Στο πρόσφατο ταξίδι μου στην Κίνα, στα πλαίσια της καθιερωμένης ετήσιας αναζήτησης γνώσης, άσκησης και κατάρτισης στις "πηγές" των τεχνών που ασκώ και πρεσβεύω, μου έγινε περισσότερο σαφές ένα ερώτημα που υποθέτω γεννιέται σε κάθε άνθρωπο που βρίσκεται να εκπαιδεύεται σε τέτοιες ιδανικές συνθήκες όπου η εξάσκηση είναι κάτι πάρα πάνω από τρόπος ζωής.
Το να κάνεις τρεις με τέσσερις φορές μάθημα από τουλάχιστον δύο ώρες ημερησίως, χωρίς άλλες υποχρεώσεις πέραν της ατομικής υγιεινής, με κατάλληλη διατροφή, σε ένα ιδανικό περιβάλλον όπως παράδειγμα το βουνό Σούνγκ Σαν, καταγωγή του Σαολίν Κουνγκ Φου ή το χωριό Τσεν Τζιά Γκου, γενέτειρα του Τσεν Τάι Τσι στην επαρχία Χενάν της Κίνας, είναι το όνειρο κάθε λάτρη του είδους και φαντάζομαι το ίδιο θα συμβαίνει σε όλους σε όποια τέχνη κι αν ασκείται σε κάθε περιοχή - γενέτειρα της αντίστοιχης αυτής τέχνης.
Πραγματικά μια εβδομάδα τέτοιας συχνότητας άσκησης μπορεί να αντισταθμιστεί με πάνω από μήνα στα δεδομένα της τυπικής εξάσκησης σε μια σχολή της δύσης και βέβαια η εξοικονόμηση χρόνου δεν είναι το μόνο όφελος. Ένας τέτοιος ρυθμός άσκησης προσφέρει αναμφισβήτητα πολλαπλά πλεονεκτήματα. Ένα από τα βασικότερα είναι το πόσο σωστό από άποψη φυσιολογίας είναι, να διατηρεί το σώμα κάποιος σε διαρκή κίνηση μέτριας έντασης, όλη τη μέρα, εν αντιθέσει της ολιγόωρης και "βιαστικής" άσκησης μετά από μια πολύωρη καθιστική ζωή που συνήθως έχει ένας δυτικός άνθρωπος. Π. χ. όταν είναι να πάει κάποιος για μάθημα ή προπόνηση, πρέπει να υποβάλει το σώμα του σε καταστάσεις υψηλής έντασης. Πολλές φορές και λόγω της κούρασης της ημέρας και λόγω έλλειψης χρόνου, παραλείπει να αφιερώνει ακόμα και τον σωστό χρόνο για την κατάλληλη προετοιμασία ή ζέσταμα. Πόσο μάλλον, αν έρχεται και από μια εργασία γραφείου όπου κάποιος είναι υποχρεωμένος να κάθεται σχεδόν ακίνητος όλη μέρα σε μια καρέκλα.
Ένα άλλο βασικό πλεονέκτημα στις συνθήκες άσκησης όπου κάποιος είναι εσώκλειστος σε ολοήμερο πρόγραμμα, είναι ότι εκεί δεν έχει επιλογή άρνησης ή αναβολής της εξάσκησης. Π. χ. ένας μαθητής είναι αδιανόητο να λείπει από το μάθημα γιατί βαρέθηκε ή κουράστηκε. Εκεί υπάρχει πειθαρχεία και αυστηρότητα για να μην μιλήσουμε για τιμωρία, εν αντιθέσει που εδώ στη δύση θα βρει κάποιος εύκολα μια δικαιολογία αν θέλει να αποφύγει το μάθημα, φαινόμενο που συναντάται και ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες όπου οι γονείς ενδίδουν εύκολα σε ένα παράπονο του παιδιού. Εκεί όμως ο/η μαθητής/τρια δεν έχει δεύτερη επιλογή από το να εργάζεται σκληρά κάθε μέρα. Το αποτέλεσμα; Η πρόοδος να γίνεται απλά μονόδρομος.
Τα οφέλη λοιπόν είναι πολλά και εύλογα ενώ το ερώτημα σαφές. Μπορεί να υπάρξει μια μέθοδος εδώ στη δύση που να αντισταθμίζει την δουλειά που γίνεται στην ανατολή στα ολοήμερα σχολεία που οι μαθητές είναι έγκλειστοι για χρόνια κάνοντας τρόπο ζωής την άσκηση; Μπορεί ένα παιδί, έφηβος ή ενήλικας να χτίσει τέχνη ή τεχνική σε τρία τυπικά μαθήματα την εβδομάδα της μίας/μιάμισης ώρας όπως ένας αντίστοιχος σε μια παραδοσιακή σχολή της ανατολής που πρέπει να είναι για χρόνια έγκλειστος για να μάθει την τέχνη στο ακέραιο;
Η απάντηση για μένα είναι ότι ίσως και να μπορεί, ίσως και να υπάρχει τρόπος, αν ο ασκούμενος διαθέτει κάποιο ταλέντο σε συνδυασμό με ένα σώμα με καλή κράση. Επίσης ίσως ακόμα και ο δάσκαλος ή ο προπονητής να είναι τόσο έμπειρος και ικανός ώστε να καθοδηγεί έξυπνα και σοφά τον κάθε ασκούμενο ώστε να φτάνει γρήγορα στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. Ωστόσο, όπως το καλό κρασί θέλει χρόνο για να γίνει, έτσι και η άσκηση, η επανάληψη και η συχνότητα είναι κάποια από τα συστατικά που βγάζουν "ποιοτική" τέχνη στο σώμα του ασκούμενου. Δεν είναι εύκολο να φτάσει κάποιος ψηλά αν δεν έχει χρόνο. Αν φτάσει κάποιος ψηλά με "βίαιο" τρόπο πιθανόν να έχει ένα κόστος για το σώμα. Ο κίνδυνος να "καεί" ο ασκούμενος λόγω κατάχρησης του σώματος είναι ιδιαίτερα υπαρκτός. Και το γεγονός ότι στους στους νέους δεν φαίνεται τόσο πολύ λόγω της δυνατότητας γρήγορης αποκατάστασης που έχει το σώμα, δεν σημαίνει ότι αυτό ότι πρέπει να το αγνοούμε γιατί στο μέλλον θα φανεί.
Η βασική διαφορά στο αποτέλεσμα στις ανατολικές σχολές είναι ότι εκεί όλα θα γίνουν φυσικά, όπως μεγαλώνει ένα δέντρο, μέρα με τη μέρα, χρόνια με τα χρόνια, και ότι όλοι οι ασκούμενοι θα μάθουν και θα γίνουν καλοί σε αυτό που μαθαίνουν ανεξάρτητα από το ταλέντο τους ή των προσωπικών αδυναμιών του σώματός τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν εμείς όμως με αυτά τα δεδομένα που έχουμε; Δηλαδή τον περιορισμένο χρόνο και τις ελάχιστες ώρες άσκησης σε σχέση με τις σχολές τις ανατολής; Σίγουρα να μην υπερβάλουμε στο κυνήγι του σκοπού και του αποτέλεσματος. Ο σκοπός, εδώ, δεν πρέπει να αγιάζει τα μέσα, γιατί αυτό κάποτε ίσως να το πληρώσουμε. Να λειτουργούμε πιο "έξυπνα" με γνώμονα το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για το σώμα μας πρωτίστως, και να μην λειτουργούμε "τυφλά" ανταγωνιστικά για να φτάσουμε κάποιον ή κάτι. Αν κάποιος φτάνει ψηλά σε αυτό που κάνει με μια σωστή σχέση αφιέρωσης χρόνου και αποτελέσματος χωρίς να "φθείρεται" μακροπρόθεσμα, αυτό είναι υγεία. Η τέχνη πρέπει να έρχεται ως φυσικό επακόλουθο της υγείας και να μην την αντιτάσσεται στη φύση.
Να υπάρχει κατανόηση ό,τι υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούν όλοι να κάνουν τα πάντα. Αλλά όλοι μπορούν να κάνουν αυτό που κάνουν για την καλή σωματική και ψυχική τους υγεία. Επίσης ο δάσκαλος ή ο προπονητής έχει την ευθύνη να αποφασίζει σοφά ποιόν θα προωθήσει στο σκληρό πεδίο του ανταγωνισμού έτσι ώστε η προσπάθεια του μαθητή να καρποφορήσει με τις ελάχιστες δυνατές φθορές για το σώμα του.
Ίσως εδώ έγκειται και η διαφορά του παραδοσιακού με του αγωνιστικού. Παράδειγμα αν κάποιος δεν κάνει για αγώνες, μπορεί να αποδώσει υπέροχα σε μια ομαδική παρουσίαση και να νιώσει την χαρά της επιβράβευσης ενός χειροκροτήματος για τη δουλειά που έχει κάνει σε ένα πλαίσιο πιο καλλιτεχνικό που εξισώσει τη χαρά μιας επιτυχίας στο αγωνιστικό.
Τέλος για να κλείσουμε αισιόδοξα οφείλουμε να πούμε ότι πέρα από όλα, το ηθικό πλεονέκτημα ανάμεσα στους δυο τρόπους εξάσκησης, δυτικού και ανατολικού τύπου, είναι σε αυτούς που ανάμεσα σε τόσες προκλήσεις και δυσκολίες καταφέρνουν όχι μόνο να καλλιεργούν την τέχνη που ασκούν αλλά ενίοτε, και προς τιμήν τους, να γίνονται ακόμα και καλύτεροι από αυτούς που έχουν τις ιδανικές συνθήκες εξάσκησης.
Άρα, ποιοι είναι τελικά οι "ήρωες"...;
Με αυτό που έχουμε πορευόμαστε λοιπόν, έξυπνα και σοφά...
Καλή εξάσκηση!
Χρήστος Παναγόπουλος
