Η αξία του Παιχνιδιού στην παιδαγωγική διαδικασία έχει ευρέως μελετηθεί και αναλυθεί. Σε γενικές γραμμές, το Παιχνίδι αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα ανάπτυξης και μάθησης στα μικρά παιδιά - και όχι μόνο - και δεν είναι απλά μια κινητική δραστηριότητα. Περιλαμβάνει ταυτόχρονα γνωστικά, φαντασιακά, δημιουργικά, συναισθηματικά και κοινωνικά στοιχεία. Αποτελεί τον κυριότερο τρόπο με τον οποίο τα περισσότερα παιδιά εκφράζουν το πάθος τους για εξερεύνηση και πειραματισμό και τη θέληση για την κατανόηση του κόσμου που τα περιβάλλει.
Μια από τις θεμελιώδεις λειτουργίες του Παιχνιδιού είναι ότι μειώνεται η σοβαρότητα των συνεπειών των λαθών και των αποτυχιών ενώ οι θετικές εμπειρίες που αποκομίζει ένα παιδί είναι απόκτηση αυτοπεποίθησης και αυτοελέγχου, ανακάλυψη των ικανοτήτων του και η συνεχής αλληλεπίδραση με υλικά και ανθρώπους. Μέσα στο ασφαλές περιβάλλον του Παιχνιδιού ένα παιδί κοινωνικοποιείται, μαθαίνει καινούρια πράγματα, χαίρεται!
Οι πολεμικές τέχνες που διδάσκουμε συνήθως προέρχονται από χώρες με διαφορετικές κουλτούρες. Πολλές φορές η αγάπη μας για την εκάστοτε κουλτούρα, μας οδηγεί στην αντιγραφή ακόμα και των μοντέλων διδασκαλίας και προπόνησης που έχουν αυτές οι χώρες. Αυτό είναι ένα μεγάλο λάθος καθώς δε μπορούμε να διδάσκουμε όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τόσο το πολιτιστικό υπόβαθρο και περιβάλλον της χώρας όπου διαμένουν όσο και την ίδια τους την καθημερινότητα. Αν παρατηρήσουμε την σχολική ρουτίνα, για παράδειγμα, ενός παιδιού στο ελληνικό δημοτικό σχολείο, θα δούμε τον φόρτο εργασίας και την συσσώρευση πολλές φορές αδιάφορων και αχρείαστων για αυτό γνώσεων. Μια σχολική τσάντα δύο φορές το βάρος των παιδιών πηγαινοέρχεται γεμάτη εργασίες για το σπίτι, από παιδιά κουρασμένα. Αν πάλι βρεθούμε αυτόπτες μάρτυρες ενός τυπικού σχολικού διαλείμματος, διαπιστώνουμε μια έκρηξη αδρεναλίνης και συχνά βίας λόγω του καταπιεσμένου χρόνου των παιδιών στη δίνη των μεγαλουπόλεων και της ασφυκτικής πίεσης των προβλημάτων των γονέων τους.
Η προπόνηση σε ένα άθλημα είναι ένας ακόμα από τους πολλούς «οργανωμένους χρόνους» που σαν κοινωνία όλο και περισσότερο φορτώνουμε στα παιδιά, στερώντας τους τον ελεύθερο χρόνο για Παιχνίδι. Όταν ένα παιδί περνά, συνειδητά ή μη, την πόρτα μιας σχολής για να διδαχθεί μια πολεμική τέχνη, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και αυτό τον παράγοντα. Είναι θεμιτό να επιλέξουμε σοφά το πώς θα χρησιμοποιήσουμε εποικοδομητικά αυτόν τον χρόνο που μας εμπιστεύεται, ώστε ναι μεν να καλλιεργήσουμε και να διδάξουμε αυτά που επιθυμούμε αλλά παράλληλα να είναι μια διαδικασία ευχάριστη που δε θα του προσθέτει άγχος και θα την αποζητάει μόνο του. Εικόνες παιδιών σε απόλυτη στρατιωτική τάξη και πειθαρχία να εκτελούν τέλεια πανομοιότυπες, συγχρονισμένες τεχνικές, ναι μεν προκαλούν θαυμασμό αλλά σίγουρα έχουν κατακτηθεί με υπερπροσπάθεια και για μένα συχνά με αρκετή σκληρότητα από την προπονητική πλευρά και για κανένα λόγο δεν αρμόζουν στη φύση της παιδικής ηλικίας. Ακόμα κι αν πρόκειται για πρωταθλητισμό - ένα μεγάλο θέμα για ανάλυση – δε ξέρω κατά πόσο αξίζει και τι τελικά αποτελέσματα επιφέρει μια τέτοιου είδους προπόνηση στην ευαίσθητη αυτή ηλικία. Θεωρώ ότι η οργάνωση της προπόνησης είναι καλό να γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με βάση το Παιχνίδι. Αυτό είναι που θέλουν τα παιδιά, αυτό είναι που τους λείπει, αυτό έχουμε καθήκον να τους προσφέρουμε, διατηρώντας βέβαια πάντα τις εθιμοτυπίες της τέχνης που διδάσκουμε.
Ενώ τα Παιχνίδια μπορούν να χωριστούν σε διάφορες κατηγορίες όπως κινητικά-λειτουργικά, Παιχνίδια με αντικείμενα, Παιχνίδια ρόλων κτλ. το είδος Παιχνιδιού που μας ενδιαφέρει στην περίπτωση της εκμάθησης πολεμικών τεχνών, είναι φυσικά το ομαδικό Παιχνίδι και το Παιχνίδι κανόνων ή ακόμα και το μιμητικό. Όλες οι βασικές κινητικές δεξιότητες και οι φυσικές ικανότητες που θέλουμε να δουλέψουμε μπορούν κάλλιστα να γίνουν μέσω παιχνιδιών με φαντασία που θα εξάπτουν τον ενθουσιασμό των παιδιών και θα τους κεντρίζουν την όρεξη για μάθηση και επίτευξη στόχων. Αξίζει μάλιστα να χρησιμοποιούμε ερεθίσματα από το εξωτερικό περιβάλλον, την φύση ή και τα ίδια τους τα βιώματα ώστε να έχουν πιο ενδιαφέρον για τα ίδια. Εδώ να επισημάνω ότι οφείλουμε να συνειδητοποιούμε αν και πόσο ανταγωνισμό ενθαρρύνουμε στο Παιχνίδι των παιδιών και τι είδους «μαθήματα ζωής» δίνουμε στην αντιμετώπιση της αποτυχίας-ήττας, μιας και αυτά τα μαθήματα αντανακλούν τις αξίες του πολιτισμού μας.
Ας αναλογιζόμαστε κάπου κάπου τι σημαίνει να είσαι παιδί. Ας θυμόμαστε τις δικές μας στιγμές, άλλωστε όλοι βρεθήκαμε κάποτε στην ανέμελη, αυθόρμητη πλευρά της παιδικής ηλικίας. Ας αρνούμαστε να δημιουργούμε αυστηρά πρότυπα παιδιών ρομπότ, ας τα κοιτάμε στα μάτια δίνοντας τους την καλύτερη γνώση με τον πιο δελεαστικό και ευχάριστο τρόπο. Ας κατέβουμε από το βάθρο της εκπαιδευτικής εξουσίας και ας τσαλακωθούμε μαζί τους παίζοντας. Ας είμαστε περήφανοι για κάθε μικρό βήμα σε αυτό το «ταξίδι» τους και φυσικά ποτέ να μη ξεχνάμε ότι καθένα παιδί είναι διαφορετικό και έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες. Κανένας άνθρωπος δεν μαθαίνει με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο χρόνο.
Κασσάρα Έλενα
Πηγές
Υπουργείο Εθνικής Παιδείας Και Θρησκευμάτων / Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Προγραμμάτων ΚΠΣ, «Οδηγός Γονέα»
Συγγραφείς: Καλλιόπη Π.Βρυνιώτη, Αργύρης Γ. Κυρίδης, Ειρήνη Σιβροπούλου- Θεοδοσιάδου, Κώστας Χρυσαφίδης
