Η τίγρη στις πολεμικές τέχνες

Με αφορμή τη φετινή Κινέζικη Χρονιά της Τίγρης, το άρθρο αυτό είναι ένα αφιέρωμα στο μαχητικό στυλ της τίγρης. Η τίγρη, αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής του βασιλείου των ζώων στην Κίνα, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία της ομώνυμης μορφής πυγμαχίας σε διάφορες σχολές. Ως το πιο γνωστό από τα περίφημα Πέντε Ζώα (Γου Σινγκ Τσουάν) του αρχαίου συνόλου μιμητισμού, έχει χαρακτηριστικό της το σχηματισμό της παλάμης όπως τα νύχια της τίγρης. Εξωτερικά ενδυναμώνει τα δάχτυλα, τους βραχίονες και τα οστά και εσωτερικά το θάρρος του ασκούμενου.

Η Χου Τσουάν (Hu Quan), όπως είναι το όνομα της μορφής στο Κουνγκ Φου / Γου Σου, εμφανίζει την ταχύτητα, την αγριότητα και την εξωτερική δύναμη του αιλουροειδούς αυτού, με χαμηλές στάσεις και γρήγορα, σαρωτικά λακτίσματα που κατατροπώνουν τον αντίπαλο. Γνωστό είναι επίσης το στυλ της Μαύρης Τίγρης, Χέι Χου Τσουάν (Hei Hu Quan), που προέρχεται από την επαρχία Σαν Τονγκ. Η μαύρη τίγρη εμφανίζει λιγότερη επιθετικότητα και δύναμη αλλά περισσότερη ευκινησία, με πολλαπλές τεχνικές ποδιών ανατροπής του αντιπάλου. Υπάρχει επίσης το σύστημα της Λευκής Τίγρης, Μπακ Φου Πάι (Bak Fu Pai) στα καντονέζικα, που δημιουργήθηκε από τον Fung Do Duk, έναν από τους μοναχούς που δραπέτευσαν από την καταστροφή του Νότιου Ναού Σαολίν. Το στυλ αυτό χρησιμοποιεί γροθιές των νότιων συστημάτων, χαμηλά λακτίσματα και τεχνικές σιδερένιας παλάμης.

"Παρόλο που το στυλ της τίγρης κυριαρχεί στις κινέζικες πολεμικές τέχνες, το συναντάμε και στις ιαπωνικές, είτε ως επιρροή από την Κίνα, είτε ως γηγενές στοιχείο"

Το Φου Τζο Πάι,  το σύστημα του νυχιού της τίγρης, αρχικά ονομαζόταν σύστημα της μαύρης τίγρης, όπως το διδάχτηκε ο ιδρυτής του, Ουόνγκ Μπιλ Χονγκ, από ένα μοναχό Σαολίν. Στο Χουνγκ Γκαρ η τίγρη είναι ένα από τα δύο ζώα, μαζί με το γερανό, που αποτελούν τη βάση του συστήματος. Την εντοπίζουμε φυσικά και στο Τσόι Λι Φουτ, καθώς και στο Σινγκ Γι Τσουάν, αλλά και σε μορφές Τσι Γκονγκ. Στο Γου Τανγκ Κουνγκ Φου η Φου Χου Τσουάν (Fu Hu Quan) Η Γροθιά που Δαμάζει την Τίγρη, είναι ένα από τα γνωστότερα σύνολα. Στο Σαολίν Κουνγκ Φου, εκτός από τις Χου Τσουάν και Χέι Χου Τσουάν, που είναι οι βασικότερες, περιλαμβάνονται μορφές όπως η Χου Που Τσουάν (Hu Pu Quan) Η Τίγρη που Επιτίθεται, η Μενγκ Χου Τσουάν (Meng Hu Quan) Η Άγρια Τίγρη, Γου Χου Τσουάν (Wu Hu Quan) Οι Πέντε Τίγρεις, και άλλες. Παρόλο που το στυλ της τίγρης κυριαρχεί στις κινέζικες πολεμικές τέχνες, το συναντάμε και στις ιαπωνικές, είτε ως επιρροή από την Κίνα, είτε ως γηγενές στοιχείο. Το κλασικό ιαπωνικό σύγγραμα Shinden Kohyο no Hikan (Η μυστική περγαμηνή της θεϊκής παράδοσης της μεταμόρφωσης της τίγρης), περιγράφει πέντε εσωτερικές μαχητικές στάσεις που αντιστοιχούν σε Πέντε Στάσεις Τίγρης στο Νιντζούτσου, όπως εξηγεί ο Μασαάκι Χατσούμι, στο βιβλίο του Το μονοπάτι του Νίντζα: Μυστικές τεχνικές (εκδ. Αλκίμαχον, σ. 176):

Στάση Συσπειρωμένης Τίγρης (Fukko no Kamae), όπου ο ασκούμενος παρατηρεί τον αντίπαλο, ώσπου μεταμορφώνεται σε άγρια τίγρη.
Στάση Μαινόμενης Τίγρης (Bοko no Kamae), η τίγρη επιτίθεται.
Στάση Πεινασμένης Τίγρης (Uko no kamae), η συνειδητοποίηση ότι διακυβεύεται η ζωή του.
Στάση Προστατευτικής Τίγρης (Komochi Tora no Kamae), κίνηση απελπισίας για να προστατέψει τους άλλους.
Στάση Τίγρης Κεραυνού (Gοko no Kamae), σαν καταιγίδα που κεραυνοβολεί έναν ισχυρό αντίπαλο.

Επιπλεον, μια από τις εννέα παραδοσιακές σχολές του Νιντζούτσου ονομάζεται Σχολή της Διαμαντένιας Τίγρης (Gyokko Ryu Kosshijutsu).

Αναφορές στην κινησιολογία της τίγρης υπάρχουν επίσης στο Ιάιντο (Muso Shinden Ryo), με το "βήμα της τίγρης" (tora issoko), το "τρέξιμο της τίγρης" (torabashiri) και το "σπαθί της τίγρης που τρέχει" (koranto). Πιο σαφής είναι η παρουσία της στο Καράτε, με τεχνικές όπως η "στάση της τίγρης" (jinpu kamae), το "κάτα της λευκής τίγρης" (hakko ken) ή το "μπλοκ των σαγονιών της τίγρης" (tora gushi uke) της σχολής Goju-Ryu. Η σχολή Uechi-Ryu αποτελείται από τα στυλ του Δράκου, της Τίγρης και του Γερανού.  Αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι η τίγρη επιλέχτηκε από τον Γκισίν Φουνακόσι για το έμβλημα του Σότοκαν, ως αντιπροσωπευτικό σύμβολο δύναμης. Ασφαλώς συναντάται και σε παραδοσιακές πολεμικές τέχνες άλλων χωρών, όπως στην ινδική Καλαριπαγιάτ (Kalarippayatu) που μιμείται διάφορες τεχνικές ζώων, ή στο στυλ της Ινδονησίας Σιλάτ της Τίγρης (Harimau). Παραπάνω παραθέσαμε μερικά παραδείγματα από τις πιο διαδεδομένες τέχνες.

Συμπερασματικά, είτε ως προς την ιδιοσυγκρασία της, είτε ως προς την κινησιολογία και τις τεχνικές της, η τίγρη αποτέλεσε για τον ασιατικό πολιτισμό μακροχρόνιο αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού, ο οποίος διατηρήθηκε και μεταλαμπαδεύτηκε στη σύγχρονη εποχή.

Ευγενία Αναστασοπούλου

Πηγές:
Το μονοπάτι του Νίντζα: Μυστικές τεχνικές - Μασαάκι Χατσούμι (Αλκίμαχον 2009)
Illustrated Ninja Handbook: Hidden Techniques of Ninjutsu - Remigiusz Borda (2014)
The way of the warrior - Chris Crudelli (2008)
Inside Kungfu: Chinese Martial Arts Encyclopedia - Sensei/Renshi Nathan Chlumsky (2015)
Flashing Steel: Mastering Eishin-Ryu Swordsmanship - Masayuki Shimabukuro, Leonard J. Pellman (2020)
Okinawan Karate (Kobudo & Te) Teachers, Styles and Secret Techniques - Mark D. Bishop (2017)
https://classicalmartialartsresearch.wordpress.com/2015/05/18/five-tiger-kamae