Αυτό που κάνουμε στο ντότζο πρέπει να είναι πραγματικό. Είναι μπούντο, όχι σπορ ή γυμναστική ή κάποιο παιχνίδι. Ασκούμαστε στην σοβαρή τέχνη της ελεγχόμενης βίας, μια τέχνη όπου τα λάθη έχουν συνέπειες. Όπως το θέτει πολύ καλά στο δοκίμιό του “
Η Πραγματική Σημασία της Εθιμοτυπίας στις Κορίου” ο Έλις Άμντουρ, ακόμα και τα μικροπράγματα έχουν κεφαλαιώδη σημασία. Ακόμα και οι τέχνες που δε μοιάζουν να έχουν άμεση εφαρμογή στον 21ο αιώνα όπως η ναγκινάτα ή το κεντζούτσου πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν πραγματικές καθώς σε αντίθετη περίπτωση, η πραγματική αξία και τα μαθήματα που έχουν να διδάξουν χάνονται. Όμως τι σημαίνει “πραγματικό” μπούντο;
Προκειμένου το μπούντο να παραμείνει πραγματικό και να μην εκφυλιστεί σε ρυθμική γυμναστική, σε άνευ νοήματος χορό ή ανταγωνισμό, πρέπει να θυμηθούμε τι είναι αυτό για το οποίο εξασκούμαστε –στο πιο βαθύ του επίπεδο, η εξάσκηση στο πραγματικό μπούντο αντιμετωπίζει τη ζωή πολύ σοβαρά.
Η σωστή εξάσκηση σου θυμίζει διαρκώς πόσο σοβαρή είναι, ακόμα και στις μικρολεπτομέρειές της. Όλες εκείνες οι εκνευριστικές απαιτήσεις σχετικά με το πώς πιάνεις το μποκέν ή κάποιο άλλο όπλο, σχετικά με το ότι δεν περνάς ποτέ πάνω από τα όπλα και σχετικά με το πώς επικοινωνείς με τους άλλους στο ντότζο, αντικατοπτρίζουν τη σοβαρότητα αυτή. Τα όπλα, είτε είναι σίνκεν (αληθινές λεπίδες), είτε ξύλινα ομοιώματα, αντιμετωπίζονται με πλήρη επίγνωση της ζημιάς που μπορούν να κάνουν. Τα ξύλινα όπλα εξάσκησης τα χειριζόμαστε όπως και τα αληθινά επειδή δε θέλουμε να έχουμε απρόσεκτες και τσαπατσούλικες συνήθειες όταν χειριζόμαστε τα αληθινά όπλα.
Οι αληθινές λεπίδες είναι ανελέητες. Δε συγχωρούν τα λάθη όπως δεν τα συγχωρούν και τα πυροβόλα όπλα –παρότι προσέχω πολύ, έχω κοπεί κάνα-δυο φορές, με απλά, επιφανειακά κοψίματα που μου θύμισαν ότι αυτό που κάνω είναι πολύ σοβαρό ακόμα και όταν δεν κάνουμε κάτα. Οι πολύ σχολαστικοί δάσκαλοι που επέμεναν ότι υπάρχει μόνο ένας σωστός τρόπος να χειρίζεσαι τα όπλα σου και ότι ακόμα και τα ξύλινα όπλα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν αληθινά, δεν είναι απλώς τυπολάτρες: ξέρουν πόση ζημιά μπορούν να κάνουν τα όπλα και δε θέλουν να το μάθεις κι εσύ με τον άσχημο τρόπο.
Οι άνθρωποι είναι επιρρεπείς στο να αποσπάται η προσοχή τους και στο να βιάζονται. Αν κάτι το κάνουμε πάντοτε με τον ίδιο τρόπο, γίνεται ασυνείδητη συνήθεια και ο τρόπος με τον οποίο θα κάνουμε κάτι ακόμα και όταν η προσοχή μας είναι αλλού. Αν ξεκινήσεις με ένα μποκέν ή ένα ιάιτο και το αντιμετωπίζεις σαν σίνκεν, θα χειριστείς και το σίνκεν σωστά όταν στο δώσει ο δάσκαλός σου: όταν άρχισα ιάι, ξεκίνησα με ένα ιάιτο και περίπου δυο χρόνια μετά, ένας καινούριος μαθητής ήρθε στο ντότζο και δεν είχε δικό του ιάιτο –ενώ περίμενε να έρθει αυτό που είχε παραγγείλει, μια μέρα ο Τακάντα Σενσέι με πλησίασε, έλυσε το σαγκέο του, έβγαλε το σίνκεν του από το όμπι του, μου το έδωσε και μου είπε “Δώσε το ιάιτο σου σ’ αυτόν κι εσύ κάνε μ’ αυτό εδώ μέχρι να έρθει το ιάιτο του.” Ο Σενσέι ήταν σίγουρος ότι είχα αφομοιώσει τα μαθήματα σχετικά με τον κατάλληλο χειρισμό των όπλων επειδή εξασκούμουν σωστά με το ιάιτο και ότι η διδασκαλία του με είχε προετοιμάσει να χειριστώ ένα σίνκεν χωρίς να χρειαστεί να μου κάνει επιπλέον επισημάνσεις –η μέθοδος διδασκαλίας των κάτα λειτουργεί καλά. Χειρίστηκα το σίνκεν του Σενσέι με τον ίδιο τρόπο που χειριζόμουν το ιάιτο μου και δεν είχα κανένα πρόβλημα καθώς η σωστή τεχνική είχε γίνει τόσο πολύ μέρος μου που κύλαγε ασυνείδητα, φυσικά και εύκολα από τα χέρια μου.
Ακόμα και όταν δεν είναι σίνκεν σόμπου, το μπούντο πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη σοβαρότητα ενός σίνκεν. Ασκούμαστε σοβαρά με τα όπλα από ξύλο και μπαμπού οπότε όταν έρθει η στιγμή και βρεθούμε να κρατάμε στα χέρια μας τα αληθινά, όταν δεν πρόκειται για κάτα αλλά για την πραγματική ζωή, να συμβεί το σωστό χωρίς να χρειαστεί συνειδητή προσπάθεια. Τα μικροπράγματα είναι τα μεγάλα και τα σημαντικά πράγματα.
Το ρέισικι, η εθιμοτυπία που αρχίζει και τελειώνει κάθε προπόνηση και που ρυθμίζει τη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της προπόνησης, είναι γεμάτο με μικρά μαθήματα που αποδεικνύονται μεγάλα μαθήματα. Το να δίνει κανείς προσοχή στις λεπτομέρειες αυτές είναι το πρώτο βήμα στη διαδικασία που δεν επιτρέπει στο μπούντο να εκφυλιστεί σε ένα ευχάριστο σπορ. Όλες αυτές οι λεπτομέρειες στις οποίες ο δάσκαλός σου ξοδεύει τον χρόνο του, δεν είναι απλώς διακοσμητικά στοιχεία για τα σημαντικά πράγματα στα οποία εξασκείσαι –είναι σημαντικά τα ίδια. Το να συμπεριφέρεσαι στους δασκάλους σου, στους συνασκούμενούς σου, στους νεώτερους από εσένα και στους αρχαιότερους σωστά είναι γεμάτο από μαθήματα για το πώς να αντιμετωπίσεις την πραγματική ζωή.
Το να αντιμετωπίζεις τους ανθρώπους με πραγματικό σεβασμό και τιμή είναι βασικό στοιχείο του πραγματικού μπούντο. Δεν πρόκειται για τον χαλαρό σεβασμό του αθλητισμού –πρόκειται για κάτι σοβαρό. Προσέξτε την υπόκλιση μεταξύ των συνασκούμενων σε τέχνες όπως η Σίντο Μούσο-ρίου ή η Τέντο-ρίου: στοις τέχνες αυτές η υπόκλιση δεν είναι σεβασμός μόνο προς τον συνασκούμενο αλλά και προς τις ικανότητές του και τη δυνατότητά του ως αντιπάλου. Οι συνασκούμενοι υποκλίνονται ο ένας στον άλλον, όμως ποτέ δεν εγκαταλείπουν την ικανότητά τους να κινηθούν και ποτέ δεν παύουν να έχουν την προσοχή τους στραμμένη ο ένας στον άλλον.
https://youtu.be/PEvE_kUg0RMΤο να μην προσέχεις τον αντίπαλό σου είναι ένας ακόμα τρόπος να μην του δείχνεις σεβασμό. Επίσης, δημιουργεί το πρώτο σου άνοιγμα· μπορεί αυτό να μη φαίνεται τόσο πραγματικό ή σημαντικό όσο οι πραγματικές τεχνικές, όμως αν δεν προσέχεις τους άλλους όπως πρέπει, δεν πρόκειται να είσαι έτοιμος για να αντιμετωπίσεις καμία επίθεση. Το να δείχνεις σεβασμό είναι ένας τρόπος να δείχνεις σε αυτούς που είναι γύρω σου ότι παίρνεις και αυτούς, και αυτό που κάνεις, στα σοβαρά. Το μπούντο πραγματεύεται μερικά από τα πιο σοβαρά ζητήματα: τη συμπλοκή, το πώς ζούμε και το πώς μπορούμε να πεθάνουμε –δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι σοβαρότερο από αυτά. Όμως αν αντιμετωπίζει κανείς το μπούντο του σοβαρά μόνο όταν κάνει τις τεχνικές, χάνει τα πιο σημαντικά μαθήματα. Ναι, οι τεχνικές είναι σοβαρές όμως το πώς χειρίζεσαι τη ζωή σου είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντικό με το πώς χειρίζεσαι το ξίφος σου.
Στο μπούντο, μαθαίνουμε πώς να χειριζόμαστε τα όπλα, πώς να αντιμετωπίζουμε τη συμπλοκή, πώς να συμπεριφερόμαστε στους άλλους και πώς να χειριζόμαστε τον εαυτό μας. Αν δεν τα αντιμετωπίζουμε όλα αυτά με σεβασμό, το μπούντο μας δεν είναι πραγματικό. Ο χειρισμός των όπλων και η αντιμετώπιση της σύγκρουσης (συμπεριλαμβανομένης και της “συμπλοκής”) είναι προφανή στοιχεία του μπούντο –το πώς συμπεριφερόμαστε στους άλλους και πώς χειριζόμαστε τον εαυτό μας μπορεί να μην είναι τόσο προφανή όμως το πώς αντιμετωπίζουμε τα μαθήματα αυτά είναι η διαφορά μεταξύ του πραγματικού μπούντο και του μπούντο που είναι παιχνίδι.
Τα μικρά πράγματα είναι αυτά που κάνουν το μπούντο πραγματικό, πράγματα όπως το να υποκλινόμαστε στον παρτενέρ μας με ειλικρινή σεβασμό και όχι επειδή κάποιο παλιό έθιμο λέει ότι πρέπει να το κάνουμε. Πόσες συμπλοκές και καυγάδες θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί μόνο και μόνο αν οι άνθρωποι συμπεριφέρονταν στους άλλους με ειλικρινή σεβασμό; Οι καυγάδες δε συμβαίνουν επειδή οι άνθρωποι διαφωνούν αλλά εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο διαφωνούν· συχνά, επειδή κάποιος δεν τους δείχνει σεβασμό (ή έτσι νομίζουν) πράγμα που σημαίνει ότι το να μάθεις να αντιμετωπίζεις τους άλλους με σεβασμό είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μπορείς να μάθεις στο ντότζο. Ο ειλικρινής σεβασμός είναι μια πανίσχυρη τεχνική για να εμποδίζει κανείς τις διαφωνίες να εξελιχθούν σε βίαιους καυγάδες στους οποίους θα πρέπει να χρησιμοποιήσεις τις τεχνικές τις οποίες μαθαίνεις ιδρώνοντας στο ντότζο. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν να μην μάθουν αν η τεχνική τους είναι όντως αποτελεσματική εκτός δεν δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά.
Το πραγματικό μπούντο εστιάζει στα μικρά πράγματα, τεχνικά και μη: το να μαθαίνεις να εστιάζεις στα μικρά πράγματα περιλαμβάνει να βλέπεις τι συμβαίνει γύρω σου και να έχεις επίγνωση τι κάνουν και τι αισθάνονται οι άλλοι. Πάει ο Σενσέι προς το ντουλάπι με τις σκούπες στο τέλος του μαθήματος; Δείξε σεβασμό και σ’ αυτόν και στο ντότζο και πήγαινε εσύ πρώτος. Αν δεις έναν καινούριο μαθητή να προσπαθεί να βγάλει άκρη με την εθιμοτυπία και τη σωστή συμπεριφορά στο ντότζο, μην περιμένεις τον Σενσέι να του δείξει: μίλησέ του εσύ πριν ή μετά το μάθημα και βοήθησέ τον να καταλάβει. Δείξε σεβασμό στον καινούριο μαθητή και στις προσδοκίες του Σενσέι προς όλους μέσα στο ντότζο.
Πραγματικό μπούντο δεν είναι μόνο να έχεις αίσθηση του χώρου μεταξύ εσού και του παρτενέρ σου ή να αντιλαμβάνεσαι τον χρονισμό (timing) για μια αποτελεσματική αντεπίθεση: πραγματικό μπούντο είναι να έχεις αίσθηση αυτού που κάνει το ντότζο καλό και αυτών που πρέπει να κάνεις ώστε να συνεχίσει να είναι καλό, χωρίς να σου τα πει κάποιος. Πραγματικό μπούντο είναι να έχεις αίσθηση των συναισθημάτων και των αναγκών αυτών που είναι γύρω σου και να αντιδράς ανάλογα –υπάρχει καλύτερος τρόπος να εκτονώσει κανείς μια σύγκρουση πριν ακόμα αρχίσει από το να έχει αίσθηση της έντασης και να την διαλύσει πριν μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο;
Αυτό είναι ένα παράδοξο του μπούντο: τέχνες που διδάσκουν τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να καταστρέψει κανείς μια ζωή διδάσκουν πώς να δημιουργήσει καλύτερη ζωή. Αυτή είναι η καρδιά που χτυπάει στον πυρήνα του πραγματικού μπούντο –όχι οι κτηνώδεις τεχνικές βίας αλλά η εκλεπτυσμένη τέχνη της ζωής.
Τετάρτη 28 Μαρτίου 2018
Ο Πίτερ Μπόιλαν ασχολείται με τις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες από το 1986 και είναι κάτοχος 5ου νταν ιάιντο, 4ου νταν τζόντο και 3ου νταν Κόντοκαν Τζούντο ενώ παράλληλα μελετάει Σίντο Μούσο-ρίου Τζο και διδάσκει Σίντο Χατακάγκε-ρίου Χέιχο της οποίας είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής. Έχει ζήσει 7 χρόνια στην Ιαπωνία την οποία και συνεχίζει να επισκέπτεται τακτικά για την εξάσκησή του και από το 1998 λειτουργεί παράλληλα με την κανονική του δουλειά ως στέλεχος ιαπωνικών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, το ηλεκτρονικό κατάστημα ειδών πολεμικών τεχνών Mugendo Budogu (
https://www.budogu.com/). Τέλος, διατηρεί το μπλογκ «The Budo Bum» στο οποίο αναρτήθηκε αρχικά το παραπάνω κείμενο (
https://budobum.blogspot.jp/2018/03/what-is-real-budo.html)· μια ανθολογία από το μπλογκ αυτό, με τίτλο “Musings Of A Budo Bum” εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2017.
