H ιστορική διαμόρφωση του καράτε – ντο

Η ιστορία του Kαράτε αρχίζει από το νησιωτικό σύμπλεγμα Ryukyu. Τοποθετημένο ανάμεσα στον νότο της Ιαπωνίας και το νησί Ταϊβάν, στα ανοιχτά της Κίνας, το αρχιπέλαγος των Ryu-Kyu, γνώρισε μία ταραγμένη ιστορία. Κατακτημένοι διαδοχικά από τους Κινέζους και μετά από τους Ιάπωνες, οι κάτοικοι της Οκινάβα, του κύριου νησιού, ανέπτυξαν μία μέθοδο μάχης με γυμνά χέρια, εμπνευσμένη από το Κουγκ-Φου. Αυτή η τέχνη, μεταδιδόμενη στα κρυφά μέχρι τον 19ο αιώνα, εισήχθη το 1905 στα γυμνάσια του νησιού. Μονάχα το 1936 οι δάσκαλοι της Οκινάβα, αποφάσισαν να υιοθετήσουν τον όρο Καράτε.

Από την εισαγωγή του στην Ιαπωνία, το 1922, το Καράτε τροποποιήθηκε λίγο-λίγο. Από μαχητική τέχνη, εξελίχθηκε σε άθλημα με την εμφάνιση ειδικότερα των αγώνων. Παρ’ όλα αυτά, στην Οκινάβα, δουλεύουν ακόμα την αρχαία μορφή της τέχνης, όπως της είχαν μάθει οι δάσκαλοι Funakoshi, Mabuni και Miyagi, οι πατέρες του μοντέρνου Καράτε.

Ακόμη και τώρα, η Οκινάβα, που έχει έκταση μόλις 120 χλμ. μήκος, επί 30 χλμ. πλάτος, δεν έχει λιγότερα από διακόσια dojo, διανεμημένα σε εικοσιτέσσερις διαφορετικές σχολές!

Ξεκινώντας από το έτος 1372 όπου στα Ryukyu επιβλήθηκε ένα ημιαυτόνομο καθεστώς υπό την επικυριαρχία της αυτοκρατορικής Κίνας επισκεπτόταν τα νησιά μια πολυπληθής κινέζικη αντιπροσωπεία η οποία ήταν επιφορτισμένη για την ενθρόνιση των ηγεμόνων του Ryukyu.Από το 1372 μέχρι το 1866 η αντιπροσωπεία αυτή επισκέφθηκε την Οκινάβα 23 φορές μένοντας εκεί από τρεις μέχρι δέκα μήνες. Μπορούμε να υποθέσουμε, ότι αυτή η αντιπροσωπεία έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο, στη πρώιμη μετάδοση της μαχητικής τέχνης.

Το 1392 μετά από πρόσκληση του βασιλιά του Ryu-Kyu, Satto, μία ομάδα από κινέζους μετοίκους εγκαταστάθηκε στο χωρικό Kume, στην περιοχή Naha (η πιο σημαντική πόλη στο νησί). Αυτή την ομάδα την ονόμαζαν «οι 36 οικογένειες». Κατά πάσα πιθανότητα, οι κάτοικοι αυτού του κλειστού χωριού, εξασκούσαν μια μαχητική τέχνη. Αυτή η τέχνη, ήταν μία επίδειξη των δικαιωμάτων τους και την ίδια στιγμή ενίσχυε την εξουσία τους και την ικανότητά τους για άμυνα. Το 1429, ο βασιλιάς Sho Hashi ενοποίησε την Οκινάβα και απαγόρευσε την κατοχή οποιουδήποτε όπλου.

Το 1609, η ιαπωνική φυλή των Satsuma, επέβαλε την κυριαρχία της στο Ryu-Kyu. Η κατοχή κάθε λευκού όπλου (με λεπίδα), απαγορεύτηκε αυστηρά εκ νέου. Οι ασκούμενοι στο κινέζικο Kenpo και στο οκιναβέζικο Tote αποφάσισαν λοιπόν να ενωθούν μυστικά. Η ένωσή τους γέννησε το Te (χέρι), τη μαχητική τέχνη της Οκινάβα. Αυτή την εποχή, το Te έφτασε στο πιο ψηλό του επίπεδο αποτελεσματικότητας: η προπόνηση γινόταν τη νύχτα, σε άκρα μυστικότητα. Εξασκούσαν τη σκλήρυνση των φυσικών όπλων του σώματος, με σκοπό να μπορέσουν να σκοτώσουν με γυμνά χέρια, ένα σαμουράι με πανοπλία. Η ανάπτυξη του Kobudo, δηλαδή της χρήσης των γεωργικών εργαλείων ως όπλων, ανάγεται επίσης σε αυτήν την εποχή.

Η μετάδοση από δάσκαλο σε μαθητή γινόταν φυσικά προφορικά, πράγμα που εξηγεί την έλλειψη κειμένων, που αφορούν αυτή την περίοδο. Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία συγκράτησε δύο ονόματα. Το πρώτο είναι αυτό ενός κινέζου εξπέρ, του KungSyanag, που έμεινε γνωστός με το όνομα Kussanku, ο οποίος, το 1761, έκανε μια επίδειξη στην Οκινάβα. Η δημιουργία του κατά Kusanku (ή Kanku στα γιαπωνέζικα), χρονολογείται από τότε. Το δεύτερο όνομα είναι αυτό του Sakugawa. Γεννημένος το 1782 (;) στο Shuzi, υπήρξε μαθητής του Kusanku και ενός μοναχού, Peichin Takahara. Μετά το θάνατο των δύο ανδρών, ο Sakugawa ξεκίνησε να διδάσκει την τέχνη του και έγινε διάσημος με το όνομα Tode Sakugawa. Όλες οι γνωστές γενεαλογίες ξεκινούν από τον Sakugawa, πρώτον «επίσημο» δάσκαλο. Ο Sakugawa πήγε τρεις φορές στην Κίνα, κάνοντας το ταξίδι μέχρι το Πεκίνο. Με την ευκαιρία του τρίτου του ταξιδιού, παρουσίασε τις γνώσεις του, στον μικρότερό του Sokon Matsumura, ο οποίος επρόκειτο στη συνέχεια, να έχει μεγάλη επιρροή στο Καράτε της Οκινάβα. Κατά τη διαμονή του στο Πεκίνο, ο Kanga Sakugawa αρρώστησε και πέθανε το 1837.

Στις διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας της μαχητικής τέχνης της Οκινάβα η φυσιογνωμία του Sokon Matsumura κατέχει περίοπτη θέση. Ως σωματοφύλακας στην Οκιναβέζικη αυλή ο Matsumura είχε αρκετό χρόνο για εξάσκηση. Ταξίδεψε στο Πεκίνο αρκετές φορές για διάφορες αποστολές και παρέμεινε αρκετούς μήνες για εξάσκηση. Εκεί τελειοποίησε την τέχνη του, που αργότερα αρχίζει να διδάσκει στην Οκινάβα. Εκεί ήταν που συνάντησε και τον συντοπίτη του Sakugawa.

Τον δέκατο ένατο αιώνα, το Okinawa-Te επρόκειτο να πάρει την οριστική του μορφή. Το 1875, η κατοχή από τους Satsuma πήρε τέλος και το νησί έγινε επίσημα ένας νομός της Ιαπωνίας. Η διδασκαλία δεν ήταν πλέον μυστική, αλλά έπρεπε να περιμένουμε μέχρι το 1905, για να δούμε το Καράτε να γνωρίζει επιτέλους δημοτικότητα. Εκείνη τη χρονιά, με πρωτοβουλία του δασκάλου Anko Itosu, ενός από τους μεγαλύτερους καρατέκα της εποχής του, (μαθητή του Matsumura), η μαχητική τέχνη της Οκινάβα εισήχθη επίσημα στα δημόσια σχολεία. Η άλλη σημαντική μορφή όσο αφορά το καράτε τον 19ο αιώνα είναι ο Kanryo Higaonna.

Τον δέκατο ένατο αιώνα, το Okinawa-Te χωριζόταν σε τρεις κλάδους: Naha-Te,Shuri-Te και Tomari-Te, ονομασμένα από τον τόπο καταγωγής τους. Αυτές οι τρεις περιοχές ήταν τόσο κοντά, που το Tomari και το Shuri είναι σήμερα προάστια της Naha. Από την άλλη, το Shuri-Te και το Tomari-Te ήταν τόσο όμοια, που η διάκριση ανάμεσα στα δύο στυλ, μειώθηκε σιγά-σιγά. Ο Gichin Funakoshi στο “KaratedoKyohan” και ο Shoshin Nagamine στο “The Essence of Okinawa Karate Do”, διακρίνουν ουσιαστικά δύο μεγάλες τάσεις: το Shorin-ryu ή Shuritte και το Shorei-ryu ή Nahate. Το Shorin-ryu αναπτύχθηκε γύρω από το Shuri και το Tomari, ενώ το Shorei-ryu κατάγεται από τη Naha.

Παράλληλα με την ανάπτυξη των άοπλων συστημάτων, η απαγόρευση κατοχής όπλων, ώθησε τους κατοίκους των νησιών Ryukyu, να αναπτύξουν την ίδια χρονική περίοδο που εξετάζουμε, ένα σύστημα αυτοάμυνας βασισμένο πάνω στα αγροτικά και ναυτικά τους εργαλεία, καθημερινής χρήσης. Συνδυάζοντας τις βασικές τεχνικές των άοπλων συστημάτων, με τις δυνατότητες των εργαλείων που γνώριζαν τόσο καλά από τις καθημερινές τους εργασίες, αναπτύχθηκε ένα ευρύ φάσμα συγγενών συστημάτων, γνωστό με το όνομα “RYUKYU KOBUDO”.

Το 1922, ο Gichin Funakoshi πήγε στο Τόκιο και ο Choki Motubu, στην Οσάκα. Αυτό υπήρξε η αρχή της καταπληκτικής ανάπτυξης του Καράτε, εκτός της Οκινάβας. Το 1931, το Καράτε αναγνωρίστηκε επίσημα από την Nippon Budoku Kai, μίας οργάνωσης επιφορτισμένης να αρχειοθετεί και να συνενώνει τις διάφορες μαχητικές τέχνες στην Ιαπωνία. Στην αρχή του αιώνα, η μαχητική τέχνη της Οκινάβα, ονομαζόταν Tote (το χέρι της Κίνας). Τη δεκαετία του 30, οι κυριότεροι δάσκαλοι, αποφάσισαν ότι έπρεπε να διαλέξουν ένα διαφορετικό όνομα για την τέχνη τους. Το 1936, στη διάρκεια μιας συνάντησης που οργάνωσε ο Chotu Ota, αρχισυντάκτης του “Ryu-Kyu Shinpa Press”,οι Chojun Miyagi, Chomo Hanashiro, Choki Motobu και Chotoku Kyan, συμφώνησαν στον όρο Karate. Από το ιδεόγραμμα Kara που σήμαινε «κενός». Έτσι το «Χέρι της Κίνας», έγινε το «Άδειο χέρι». Αυτή η διπλωματική αλλαγή, έγινε τη στιγμή που η Ιαπωνία ετοιμαζόταν να εισβάλλει στην Κίνα και οφείλεται στον Gichin Funakoshi, ο οποίος εισήγαγε την καινούργια γραφή της λέξης ήδη από το 1929.

Του Σάββα Μαστραππά