Το είδα να συμβαίνει πέντε φορές σε διάστημα το πολύ δύο εβδομάδων: τέσσερις γνωστοί μου από τον χώρο των πολεμικών τεχνών και ένας από την κοινότητα βουδισμού Ζεν με την οποία σχετίζομαι, ανέβασαν στο Facebook σχόλια για το θέμα της επιδημίας του Covid-19 τα οποία έδειχναν απόλυτη έλλειψη ψυχραιμίας. Άλλοτε με αντικείμενο την πολιτική που έχει επιλέξει να ακολουθήσει η ιαπωνική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της επιδημίας και άλλοτε για τον τρόπο που θα πρέπει, κατά τη γνώμη τους, να αντιδράσουμε όλοι, έδειξαν ότι η κατάσταση τους έχει επιβληθεί και ότι δεν μπορούσαν να σκεφτούν κάποιον άλλον τρόπο αντιμετώπισής της.
Για την ιστορία, τέσσερις από τους πέντε ζουν στην Ιαπωνία και ένας στις ΗΠΑ, όλοι ασχολούνται με το αντικείμενό τους για περισσότερα από δέκα χρόνια και κάποιοι για περισσότερα από είκοσι. Συνεπώς, είναι απολύτως φυσικό να αναρωτηθεί κανείς, γιατί η μελέτη και η ενασχόλησή τους τόσο με τις πολεμικές τέχνες, όσο και με το Ζεν δεν τους έδωσαν τα όπλα που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν την κρίση που, αναμφίβολα και αδιαμφισβήτητα περνάμε αυτή τη στιγμή όλοι μας; Δεν υποτίθεται πως ό,τι κάνουμε, το κάνουμε για να μπορέσουμε ακριβώς να έχουμε την καθαρότητα του νου που απαιτεί η αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων;
Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι ίσως γίνομαι υπερβολικά αυστηρός: σε τελική ανάλυση, αυτό που ζούμε δεν είναι μια απλή δυσκολία για την οποία μπορεί κανείς να είναι προετοιμασμένος. Οι εικόνες που βλέπουμε καθημερινά στα ΜΜΕ και στο Ίντερνετ θα μπορούσαν να είναι εικόνες κινηματογραφικής ταινίας και δη από αυτές που ορισμένοι θεωρούν “παρατραβηγμένες”. Η Νέα Υόρκη, το Παρίσι και το Λονδίνο ερημωμένα, όλος ο κόσμος να φοράει μάσκες και στα νοσοκομεία να φορτώνουν τα πτώματα σε φορτηγά-ψυγεία για να τα στείλουν σε ομαδικούς τάφους; Πώς μπορεί να μείνει κανείς ασυγκίνητος μπροστά σε κάτι τέτοιο; Πώς μπορεί να μην ταραχτεί;
Βεβαίως κανείς δεν λέει ότι η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε δεν είναι πρωτόγνωρη, ειδικά για τις τελευταίες δύο γενιές –οι προηγούμενες είχαν αντιμετωπίσει και πόλεμο και επιδημίες μετά από αυτόν (την πανδημία του ιού Η2Ν2 ή “Ασιατικής Γρίπης” του 1958 και την πανδημία του ιού Η3Ν2 ή “Γρίπης του Χονγκ Κονγκ το 1968, κάθε μια με περίπου ένα εκατομμύριο νεκρούς παγκόσμια) οπότε ίσως ήταν κάπως πιο προετοιμασμένες. Δυστυχώς σήμερα μόνο μια από αυτές τις γενιές είναι ακόμα εν ζωή αλλά καθώς πρόκειται για ανθρώπους άνω των 80 είναι σε μεγάλο βαθμό παροπλισμένη και δεν μπορεί να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της κατάστασης.
Όμως αυτό που λέω δεν έχει να κάνει με υποβάθμιση της κατάστασης. Έχει να κάνει με το πόσο επιτρέπει κανείς να τον υποβάλει. Και εστιάζω μόνο στο ψυχολογικό μέρος καθώς όλοι οι άνθρωποι στους οποίους αναφέρθηκα παραπάνω, αν και δεν είναι πλούσιοι, έχουν τη δυνατότητα να αντέξουν τις οικονομικές παρενέργειες της επιδημίας. Ειδικά μάλιστα στην Ιαπωνία, η κατάσταση είναι ήδη ούτως ή άλλως κάπως καλύτερη μια και αφενός η επιδημία ξεκίνησε εδώ πολύ νωρίτερα από ό,τι στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ και αφετέρου, όπως έγραψα παραπάνω η κυβέρνηση δεν έχει εφαρμόσει τα σκληρά μέτρα που έχουν εφαρμοστεί σχεδόν παντού αλλού.
Και ναι, εδώ έχω, αν όχι την απαίτηση, τουλάχιστον την προσδοκία άνθρωποι που έχουν αφιερώσει δεκαετίες της ζωής τους στην καλλιέργεια του “αμετακίνητου νου” ή του “μη νου”, του νου δηλαδή που μπορεί να παρακάμψει τους περισπασμούς –και αυτό είναι από τα σημεία που οι πολεμικές τέχνες και ο βουδισμός Ζεν συμπίπτουν, εξ ου και η περιβόητη σχέση μεταξύ τους, η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι μάλλον υπερτιμημένη. Δεδομένου ότι ένα ποστ στο Facebook δεν είναι στιγμιαία αντίδραση, πιστεύω ότι και οι πέντε παραπάνω άνθρωποι αισθάνθηκαν αρκετά ασφυκτικά για αρκετό χρόνο ώστε να φτάσουν σε σημείο να εκφράσουν δημόσια τα συναισθήματά τους.
Βεβαίως, θα μπορούσα να πάω στην απέναντι όχθη και να παρατηρήσω ότι από όλους τους ανθρώπους που έχω γνωρίσει στις πολεμικές τέχνες και στον βουδισμό Ζεν και που σε ένα ποσοστό τουλάχιστον 70% βρίσκονται και στο Facebook, μόνο αυτοί οι πέντε έδειξαν τέτοια... συμπτώματα, άρα τελικά το πρόβλημα δεν είναι στα αντικείμενα αλλά στους ανθρώπους. Και τα νούμερα είναι εξαιρετικά αισιόδοξα και για τη μία ενασχόληση και για την άλλη, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι των πολεμικών τεχνών και του βουδισμού, τουλάχιστον στον δικό μου μικρόκοσμο, και αντέχουν ακόμα και συνεισφέρουν στην αντοχή των γύρω τους μην επιβαρύνοντάς τους.
Για πόσο; Αυτό δεν το ξέρει κανείς και είναι σίγουρο ότι όσο θα περνάει ο καιρός τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται να αντισταθούμε σε κάτι τόσο μεγάλο που πλήττει τόσο την καθημερινότητά μας, όσα δηλαδή θεωρούμε τόσο δεδομένα ώστε να μην χρειάζεται καν να τα σκεφτούμε. Συνεπώς, φαινόμενα σαν αυτά των πέντε γνωστών μου λογικά θα πολλαπλασιάζονται, γεγονός που κάνει την συνέχιση της εξάσκησης τώρα, που ακόμα έχουμε αποθέματα υπομονής, ακόμα πιο επιτακτική. Η μέχρι τώρα προπόνηση μας έφτασε ως εδώ –η τωρινή προπόνηση θα μας βοηθήσει να πάμε παραπέρα και να βγούμε από την κατάσταση αυτή σώοι και αβλαβείς.
Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης
(*) Με ευχαριστίες στον Λουκιανό Κηλαηδόνη
