Η γνωριμία με την αναπνοή, αυτήν την αχώριστη συντροφιά μέχρι και την τελευταία μας εκπνοή, είναι ένα απαραίτητο εφόδιο για την πορεία μας πάνω σε αυτόν τον πλανήτη και ειδικότερα στις ημέρες αυτές που οι συνθήκες της ζωής γίνονται όλο και δυσκολότερες για τους περισσότερους ανθρώπους. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε καθημερινά κάνουν επιτακτική την ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση με εφόδια που διαθέτουμε εκείνη την στιγμή. Το απόλυτο δικό μας εφόδιο είναι η αναπνοή που συστέλλεται ή διαστέλλεται φυσικά και διαμορφώνεται ανάλογα με τις περιστάσεις. Αν έχουμε συνειδητή επαφή με το αναπνέον σώμα ίσως το εμπόδιο να γίνει στήριγμα για να συνεχίσουμε την πορεία μας σε αυτό το άγνωστο που λέγεται ζωή.
Γνωριμία σημαίνει και αλλαγή. Η επαφή με την αναπνοή μας εισάγει σε έναν κόσμο που το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον αποδεχθούμε και να αρχίσουμε να τον ανακαλύπτουμε. Η επαφή με κάθε εισπνοή/εκπνοή μας φέρνει πιο κοντά σε αυτό που συμβαίνει την ώρα που συμβαίνει. Έτσι άμεσα έχουμε επίγνωση αυτού που βιώνουμε γιατί ο τρόπος που αναπνέουμε μας το δείχνει πολύ καθαρά και άμεσα. Εξοικειωνόμαστε με τον εαυτό χωρίς τις ιδέες που έχουμε για αυτόν και ο “καθρέφτης” της αναπνοής δείχνει την πραγματικότητά μας που μπορεί να έχει ρωγμές βαθύτερες που ενδεχόμενα δια μέσου αυτής μπορούν να επουλωθούν. Το σωματικό βίωμα μέσα από την διαύγεια και την ετοιμότητα μας οδηγεί στην ευθύνη των πράξεών μας.
Η προσοχή στο σώμα που αναπνέει μας βοηθάει να συμμετέχουμε στην ευρύτερη ζωή. Όταν είμαστε χαρούμενοι η αναπνοή διευρύνεται, όταν πονάμε συνθλίβεται και όταν νοιώθουμε ανακούφιση γαληνεύει. Είναι ένας πιστός φύλακας που μας δείχνει κάθε φορά την αμοιβαία επίδρασή μας με το περιβάλλον γιατί είναι σε τέλεια συνάρτηση με την συμπεριφορά και την εξάρτησή της από τις περιστάσεις. Όταν προσέχουμε λοιπόν πως αναπνέουμε τότε έχουμε “γειωμένη” αντίληψη αυτού που μας συμβαίνει. Η καλλιέργεια την προσοχής είναι ένα δυνατό εφόδιο για την πορεία μας όχι μόνο στις πολεμικές τέχνες αλλά και στην πορεία μας λεπτό προς λεπτό στη ζωή. Ο νους συνέχεια γεννάει ιδέες και τρέχει, ως γνωστόν, στο παρελθόν ή στο μέλλον. Όταν προσέχω την αναπνευστική διαδικασία εισπνοή προς εκπνοή τότε το παρόν ανοίγεται χωρίς άλλες παρεμβάσεις. Το σώμα γίνεται ενιαίο αισθητήριο όργανο και αναγνωρίζουμε την μοναδικότητα της ύπαρξης μας μέσα στην κοινωνία, τη φύση και το σύμπαν. Όταν προσέχω το τρόπο που αναπνέω τότε γνωρίζω πώς νοιώθω. Πολλές φορές κάνουμε πράγματα για τους άλλους ή γιατί οι συνθήκες το επιβάλλουν και “χάνουμε” την αναπνοή μας, την ξεχνάμε, λειτουργούμε μηχανικά. Η αναπνοή μικραίνει και το στρες έρχεται να συμπληρώσει την διαδικασία απομάκρυνσης από το κέντρο μας. Η συναίσθηση του εαυτού χάνεται.
Όταν δεν κυνηγάμε τις περιστάσεις η διαθεσιμότητα του χρόνου αυξάνει, απορρίπτουμε ευκολότερα αυτό που δεν είναι ουσιώδες και έχουμε τον χρόνο να διορθώσουμε την κατεύθυνση της πορείας μας και να ανακαλύπτουμε διαρκώς την προσωπική μας ποιότητα και πρόθεση. Έχουμε διαφορετική και πιο άνετη εποπτεία των καταστάσεων που βιώνουμε. Η ευθύνη για τις πράξεις μας δεν ξεχνιέται μέσα στις συμβατικές σχέσεις που συνήθως δημιουργούμε μέσα σε έναν κόσμο που συνεχώς βιάζεται και τρέχει να προλάβει κάτι. Αυτή η ταχύτητα μας βγάζει από το κέντρο μας και μας πετάει στην περιφέρεια του κύκλου δράσης, με αποτέλεσμα συνήθως να χάνουμε την αναπνοή μας, γιατί όταν είμαστε στην περιφέρεια χρειάζεται η επίγνωση και η συνειδητότητα για μην χάσουμε το κέντρο μας μέσα από τη φυγόκεντρο δύναμη που ασκείται. Και εκεί έρχεται η άσκηση της προσοχής του αναπνέοντος σώματος. Όταν κάποτε δούλευα σε δύο δουλειές και είχα τρελαθεί από το στρες για να τα προλάβω όλα, ρώτησα τον δάσκαλό μου στο tai chi τί να κάνω για να μπορέσω να ελέγξω αυτή την επώδυνη κατάσταση για μένα. Παραξενεύτηκα τρομερά και γέλασα όταν μου είπε να βρίσκω έστω και ελάχιστο χρόνο σε ένα ήσυχο μέρος -δηλαδή την τουαλέτα στην προκειμένη περίπτωση, αφού δεν υπήρχε χρόνος και χώρος για κάτι άλλο- και να στέκομαι στην βασική στάση προσέχοντας την αναπνοή μου. Μου φάνηκε υπερβολικό και ίσως ανόητο να στέκομαι στην ''στάση του ιππέα” μέσα σε μια τουαλέτα που βέβαια ήταν πάντα καθαρή στους χώρους εργασίας που ήμουν. Για μένα ο χώρος της άσκησης μέχρι εκείνη την στιγμή ήταν κάτι διαφορετικό. Είχα μάθει στην αισθητικά απλή και όμορφη σχολή που πήγαινα την γαλήνη, τα κεριά, φίνα μυρωδικά πολλές φορές και την ησυχία. Τελικά μέσα στην απελπισία το δοκίμασα μιας και ήταν ο μόνος χώρος που μπορούσα να είμαι μόνη. Στην αρχή ο νους μου είχε εκραγεί από χίλιες αρνητικές σκέψεις και απόψεις προκαθορισμένες για το που πρέπει να κάνω άσκηση και διαλογισμό. Όταν όμως επέμεινα καλλιεργώντας την σιγή του νου και την προσοχή της αναπνοής τα πράγματα άλλαξαν. Δεν χρειαζόμουν πολύ χρόνο για να κατευθυνθώ στο κέντρο μου χωρίς τις αγχωτικές παρεμβάσεις που δεχόμουν στους χώρους εργασίας. Το θέμα είναι πως η συμβουλή ήταν καταλυτική για μένα εκείνα τα χρόνια και μπορεί να φαίνεται ακραίο αλλά τελικά επέστρεφα στην θέση μου καλύτερα με μεγαλύτερη δύναμη, κατανόηση και ανοχή. Σταμάτησε να μου κόβεται η ανάσα από τις αντίξοες περιστάσεις και να εμψυχώνομαι σε σχέση με τις ανάγκες μου και τις προθέσεις μου. Η υπομονή και η καλή εκπνοή ήταν και είναι σύμμαχοι για μένα. Παρατηρούσα με διαύγεια τι ήταν αυτό που έκανε την αναπνοή μου να συστέλλεται και να μου στερεί την καλύτερη οξυγόνωση του εγκεφάλου και όλων των μερών του σώματος.
Όταν εκφράζουμε με τιμιότητα τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας η αναπνοή εγκαθίσταται καλύτερα και διευρύνεται, ο νους γίνεται νηφάλιος και αγκαλιάζει με κατανόηση τις παροδικές συνθήκες. Επειδή τα εμπόδια πολλές φορές που έχουμε να υπερβούμε είναι υψηλά, μοιάζουμε σαν τους θαλασσόλυκους καπετάνιους που μέσα στην τρικυμία δεν χάνουν την διακυβέρνηση του πλοίου κρατώντας δυνατά το τιμόνι. Αυτό το τιμόνι είναι η αναπνοή μας. Η σταθερή άσκηση με το qi gong και το tai chi μου μαθαίνουν όλο και καλύτερα την επαφή με τη αναπνοή και γενικότερα ορίζουν το πλαίσιο για την καλλιέργεια αυτής της υπέροχης τέχνης.
Μέσα από την επαφή με την αναπνοή μπορούμε να διακρίνουμε καθαρά τις εξαρτητικές μας συμπεριφορές και την επίγνωση του πως αντιδρούμε στις σχέσεις μας με το περιβάλλον. Όταν η αναπνοή διευρύνεται και κάθε φορά την επαναφέρουμε στο προσωπικό μας ρυθμό τότε οι αντιδράσεις μας είναι πιο σίγουρες, αφομοιώνουμε αυτό που συμβαίνει μέσα από το προσωπικό μας φίλτρο και όλα εξισορροπούνται. Η κοινωνική εκπαίδευση είναι τέτοια που εκγυμνάζει το νου αλλά και όλες τις αισθήσεις με τέτοιο τρόπο που η αναπνοή μπαίνει σε ένα καλούπι χωρίς να το προσέχουμε. Οι ρόλοι που έχουμε μάθει να παίζουμε πολλές φορές δεν έχουν σχέση με τις βαθύτερες αξίες μας και έτσι μέρα με τη μέρα, εκπνοή προς εκπνοή ξεχνάμε τι είναι αυτό που μας κάνει να νοιώθουμε καλύτερα και γίνονται εμπόδιο για την ανάδυση της υγείας σε όλα τα επίπεδα (νοητικό, συναισθηματικό και φυσικό σώμα).
Η αξία που δίνουμε στην αναπνοή μας, αναπτύσσει μια αυτόνομη συμπεριφορά. Η καλλιέργεια αυτής της τέχνης μας μεταφέρει σε κορυφαίες στιγμές νοιώθοντας την ενέργεια όχι μόνο να μας περιβάλλει αλλά και να μας κινεί. Ζούμε την στιγμή σε ένα ασυνήθιστα αργό, βαθύ και ισχυρό ρυθμό ολικής πνοής που βοηθάει τον εγκέφαλο να έχει μια αναπάντεχη εγρήγορση και διαύγεια, γεγονός που αναπτύσσει το σθένος και την σταθερά δημιουργική συμπεριφορά μέσα στις αλλαγές που ζούμε.
Ελευθερία Καζαντζή
