Ένα χαρακτηριστικό των ανατολικών παραδοσιακών πολεμικών τεχνών είναι η ιδιαίτερη έμφαση που δίνεται στο τυπικό του χαιρετισμού.
Ο χαιρετισμός με διάφορες παραλλαγές και τρόπους υπάρχει και χαρακτηρίζει όλα τα παραδοσιακά συστήματα. Έχει ιδιαίτερη σημασία η τήρησή του και καθορίζει την ποιότητα και το επίπεδο κάθε μαθητή όποια τέχνη και αν ακολουθεί.
Παρωχημένες εθιμοτυπίες, ξεπερασμένοι τρόποι, άχρηστη συνήθεια; Για έναν ρηχό και άχρωμο τρόπο ζωής που βασίζεται στο πρόχειρο, το γρήγορο και το επιφανειακό, ίσως, αλλά για έναν άνθρωπο που χαίρεται, αγαπά και θέλει να εμβαθύνει σε ότι μαθαίνει, δεν είναι καθόλου έτσι...
Ο χαιρετισμός είναι η πρώτη επαφή στην επικοινωνία των ανθρώπων. Αν θα δούμε κάποιον γνωστό κάποιον φίλο θα τον χαιρετίσουμε να του υποδείξουμε ότι τον υπολογίζουμε, τον εκτιμάμε και τον αποδεχόμαστε. Πόσο μάλλον αν είναι ένας δάσκαλός που από αυτόν μαθαίνουμε, εξελισσόμαστε και είναι ένα πρότυπο αλλαγής και βελτίωσης για τον εαυτό μας.Συνεπώς το ότι για τις παραδοσιακές πολεμικές τέχνες έχει καταλήξει μια "τελετή" ο χαιρετισμός του δασκάλου, του μαθήματος ή ακόμα και της αίθουσας διδασκαλίας είναι μια φυσιολογική εξέλιξη του σεβασμού ως προς την μάθηση και την πρόοδο κάθε ασκούμενου και ένθερμου μαθητή.
Αν πάρουμε για παράδειγμα τον χαιρετισμό του Κουνγκ Φου. Τυπικά ο μαθητής πρέπει να χαιρετίσει τον δάσκαλο όταν εισέρχεται στην αίθουσα διδασκαλίας, να του δηλώσει την παρουσία του και τον σεβασμό του προς αυτόν, με καθαρή φωνή και την γνωστή χειρονομία που η παλάμη εφάπτει στην γροθιά, σε όρθια στάση με το κορμό ευθυτενή και το βλέμμα προς τον δάσκαλο. Ο δάσκαλος με τη σειρά του οφείλει να χαιρετίσει και αυτός τον μαθητή, ή με τον ίδιο τρόπο ή με υπόκλιση, ενώ ο μαθητής από σεβασμό, πρέπει να παραμείνει στη θέση χαιρετισμού μέχρι ο δάσκαλος να ολοκληρώσει την υπόκλισή του.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο συμβολισμός της παλάμης με την γροθιά είναι αρχαίος κινέζικος τρόπος που υποδηλώνει την διάθεση κάποιου να υπηρετήσει κάποιον ανώτερο ή να δηλώσει την αφοσίωσή του. Σε ένα κύκλο πιο φιλικό η αριστερή παλάμη αγκαλιάζει την γροθιά, σε ένα πιο αυστηρό, όπως αυτόν τον πολεμικών τεχνών η παλάμη είναι ανοιχτή με τα δάχτυλα ενωμένα ιδιαίτερα του αντίχειρα που δεν πρέπει να εξέχει και να δείχνει προς το σώμα αυτού που τον κάνει γιατί δηλώνει εγωισμό. Επίσης η σημασία του ότι το αριστερό (παλάμη) ελέγχει το δεξί (γροθιά) είναι ότι υπάρχει έλεγχος της "δύναμης" μέσω της "πειθαρχείας" ή αλλιώς ότι δεν υπάρχουν εχθρικές διαθέσεις και η δύναμη είναι ελεγχόμενη στην υπηρεσία της μάθησης καθώς το Γιν (η παλάμη) και το Γιανγκ (η γροθιά) είναι σε ισορροπία.
Αξίζει να αναφέρουμε ακόμα τον χαρακτηριστικό τρόπο που συναντάμε μόνο στο Σαολίν Κουνγκ Φου καθώς ο χαιρετισμός εκεί γίνεται καμιά φορά μόνο με την μία παλάμη ανοιχτή. Η ρίζες αυτού του εθίμου ανάγεται στον Χουί Κε, τον πρώτο μαθητή του Ταμό ή Μποντιντάρμα που ταξίδεψε από την Ινδία στην Κίνα για να ιδρύσει τον Βουδισμό "Τσαν" (Ζεν στα ιαπωνικά), όπου σε μια στιγμή ανάγκης για μάθηση έκοψε το ένα του χέρι για να αποδείξει την αφοσίωσή του...
Πολλά θα μπορούσαμε να πούμε πάνω σε αυτή την απλή χειρονομία, ιστορικά και θεωρητικά, όμως ας σταθούμε στη πρακτικότητα και την ουσία μιας τέτοιας συνήθειας στις μέρες μας. Εκτός από τον χαιρετισμό του δασκάλου - μαθητή που αναφέραμε ένας γενικός - ομαδικός χαιρετισμός κατά την έναρξη και το τέλος του μαθήματος σηματοδοτεί το σταμάτημα κάθε άλλης δραστηριότητας στην αίθουσα διδασκαλίας, όπως π. χ. ομιλίες, περιττές φλυαρίες χαλαρή διάθεση κλπ. Αυτό βάζει ξεκάθαρα όρια για το που αρχίζει και που τελειώνει το μάθημα ώστε να μην εκφυλίζεται η ποιότητά του π. χ. να έρχεται ή να φεύγει ο καθένας όποτε θέλει. Ο μαθητής οφείλει επίσης να χαιρετά ακόμα και όταν πρόκειται να διακόψει τον δάσκαλο για να τον ρωτήσει κάτι ή να φύγει από το μάθημα, ώστε να δείχνει πάντα ότι αυτό το κάνει με εκτίμηση και σεβασμό, ως προς αυτόν και το μάθημα.
Σε τελική ανάλυση όπως λέω πάντα στους μαθητές μου, τον χαιρετισμό δεν πρέπει να τον βλέπουμε σαν ένα είδος προσωπολατρίας ή κάποιου είδους ταπείνωσης. Τα πρόσωπα δεν έχουν τόσο σημασία. Η ουσία βρίσκεται στους ρόλους που έχει ο καθένας. Αν δεν σεβαστεί ο μαθητής το δάσκαλο και το μάθημα, δεν θα του προσφέρει τίποτα όλο αυτό που πάει να μάθει. Ο μαθητής δίνει αξία και δύναμη στον δάσκαλο ώστε αυτός να του την επιστρέψει, να βελτιωθεί και να αναπτύξει δεξιότητες. Αυτή η χημεία είναι απαραίτητο συστατικό για να επωφεληθεί κάποιος από αυτό που έχει επιλέξει να κάνει. Σέβομαι τον δάσκαλο σημαίνει σέβομαι τον εαυτό μου και αυτό που μαθαίνω. Έτσι τελικά επιτυγχάνω τον σκοπό μου.
Χρήστος Παναγόπουλος (Γιάν Σαν)
Δάσκαλος Παραδοσιακού Σαολίν Κουνγκ Φου και Τάι Τσι στην Κόρινθο
