Reducing aggression with martial arts: A meta-analysis of child and youth studies, Anna Harwood , Michal Lavidor , Yuri Rassovsky.
Η παρούσα έρευνα (μετα-ανάλυση) εξέτασε την επίδραση κάποιων προγραμμάτων παρέμβασης που χρησιμοποίησαν τις πολεμικές τέχνες σαν «εργαλείο» για την μείωση προβληματικών συμπεριφορών(επιθετικότητα, θυμός και βία) των νέων οι οποίοι είτε ανήκαν στις ομάδες «υψηλού κινδύνου», είτε είχαν ήδη εκδηλώσει αντικοινωνικές συμπεριφορές . Η τελική μετα-ανάλυση περιελάμβανε δώδεκα μελέτες, με 507 συμμετέχοντες ηλικίας από 6-18 ετών.
Τα αποτελέσματα ήταν τα εξής:• Οι πολεμικές τέχνες μπορούν να μειώσουν τις επιθετικές τάσεις σε ένα φάσμα πληθυσμών και είναι μια ενδεχομένως αξιόλογη παρέμβαση για τη νεολαία που κινδυνεύει να εξωτερικεύσει προβλήματα συμπεριφοράς.
Στα συγκεκριμένα προγράμματα οι συμμετέχοντες εξασκήθηκαν σε διάφορα στυλ πολεμικών τεχνών τα οποία ανήκαν στις λεγόμενες Παραδοσιακές Ανατολικές πολεμικές τέχνες. Η προπόνηση περιελάμβανε εξάσκηση σε βασικές τεχνικές χωρίς sparring, στα Katas, και σε τεχνικές αυτοάμυνας, ενώ δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στην διδασκαλία τεχνικών «εσωτερικής ενδοσκόπησης» (διαλογισμός, αναπνευστικές τεχνικές), καθώς και στην ανάλυση και εμπέδωση των φιλοσοφικών και ηθικών διδαχών τους (σεβασμός, αυτοκυριαρχία, αυτοπειθαρχία, αλτρουισμός, φιλανθρωπία, καλοσύνη, ειρηνισμός, κ.α)
• ο Trulson (1986) και ο Najafi (2003) ανέφεραν ότι οι παραδοσιακές πολεμικές τέχνες οι οποίες ακολουθούν ένα τρόπο διδασκαλίας ο οποίος σαν στόχο έχει την ισορροπημένη ανάπτυξη σώματος και πνεύματος μπορούν να έχουν θετικές επιδράσεις στον χαρακτήρα των ασκουμένων, σε αντίθεση με τις Μοντέρνες πολεμικές τέχνες οι οποίες εστιάζουν περισσότερο στον πρωταθλητισμό και στην ανάπτυξη των σωματικών ικανοτήτων των αθλητών τους.
• Το 2009 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό European Journal for Sport and Society μία έρευνα των Marc Theeboom, Paul De Knop and Jikkemien Vertonghen του πανεπιστημίου Vrije των Βρυξελλών η οποία αφορούσε τις εμπειρίες των ίδιων των παιδιών που ασχολούνταν με 8 διαφορετικές πολεμικές τέχνες ( judo, karate, taekwondo, aikido, wrestling, kickboxing, wushu και boxing).
Σχετικά με την συμμετοχή τους σε αγώνες (όλα είχαν αγωνιστικές εμπειρίες εκτός από αυτά που ασχολούνταν με το Aikido) είπαν ότι όταν αγωνίζονται σκοπός τους δεν είναι να βλάψουν τον αντίπαλο, αλλά να δοκιμάσουν τις ικανότητες τους ενάντια σε κάποιον ο οποίος μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του, πάντα μέσα σε ένα κλίμα αμοιβαίου σεβασμού.
• Ο κύριος στόχος που μάθαιναν πολεμικές τέχνες ήταν να μάθουν αυτοάμυνα και όχι πώς να επιτίθενται σε άλλους ανθρώπους.
• Όλα τα παιδιά είπαν ότι κέρδισαν αυτοπεποίθηση, ότι μειώθηκε η επιθετικότητα τους, ότι βελτιώθηκε η αυτοεικόνα τους και ότι έμαθαν να ζητούν από τον εαυτό τους περισσότερα πράγματα.
• Όλα τα παιδιά επίσης ανέφεραν ότι άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειρίζονταν μία διαμάχη: οι πιο συχνές στρατηγικές που θα χρησιμοποιούσαν θα ήταν η αποφυγή και αγνόηση του επιτιθεμένου και αν δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς πρώτα θα προσπαθούσαν να λύσουν το πρόβλημα μιλώντας. Θα χρησιμοποιούσαν τεχνικές μάχης μόνο αν κινδύνευαν και μάλιστα με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μην βλάψουν τον επιτιθέμενο. Πολλά από αυτά είπαν ότι μετά θα ζητούσαν και συγγνώμη. Επίσης είπαν ότι θα βοηθούσαν ένα φίλο τους αν υπήρχε ανάγκη. Να σημειωθεί βέβαια εδώ ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των παιδιών δεν είχε εμπλακεί σε κάποια σύγκρουση και ότι τα παραπάνω περιγράφουν απλά τις προθέσεις τους.
• Σύμφωνα με τα παιδιά η επιδεικνυόμενη βία στα ΜΜΕ δεν έχει πλέον καμία επίδραση στην συμπεριφορά τους και ότι δεν πρόκειται να αλλάξει την στάση τους απέναντι της.
Συμπεράσματα:Τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνών είναι αρκετά ενθαρρυντικά , ιδιαίτερα αν τα συγκρίνουμε με έρευνες οι οποίες αφορούν άλλα αθλήματα. Ωστόσο όπως αναφέρουν σχεδόν όλοι οι ερευνητές οι παραπάνω εργασίες είναι πολύ λίγες για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα ενώ πολλές από αυτές έχουν και πολλά μεθοδολογικά προβλήματα: πχ δεν διαχωρίζουν τα είδη των πολεμικών τεχνών (παραδοσιακές ή μαχητικά σπορ, Ανατολικές ή Δυτικές), τον τρόπο διδασκαλίας (παραδοσιακός ή μοντέρνος) και το φύλο των συμμετασχόντων . Στην συντριπτική τους πλειοψηφία αναφέρονται σε παιδιά και εφήβους και όχι σε ενήλικες, η χρονική τους διάρκεια καθώς και ο αριθμός των δειγμάτων είναι μικρός, ενώ δεν εξετάζονται τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους ,τα κίνητρα που τους οδήγησαν να ασχοληθούν με την τέχνη που επέλεξαν καθώς και το τι θέλουν να επιτύχουν μέσα από την εξάσκηση τους με αυτήν (στόχοι).
Επίσης δεν έχει ερευνηθεί επαρκώς - παρόλο που σχεδόν όλοι το επισημαίνουν - ο ρόλος του Δασκάλου, ο οποίος με τον τρόπο που διδάσκει μπορεί να αλλάξει με θετικό ή αρνητικό τρόπο όλα τα δομικά χαρακτηριστικά μιας τέχνης. Επομένως, όπως όλοι οι ερευνητές επισημαίνουν, πρέπει στο μέλλον να γίνουν πολλές και πιο εμπεριστατωμένες έρευνες, με διαφορετική μεθοδολογία, προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τις θετικές ή τις αρνητικές επιδράσεις των πολεμικών τεχνών στον χαρακτήρα των ασκουμένων και ιδιαίτερα πάνω στο θέμα της βίας και της επιθετικότητας.
Τα αίτια και οι προτάσεις.Σύμφωνα με τους ειδικούς οι επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές στον αθλητισμό και ειδικά στα μαχητικά σπορ εμφανίζονται όταν:
• Δίνουμε υπερβολική έμφαση στην νίκη
• Όταν ανεχόμαστε ή επιδοκιμάζουμε αντιαθλητικές ενέργειες
• Αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στην διδασκαλία της τεχνικής , της τακτικής και της ανάπτυξης φυσικών ικανοτήτων ενώ παραμελούμε την ηθική, φιλοσοφική και παιδαγωγική πλευρά της τέχνης.
• Οι προσωπικές μας επιδιώξεις για διακρίσεις, μετάλλια και αναγνώριση αποτελούν τους κυρίαρχους στόχους μας και όχι η πνευματική, ηθική, ψυχική και σωματική εξέλιξη των αθλητών μας.
• Εφαρμόζουμε αυταρχικές και άκαμπτες μεθόδους διδασκαλίας και παρουσιάζουμε την «σκληράδα» και την «μαγκιά» σαν απαραίτητα συστατικά της επιτυχίας.
• Προπονητές, παράγοντες και άλλοι αθλητές οι οποίοι αποτελούν πρότυπα συμπεριφέρονται επιθετικά και βίαια.
Σύμφωνα με την θεωρία της κοινωνικής μάθησης (την οποία ασπάζονται οι περισσότεροι ψυχολόγοι) η επιθετικότητα δεν είναι απλά ένα ένστικτο αλλά μία συμπεριφορά η οποία διδάσκεται και μαθαίνεται. Ακούμε συνέχεια προπονητές ,δασκάλους, γονείς, παράγοντες να λένε ότι διδάσκουν σεβασμό και «ευ αγωνίζεσθαι» αλλά τα αποτελέσματα δεν δείχνουν πάντα κάτι τέτοιο.
Όσοι λοιπόν ασχολούμαστε με τον αγωνιστικό αθλητισμό, δηλαδή την «σπορ» πλευρά των πολεμικών τεχνών πρέπει:• Να βάλουμε σαν προτεραιότητα τις ανάγκες των αθλητών και μετά τις όποιες προσωπικές μας επιδιώξεις
• Να εντάξουμε στις μοντέρνες μεθόδους προπόνησης την διδασκαλία της φιλοσοφίας των παραδοσιακών πολεμικών τεχνών και, τις ηθικές και πνευματικές τους αξίες, προκειμένου να επιτύχουμε μία ισορροπημένη και «ολιστική» ανάπτυξη (σώμα, πνεύμα, ψυχή) των αθλητών.
• Να υιοθετήσουμε και να εφαρμόσουμε στην προπόνηση τεχνικές χαλάρωσης και ελέγχου του θυμού και του στρες (π.χ. αναπνευστικές τεχνικές).
• Να δώσουμε στους αθλητές να καταλάβουν ότι επιτυχία δεν είναι το ξεπέρασμα των άλλων αλλά η προσωπική βελτίωση. Αυτό που πρέπει να επιδιώκουν τόσο οι προπονητές όσο και οι ίδιοι οι αθλητές είναι η βελτίωση της απόδοσης και η σωστή έκφραση της τέχνης τους και όχι το αποτέλεσμα.
• Να καταλάβουν οι αθλητές ότι η επιθετικότητα δεν είναι μόνο ανήθικη και παράνομη, αλλά και ότι βλάπτει την σωματική και ψυχική τους υγεία ενώ παράλληλα μειώνει και την απόδοση τους.
• Να στηλιτεύουμε άμεσα και αν χρειαστεί να τιμωρούμε τις επιθετικές και βίαιε συμπεριφορές όταν παρουσιάζονται.
• Να θέτουμε την ψυχαγωγία ως προτεραιότητα και να μην ασκούμε αδικαιολόγητη πίεση που να καταπατά τα δικαιώματα του παιδιού.
• Να μην ξεχνάμε ποτέ ότι αποτελούμε πρότυπα για τους αθλητές μας και ως τέτοια πρέπει να λειτουργούμε. Με άλλα λόγια οι πράξεις μας πρέπει πάντοτε να συμβαδίζουν με αυτά που διδάσκουμε.
• Να υιοθετήσουμε ένα προπονητικό «κλίμα» μέσα στο dojo το οποίο να είναι φιλικό - «οικογενειακό», όπου οι αθλητές θα αισθάνονται ασφαλείς, θα έχουν ίσες ευκαιρίες να αναδείξουν τις ικανότητες τους και θα επικρατεί ο σεβασμός, ο συναγωνισμός ( όχι ο ανταγωνισμός), η ευγενής άμιλλα, η συνεργασία και ο αλτρουισμός.
• Να συζητάμε και να ενημερώνουμε τους γονείς σχετικά με το πώς πρέπει να φέρονται στα παιδιά τους όταν αγωνίζονται, όταν χάνουν, όταν κερδίζουν, όταν επιδεικνύουν αντιαθλητικές –αντικοινωνικές συμπεριφορές, και πως πρέπει οι ίδιοι να συμπεριφέρονται ως φίλαθλοι –θεατές, έτσι ώστε να υπάρχει μία κοινή αντιμετώπιση προς όφελος των αθλητών.
• Να τονίζουμε σε κάθε ευκαιρία την σημασία του σεβασμού στους κανονισμούς. Σεβασμός στους κανόνες σημαίνει ότι σέβομαι πρώτα από όλα τον εαυτό μου, τον αντίπαλο, τον δάσκαλο μου, και την τέχνη που εξασκώ, και ότι τελικά είναι ένα απαραίτητο συστατικό για την ομαλή κοινωνική συμβίωση.
Τροφή για συζήτηση… Τελικά η εξάσκηση στις πολεμικές τέχνες μπορεί να δημιουργήσει επιθετικούς και βίαιους χαρακτήρες;
Αν ναι, συμμετοχή σε αγώνες μπορεί να επιτείνει αυτό το φαινόμενο; Η απάντηση στην πρώτη ερώτηση είναι ότι καμία τέχνη δεν μπορεί να δημιουργήσει επιθετικούς ή ειρηνικούς, ηθικούς η ανήθικους χαρακτήρες από μόνη της. Πολλοί ερευνητές συμφωνούν ότι ο Δάσκαλος και ο τρόπος που διδάσκει την τέχνη είναι ο καθοριστικός παράγοντας ο οποίος θα διαμορφώσει ανάλογα τον χαρακτήρα του ασκουμένου ιδιαίτερα αν ο τελευταίος είναι παιδί ή έφηβος. Η συμμετοχή σε αγώνες και η «αθλητικοποίηση» των πολεμικών τεχνών φαίνεται ότι συνδέεται με την εμφάνιση επιθετικών και βίαιων συμπεριφορών αλλά άραγε δεν υπάρχουν επιθετικοί χαρακτήρες ανάμεσα στους ασκούμενους των παραδοσιακών και μοντέρνων μη «αθλητικοποιημένων» πολεμικών τεχνών; Παλιότερα που δεν υπήρχαν ακόμη Ομοσπονδίες και οργανωμένοι αγώνες όλα ήταν «αγγελικά» πλασμένα; Μάλλον όχι. Είναι πολύ εύκολο να κατηγορήσουμε τον θεσμό του αγωνιστικού αθλητισμού για την εμφάνιση αντικοινωνικών συμπεριφορών και ως λύση να προτείνουμε την κατάργηση του. . Απ’ότι φαίνεται η απομόνωση των συστατικών στοιχείων των πολεμικών τεχνών και η μονόπλευρη διδασκαλία τους (πχ μόνο αγωνιστική προετοιμασία ή μόνο αυτοάμυνα) χωρίς την ανάλογη εμβάθυνση στην φιλοσοφική, ηθική και πνευματική τους υπόσταση μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον χαρακτήρα των ασκουμένων και ιδιαίτερα των παιδιών και των νέων. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι ένας επαναπροσδιορισμός των στόχων που θέλουμε να επιτύχουμε χρησιμοποιώντας ως μέσο τις πολεμικές τέχνες, είτε στη παραδοσιακή είτε στην αγωνιστική τους μορφή, και πρώτοι από όλους εμείς οι διδάσκοντες να δώσουμε έμφαση στον ρόλο μας ως παιδαγωγοί και Δάσκαλοι παράλληλα με την προπονητική μας ιδιότητα.
«ο απώτερος στόχος του Καράτε δεν βρίσκεται στην νίκη ή την ήττα, αλλά στην τελειοποίηση του χαρακτήρα των ασκουμένων»
-Gichin Funakoshi
Τάσος Λουφαρδάκης
Διαβάστε το πρώτο μέρος του άρθρου
εδώ
