τεχνικές του στυλ στο οποίο προπονείται. Το κίτρινο χρώμα συμβολίζει τον ήλιο που ανατέλλει και που θα βοηθήσει να λιώσει το χιόνι, επιτρέποντας στην φύση ν’ ανθίσει.
Πορτοκαλί Ζώνη
Φέροντας την πορτοκαλί ζώνη ο μαθητής έχει πλέον πολύ καλή γνώση των βασικών τεχνικών, δύναται να εκτελέσει συνδυασμούς τεχνικών καθώς και αντιλαμβάνεται σε μεγάλο βαθμό τη βασική φιλοσοφία του στυλ - αθλήματος στο οποίο προπονείται. Το πορτοκαλί χρώμα συμβολίζει τον ήλιο μέσα στην μέρα που αποτελεί την κυριότερη πηγή ενέργειας και που έλιωσε το χιόνι. Η φύση (μαθητής) είναι πλέον έτοιμη/ος ν’ ανθίσει.
Πράσινη Ζώνη
Σε αυτό το στάδιο ο μαθητής έχει εδραιώσει την παρουσία του στην σχολή, έχει συνειδητοποιήσει τον ρόλο που παίζει στην ζωή του το άθλημα - στυλ στο οποίο προπονείται, σε τεχνικό επίπεδο έχει τελειωποίσει τις βασικές τεχνικές ενώ ανακαλύπτει και προπονείται σε νέες, μεγαλύτερης δυσκολίας. Σε επίπεδο συμβολισμού, η φύση άνθισε και δίνει τους καρπούς της μέσα στην αρμονία που την χαρακτηρίζει.
Μπλε Ζώνη
Ο μαθητής που φέρει την μπλε ζώνη βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο τεχνικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο mindset βρίσκεται πιο κοντά στην μαύρη ζώνη. Αν έχει επιλέξει να έχει και αγωνιστική δραστηριότητα, το επίπεδο του, του επιτρέπει να συμμετέχει σε επίλεκτους αγώνες, πρωταθλήματα και διάφορα τουρνουά.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως και στα προηγούμενα επίπεδα δεν μπορεί να συμμετέχει σε αγώνες αντίστοιχου όμως επιπέδου. Ο μαθητής αν και σε προχωρημένο επίπεδο δύναται και παράλληλα ανυπομονεί να αποκτήσει επιπλέον γνώση και αξίες από τον δάσκαλό του.Το μπλε χρώμα συμβολίζει τον ουρανό κατά την διάρκεια της μέρας.
Καφέ Ζώνη
Φέροντας την καφέ ζώνη ο μαθητής πρωτίστως γνωρίζει πως έχει φτάσει μια ανάσα από το τελικό του στόχο που δεν είναι άλλος από την μαύρη ζώνη. Το τεχνικό του επίπεδο είναι πλέον εξαιρετικό, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις μαθητών που έχουν και βοηθητικό - εκπαιδευτικό ρόλο στην σχολή με την συμπαράσταση και οδηγίες των δασκάλων τους.Το καφέ χρώμα συμβολίζει το ώριμο στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο μαθητής τόσο σε τεχνικό επίπεδο καθώς και σε αξίες που προφανώς έχει αποκτήσει με την πάροδο του χρόνου και που χαρακτηρίζει συν τοις άλλοις το στυλ στο οποίο προπονείται.
Μαύρη Ζώνη
Η μαύρη ζώνη είναι η τελευταία ζώνη σε κάθε σύστημα ζωνών και αυτή με το μεγαλύτερο κύρος. Ο μαθητής που φέρει την μαύρη ζώνη βρίσκεται πλέον σε θέση να διδάξει είτε σαν επικεφαλής του τμήματος, είτε ως βασικός βοηθός του δασκάλου του στην σχολή. Η αναβάθμιση όμως δεν σταματάει εδώ. Κάθε μαύρη ζώνη την συνοδεύει και ο αριθμός των Dan ο οποίος διαχωρίζει ουσιαστικά τις μαύρες ζώνες μέσα στην σχολή ή το σωματείο. Ένας μαθητής που είναι κάτοχος της μαύρης ζώνης και 2 Dan, εξακολουθεί να είναι ιεραρχικά υπό τον δάσκαλό του όταν εκείνος για παράδειγμα είναι κάτοχος μαύρης ζώνης και κάποιων παραπανω Dan.
Τα παραπάνω χρώματα αφορούν το σύστημα ζωνών στο kick boxing. Σε παραδοσιακά στυλ πολεμικών τεχνών βρίσκουμε και τα χρώματα του κόκκινου και μωβ.
Η σημασία των έγχρωμων ζωνών
Πολύ εσφαλμένα πολλοί πιστεύουν πως η κάθε ζώνη υποδηλώνει αποκλειστικά και μόνο το τεχνικό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται την δεδομένη στιγμή ένας μαθητής.
Η ενέργεια που καταβάλλει ένας μαθητής, η υπομονή και επιμονή του κατά την διάρκεια των προπονήσεων, η αφοσίωση του στις οδηγίες του δασκάλου του η εν γένει συμπεριφορά του είναι επιπλέον παράγοντες που αντικατοπτρίζονται όλα στο χρώμα της ζώνης.
Συν της άλλης μια ζώνη αποτελεί και ένα τίτλο τιμής (κυρίως στα μεγαλύτερα χρώματα) με τον μαθητή να οφείλει να συμπεριφέρεται αναλόγως. Ένας δάσκαλος δύναται να υποβιβάσει την ζώνη σ’ έναν μαθητή του σε περίπτωση που εκείνος υποπέσει σε σοβαρό παράπτωμα, κυρίως συμπεριφοράς εντός αλλά και εκτός σχολής.
Όπως είδαμε και παραπάνω ένας μαθητής που φέρει ένα μεγάλο χρώμα ζώνης αποτελεί συν της άλλοις και πρότυπο για τους νέους συμμαθητές του, όχι μόνο σε επίπεδο προπόνησης και τεχνικής κατάρτισης αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς και ήθους.
Διονύσης Μπάκος
