Πρόσφατα είχα τα γενέθλιά μου. Το ίδιο και ο δάσκαλός μου του ιάιντο, ο Κιγιάμα Χιρόσι. Έγινε 94. Το να γερνάς είναι ένα ακόμα κομμάτι του ταξιδιού του μπούντο. Όπως και η κανονική εξάσκηση, το φαγητό και ο ύπνος, δεν είναι κάτι που μπορείς να αποφύγεις. Και οι δάσκαλοί μου, και οι συμμαθητές μου έχουμε όλοι συσσωρεύσει διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με το να γερνάς όμως ακόμα προοδεύουμε στο ταξίδι μας. Υπάρχουν ακόμα καινούρια πράγματα για να μάθουμε, έννοιες τις οποίες μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα και αρχές που μπορούμε να εφαρμόσουμε περισσότερο στη ζωή μας.
Άρχισα να μελετάω Κόντοκαν Τζούντο όταν ήμουν 19 ετών: ήταν πιο συναρπαστικό και πιο διασκεδαστικό από οτιδήποτε είχα κάνει, η πρώτη αθλητική δραστηριότητα που πραγματικά ερωτεύτηκα. Ήταν υπέροχη η αίσθηση ότι είσαι 19 και μπορείς να κάνεις προπόνηση στο ντότζο τέσσερις και πέντε φορές την εβδομάδα και έχεις ακόμα ενέργεια για να κάνεις και λίγα βάρη τις ημέρες που δεν έχεις προπόνηση. Τα χτυπήματα και οι μώλωπες περνούσαν γρήγορα και ακόμα και όταν έσπασα τα πλευρά μου, κόλλησαν εύκολα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα τότε με τα πλευρά ήταν ότι είχα πλεόνασμα ενέργειας και ήθελα να πάω ξανά στα στρώματα και να προπονηθώ, αρκετές εβδομάδες πριν τα πλευρά μου επανέλθουν σε μια κατάσταση που θα επέτρεπε να κάνω τζούντο με ασφάλεια.
Κάναμε σκληρή προπόνηση συνεχώς επειδή μπορούσαμε. Πηγαίναμε σε τουρνουά και παλεύαμε σκληρά -κάποτε κερδίζαμε, κάποτε χάναμε και στο τέλος καθόμασταν και τρώγαμε ό,τι βρίσκαμε μπροστά μας. Άσχετα από το πόσο σκληρή προπόνηση κάναμε κάθε μέρα, μπορούσαμε να σηκωθούμε το επόμενο πρωί και να κάνουμε το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά.
Το καλοκαίρι πριν τα 23α μου γενέθλια, έγινε πραγματικότητα ένα όνειρό μου και μετακόμισα στην Ιαπωνία. Η δουλειά μου ήταν να διδάσκω σε κάποιο τοπικό γυμνάσιο και όταν οι δάσκαλοι έμαθαν ότι έκανα τζούντο, είχαν την καλοσύνη να με συστήσουν στο προπονητή του σχολείου και εκείνος με κάλεσε να προπονηθώ στον σύλλογό του όποτε είχα χρόνο. Τα μέλη του συλλόγου του γυμνασίου ήταν εξαιρετικοί άνθρωποι και με καλωσόρισαν –κάποιοι ασκούνταν διπλάσιο χρόνο από εμένα και κάποιοι άλλοι ήταν σχετικά αρχάριοι. Κάναμε σκληρή προπόνηση κάθε μέρα και μετά σηκωνόμαστε και ξανακάναμε.
Εννέα χρόνια μετά ζούσα πια στην Ιαπωνία και εξακολουθούσα να κάνω προπόνηση με τον σύλλογο τζούντο του γυμνασίου. Βεβαίως ήμουν εννέα χρόνια μεγαλύτερος και τα μέλη του συλλόγου ήταν ακόμα 15-17 ετών· πλέον όταν έκανα σκληρή προπόνηση, σηκωνόμουν την επόμενη μέρα και σκεφτόμουν τι θα τους έβαζε να κάνουν ο Σακασίτα Σενσέι επειδή εγώ πια δεν έκανα προπόνηση δύο μέρες συνεχόμενα.
Χρονικό άλμα: εχτές το βράδυ, ήμουν στην προπόνηση του τζούντο και έκανα με κάτι τινέιτζερ και κάτι εικοσάρηδες. Έπαιζαν σκληρά και δεν είμαι σίγουρος ότι καταλάβαιναν τι εννοούσα όταν τους έλεγα να το “Πάμε χαλαρά”. Ήθελαν να κάνουν 100% συνέχεια και πράγματι με εντυπωσιάζει ότι μπορούν να κάνουν προπόνηση τόσο σκληρά για δύο ώρες και στη συνέχεια να έχουν τόση ενέργεια που να απογοητεύονται όταν τελειώνει η προπόνηση –εγώ, στο τέλος της προπόνησης είμαι απλώς χαρούμενος που στέκομαι ακόμα και αναρωτιέμαι ποιος έχει πάρει όλο το οξυγόνο από το ντότζο. Και μετά οι άλλοι συζητούν τι προπόνηση θα κάνουν αύριο ενώ εγώ δε σκέφτομαι παρά μερικές καλές διατάσεις που θα μπορέσουν να ισιώσουν τους κόμπους μέσα στους μύες μου.
Παρατηρώ ότι είναι πιο εύκολο πια για μένα να κάνω αυτό που είναι λογικό: με ενοχλεί ακόμα όταν έχω κάποιο τράβηγμα και πρέπει να μείνω εκτός προπόνησης όμως δε χρειάζομαι κανέναν να μου πει να το κάνω. Η απεριόριστη ενέργεια που έχουν μερικοί από τους πιτσιρικάδες, κάνει αδύνατο γι αυτούς να μείνουν εκτός, άσχετα τι έχουν κάνει στο σώμα τους και οι δάσκαλοι μερικές φορές χρειάζεται να τους βγάλουν έξω με το ζόρι ώστε να μην επιδεινώσουν τα τραύματά τους και να τα αφήσουν να επουλωθούν εντελώς.
Με τον καιρό έχω αποκτήσει κι εγώ τις δικές μου υπενθυμίσεις, γνωστές και ως “τραυματισμούς” και έχω ανακαλύψει ότι τις ακούω να μιλάνε. Τα γόνατά μου με ενημερώνουν όταν πλησιάζουν στο τέλος της αντοχής τους και η αίσθηση όταν αρχίζουν να μου μιλάνε είναι ενδιαφέρουσα. Χρειάστηκε να το παρακάνω μερικές φορές μέχρι να συνειδητοποιήσω ότι τα γόνατά μου μού έλεγαν κάτι όμως έμαθα και όταν τα ακούω να μιλάνε, ξέρω ότι είναι ώρα να κάνω λίγο πίσω από την προπόνησή μου. Ξέρω πλέον ότι αν δεν το κάνω, θα περάσω την επόμενη μέρα κουτσαίνοντας στο γραφείο και εξηγώντας στους συναδέλφους μου ότι ήμουν πολύ βλάκας για να σταματήσω την προπόνηση όταν έφτασα στα όριά μου.
Επίσης ξέρω αρκετά σχετικά με το πώς να κάνω την εξάσκησή μου να σημαίνει κάτι παραπάνω από το γεγονός ότι απλώς γυμνάστηκα σκληρά. Ακόμα μου αρέσει να γυμνάζομαι σκληρά όμως θέλω όλη αυτή η προσπάθεια να μου δίνει κάτι παραπάνω από κάμποσο ιδρώτα. Μέρος κάθε ντο (道) είναι η ιδέα ότι δεν υπάρχει τελικός προορισμός και ότι άσχετα πού βρισκόμαστε στο μονοπάτι, έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε. Θέλω λοιπόν να φεύγω από κάθε προπόνηση ξέροντας ότι βελτιώθηκα έστω και στο ελάχιστο και αυτό σημαίνει να είμαι συγκεντρωμένος στο να κάνω την εξάσκησή μου σωστά. Ίσως δεν μπορώ να κάνω τόσες επαναλήψεις όσες έκανα όμως μπορώ ακόμα να χρησιμοποιώ αυτές που κάνω για να τελειοποιήσω την τεχνική μου. Τελευταία δουλεύω μερικές τεχνικές από την αριστερή πλευρά και όταν μπαίνω, στρίβω και χαμηλώνω μπροστά στον συνασκούμενό μου, εξακολουθώ να εστιάζω στο να κάνω καλό κουζούσι, να κρατάω την πλάτη μου ίσια και να λυγίζω τα γόνατά μου αρκετά.
Μου φαίνεται εντυπωσιακό πώς μαθήματα ή οδηγίες που δε σημαίνουν κάτι τη στιγμή που τα ακούω μπορούν να μείνουν στο κεφάλι μου για χρόνια, μέχρι να φτάσω στο σημείο να μπορέσω να τα χρησιμοποιήσω –όταν έρχεται εκείνη η αίσθηση ότι μια συμβουλή που άκουσα πριν από 20 χρόνια ξαφνικά κάνει “κλικ”, ανάβει η λάμπα και καταλαβαίνω! Εχτές είχε να κάνει με το πώς να κουνήσω τα πόδια και το σώμα μου να να μπω στην κατάλληλη θέση για το σούμι-γκαέσι. Την ξέρω τη σωστή αυτή θέση εδώ και αμέτρητα χρόνια, όμως πώς να βρεθώ σ’ αυτή είναι ένα εντελώς διαφορετικό πρόβλημα. Στη χτεσινή προπόνηση, είχα μια από αυτές τις υπέροχες επιφοιτήσεις που συμβαίνουν όταν εξασκείσαι και μια συμβουλή που μου είχαν δώσει πριν από χρόνια ήρθε και κούμπωσε και είδα το σχήμα της κίνησης που χρειαζόμουν και τον τρόπο να την κάνω. Με ενοχλεί η σκέψη ότι είχα το κλειδί για την τεχνική τόσον καιρό και απλώς δεν ήμουν έτοιμος να το δω.
Αυτό το πράγμα μου έχει συμβεί τόσες πολλές φορές που πλέον νομίζω ότι δε συμφωνώ με το παλιό ρητό ότι “Όταν ο μαθητής είναι έτοιμος, ο δάσκαλος θα εμφανιστεί.” Πιστεύω ότι πιο σωστό είναι το “Όταν ο μαθητής είναι έτοιμος, θα συνειδητοποιήσει ότι ο δάσκαλος ήταν εκεί εξ αρχής” και πολλές φορές, όταν έρχεται η κατανόηση, είναι μια στιγμιαία επίγνωση της σοφίας μιας κουβέντας που ο δάσκαλός μου μου έλεγε επί χρόνια.
Παρατηρώ ότι αυτό που θεωρώ καλή εξάσκηση έχει πλέον αλλάξει: παλιά έπρεπε να στάζω ιδρώτα και να είμαι τόσο κουρασμένος που να μην μπορώ να κουνηθώ ενώ τώρα αισθάνομαι ότι καλή εξάσκηση σημαίνει ότι αντιμετώπισα ένα πρόβλημα ή ότι έμαθα κάτι καινούριο. Πόσο κουρασμένος είμαι, είναι άσχετο –πόσα έμαθα; Τι ανακάλυψα για την τέχνη; Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για τζόντο ή τζούντο ή ιάιντο. Αυτό που είναι σημαντικό είναι πόσα έμαθα. Ωραίο είναι να ιδρώνεις και να προπονείσαι σκληρά όμως αν δε μαθαίνω τίποτα καινούριο, είναι το ίδιο σαν να κάνω πους-απ.
Αυτή η ατέλειωτη ευκαιρία για μάθηση και βελτίωση είναι που κάνει το μπούντο συναρπαστικό για μένα ακόμα και μετά από τρεις δεκαετίες μελέτης. Ξέρω ότι υπάρχουν πάντα περισσότερα να μάθω για την τέχνη που μελετάω και περισσότερα να τελειοποιήσω μέσα μου. Όχι, δεν μπορώ πια να κάνω ατέλειωτα ραντόρι στο τζούντο. Όμως μπορώ να ανακαλύψω νέους τρόπους για να γίνω καλύτερος τζουντόκα και να πραγματώνω περισσότερο τις αρχές της τέχνης. Στα γόνατά μου δεν αρέσουν οι τεχνικές του ιάιντο από σέιζα όσο τους άρεσαν κάποτε όμως όταν μου λένε ότι χόρτασαν σέιζα, ξέρω ότι υπάρχει ένα ολόκληρο σετ από όρθια κάτα που μπορώ να δουλέψω.
Και τώρα καταλαβαίνω γιατί ο πρώτος μου δάσκαλος ιάιντο, ο Τακάντα Σιγκέο Σενσέι, ήθελε τόσο πολύ ένα καινούριο ξίφος όταν ήταν στα εβδομήντα-κάτι του. Αγόρασε ένα που είχε στη λάμα ένα μεγάλο αυλάκι που το έκανε ελαφρύτερο –ως τότε χρησιμοποιούσε μια βαριά λάμα από την περίοδο Μουρομάτσι (1392-1573) που έκανε τους καρπούς του να πονούν όταν η προπόνηση διαρκούσε πολύ, όμως με το καινούριο ξίφος μπορούσε να πηγαίνει σε γκασούκου να εξασκείται όλη μέρα και στο τέλος να αισθάνεται ακόμα καλά. Μετά από 60 χρόνια εξάσκησης, τον συνάρπαζε ακόμα η ιδέα ότι μαθαίνει καινούρια πράγματα και ότι συνεχίζει το ταξίδι του στον δρόμο του μπούντο· δε μου είναι καθόλου δύσκολο να σκεφτώ ότι όταν φτάσω στην ηλικία του, θα θέλω κι εγώ πολύ να πάρω ένα καινούριο ξίφος.
Πίτερ Μπόιλαν
Ο Πίτερ Μπόιλαν ασχολείται με τις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες από το 1986 και είναι κάτοχος 5ου νταν ιάιντο, 4ου νταν τζόντο και 3ου νταν Κόντοκαν Τζούντο ενώ παράλληλα μελετάει Σίντο Μούσο Ρίου Τζο και διδάσκει Σίντο Χατακάγκε Ρίου Χέιχο της οποίας είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής. Έχει ζήσει 7 χρόνια στην Ιαπωνία την οποία και συνεχίζει να επισκέπτεται τακτικά για την εξάσκησή του και από το 1998 λειτουργεί παράλληλα με την κανονική του δουλειά ως στέλεχος ιαπωνικών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, το ηλεκτρονικό κατάστημα ειδών πολεμικών τεχνών
Mugendo Budogu. Τέλος, διατηρεί το μπλογκ «The Budo Bum» στο οποίο αναρτήθηκε αρχικά το παραπάνω
κείμενο ·μια ανθολογία από το μπλογκ αυτό, με τίτλο “Musings Of A Budo Bum” εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2017.
