Στο παρόν άρθρο του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών, θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε τις πέντε βασικές στάσεις του Κουνγκ Φου που αποτελούν το θεμέλιο της κινησιολογίας των φορμών σκιαμαχίας ή αλλιώς Τάο Λου όπως ονομάζονται στις Κινέζικες Πολεμικές Τέχνες.
Αρχικά να πούμε ότι οι θέσεις - στάσεις στο Κουνγκ Φου είναι πολύ περισσότερες αλλά οι βασικές όπου από αυτές πηγάζουν όλες οι υπόλοιπες είναι οι εξής πέντε:
Μα Μπου 马步 "Στάση αλόγου", Κουνγκ Μπου 弓步 "Στάση τόξου", Που Μπου 仆步 "Πτώση ή χαμηλή στάση φτερού", Σιε Μπου 歇步 "Στάση στήριξης" και Σι Μπου 虚步 (Xu Bu) "Κενή ή άδεια στάση".
Πριν περάσουμε στην περιγραφή των στάσεων να ξεκαθαρίσουμε ότι το άρθρο δεν έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα αλλά καθαρά τεχνικά ενημερωτικό. Το καλύτερο που έχει να κάνει κάποιος είναι να βρει έναν έμπειρο δάσκαλο Κουνγκ Φου πριν να αρχίσει οποιαδήποτε είδους εξάσκηση γιατί ή εκμάθηση από άρθρα, βιβλία ή βίντεο εμπεριέχει κινδύνους όπως λάθος κατανόηση, τραυματισμούς κ.α.
Η θέση αλόγου" Μα Μπου 马步
H στάση Μα Μπου 马步 είναι η πιο σημαντική στάση του Γου Κουνγκ 武功 (Πολεμικό Κουνγκ Φου). Αν πραγματικά θέλει κάποιος να μάθει καλό Κουνγκ Φου, πρέπει να ασκείται σε αυτή τη στάση τουλάχιστον επί μερικούς μήνες. Κατόπιν μπορεί να αρχίσει την καθ' αυτή εξάσκηση, όπως ακριβώς έκαναν οι μαθητές της παραδοσιακής άσκησης στο παρελθόν. Δεδομένου των συνθηκών, αυτό στις μέρες μας είναι δύσκολο να το αποδεχτεί κανείς αλλά και να το εφαρμόσει, ωστόσο το ελάχιστο που πρέπει να επιμείνει σε αυτή τη βασική θέση είναι δύο βδομάδες και ύστερα να περάσει στις άλλες στάσεις, ρουτίνες ή φόρμες του Κουνγκ Φου.
Υπάρχουν λόγοι που είναι τόσο σημαντική αυτή η θέση. Οι στάσεις αποτελούν το θεμέλιο πάνω στο οποίο κτίζεται η κινησιολογία του Γου Κουνγκ (Μαχητικού Κουνγκ Φου) και η στάση Mα Μπου θεωρείται η "μητέρα" όλων των υπολοίπων στάσεων. Η δύναμη και η ικανότητα που προέρχονται απ' αυτήν, θα βοηθήσει να εκτελούνται σωστά και οι άλλες στάσεις. Ενισχύει τη δύναμη των ποδιών, αντικαθιστά την "παλιά" δύναμη των ποδιών με νέα δύναμη με την οποία μπορεί κάποιος, εκτός των άλλων ευεργετημάτων, να αντέχει την έντονη σωματική καταπόνηση, να βαδίζει πολλά χιλιόμετρα χωρίς να νιώθει κούραση, να βελτιώνει το αντοχή του αλλά και πολλά άλλα. Από άποψη φυσιολογίας, ο τετρακέφαλος μυς των ποδιών είναι ο πιο μεγάλος μυς του σώματος, συνεπώς η άσκηση του είναι ότι καλύτερο για το γενικό μεταβολισμό του σώματος. Στην αρχή, όταν η παλιά δύναμη δεν έχει ανανεωθεί και το γαλακτικό οξύ έχει συσσωρευτεί, έχουμε αυτό το ενοχλητικό γνωστό αίσθημα του "πιασίματος". Τα πόδια γίνονται πολύ αδύναμα και ίσως να υπάρχει δυσκολία ακόμη και να ανεβεί κάποιος μια σκάλα. Ωστόσο αυτό δεν είναι ανησυχητικό, είναι μια φυσιολογική διαδικασία και τα πόδια σε λίγο χρόνο θα είναι πολύ πιο δυνατά.
Η εξάσκηση στο Mα Μπου χαμηλώνει επίσης το κέντρο βάρους από το στήθος, κάτω στο επίπεδο της κοιλιάς σας, δίνοντας ελευθερία στον κορμό και σταθερότητα στη βάση του σώματος, που σημαίνει ισορροπία, τόσο σωματικά όσο και νοητικά. Τέλος σε ενεργειακό επίπεδο, η εξάσκησή του δημιουργεί μια σφαίρα ζωτικής ενέργειας στο υπογάστριο "νταν-τιεν" (ελιξίριο πεδίο). Στις Κινεζικές Πολεμικές Τέχνες μόνο όταν κάποιος διαθέτει επαρκή ζωτική ενέργεια στο "νταν-τιεν" μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικά στην εσωτερική δύναμη, επειδή το ταν-τιέν ουσιαστικά είναι η πηγή από την οποία αναβλύζει η εσωτερική δύναμη.
Τρόπος εκτέλεσης: Ανοίγουμε τα πόδια σε ένα άνοιγμα περίπου των τριών και μισού των πελμάτων μας (μήκος του πέλματος από δάχτυλα έως πτέρνα Χ3 + μισό ακόμα).
Τα τοποθετούμε παράλληλα το ένα απέναντι στο άλλο και τα πιάνουμε με τα δυο χέρια ώστε να μη φεύγουν δεξιά αριστερά τα πέλματα. Στη συνέχεια λυγίζουμε τα γόνατα και τα σπρώχνουμε προς τα έξω με τους αγκώνες ώστε το γόνατο να έρθει κάθετα πάνω από το πέλμα. Στην συνέχεια αφήνουμε τα πέλματα και εντείνουμε τα χέρια με τις γροθιές ευθεία και ισιώνουμε όσο μπορούμε την πλάτη με τους μηρούς να είναι ορθή γωνία σε σχέση με τις κνήμες ή αλλιώς εντελώς οριζόντιοι με το έδαφος. Σε ένα δεύτερο επίπεδο ενώνουμε τις παλάμες στο στήθος και μένουμε ήρεμοι για ένα λεπτό, σταδιακά μέσα σε 2-4 εβδομάδες αυξάνουμε ώστε να φτάσουμε μένουμε ακίνητοι για 2-3 λεπτά. Ένας ικανός μαθητής Κουνγκ Φου πρέπει να μπορεί να φτάνει τα 5 λεπτά καθίσματος καθημερινά.
Σημεία προσοχής: Το σώμα πρέπει να είναι ίσιο και οι μηροί παράλληλοι προς το έδαφος. Επίσης τα πέλματα πρέπει να διατηρούνται παράλληλα και τα γόνατα συνεχώς να σπρώχνονται προς τα έξω. Παρόλο που μπορεί να προκληθεί κάποια ένταση από τη στάση, το σώμα και ο νου πρέπει να είναι σε κατάσταση ηρεμίας. Ο νου εστιάζεται στο υπογάστριο. Τα μάτια να είναι ανοιχτά ή κλειστά. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αντέχουν σε αυτή τη στάση ούτε ένα λεπτό αλλά με την πάροδο της εξάσκησης ο χρόνος αντοχής αυξάνεται σταδιακά.
Συχνά λάθη: Πρέπει να προσέξετε να μην σηκώνετε το σώμα σας όταν κουράζεστε, κάτι που αναπόφευκτα όλοι οι αρχάριοι το κάνουν χωρίς να το αντιλαμβάνονται. Το σώμα επίσης δεν πρέπει να γέρνει μπροστά ή πίσω και να "κρατιέται" η αναπνοή.
Η θέση "Τόξο" Κουνγκ Μπου 弓步
Τρόπος εκτέλεσης: Στεκόμαστε σε όρθια θέση με τα πόδια κλειστά και στρίβουμε το ένα πέλμα με τις φτέρνες ενωμένες 45 μοίρες προς τα έξω. Στη συνέχεια με το άλλο πόδι κάνουμε ένα μεγάλο βήμα τόσο όσο να μην σηκώσουμε την πίσω πτέρνα και η κνήμη του ποδιού που έκανε το βήμα να έρθει κάθετη στο έδαφος, επίσης το γόνατο αυτού του ποδιού να μην ξεπεράσει τα δάκτυλα του πέλματος του κατά το λύγισμα. Τα χέρια σχηματίζουν γροθιές και είναι στο ύψος της λεκάνης με τους αγκώνες να τραβιούνται πίσω. Η στάση αυτή μας βοηθά να χρησιμοποιούμε όλο το σώμα μας στην κίνηση που κάνουμε και η γροθιά ή η παλάμη να χτυπά με την δύναμη όλου του μυοσκελετικού μας συστήματος και όχι μόνο με το χέρι. Μπορούμε να τεστάρουμε την στάση μας σπρώχνοντας ένα τοίχο με το αντίθετο χέρι από το πόδι που έχουμε μπροστά εκτελώντας ουσιαστικά μια ισομετρική πίεση με την παλάμη. Αν νιώθουμε η πίεση να φτάνει μέχρι το πίσω πόδι που είναι τεντωμένο, τότε σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε όλο μας το σώμα σωστά και η δύναμή μας προέρχεται χαμηλά από τη γη.
Σημεία προσοχής: Ο κορμός σας πρέπει να είναι ίσιος και ο μηρός του ποδιού που κάνει το βήμα, παράλληλος προς το έδαφος. Επίσης διατηρήστε την καμάρα του πέλματος του μπροστινού ποδιού στον αέρα ενώ η εξωτερική πλευρά του πέλματος και τα δάχτυλα πρέπει να πατούν δυνατά στη γη.
Συχνά λάθη: Προσοχή να μην σηκώνετε η πίσω φτέρνα και η λεκάνη να φεύγει μπροστά ή πίσω, η αναπνοή επίσης να μην "δεσμεύεται".
Η θέση "Καθίσματος" Σιέ Που 歇步
Τρόπος εκτέλεσης: Καθόμαστε σε όρθια θέση με πέλματα παράλληλα. Στη συνέχεια πηγαίνουμε το ένα πόδι πίσω από το άλλο σε απόσταση περίπου όσο ένα πέλμα. Καθόμαστε σιγά σιγά ώστε το γόνατο του πίσω ποδιού να σφηνώσει πάνω από τη γάμπα του μπροστινού. Η φτέρνα του ποδιού που βρίσκεται πίσω είναι στον αέρα ενώ το μετατάρσιο (το μέρος του πέλματος που βρίσκονται τα δάχτυλα) "σπάει" και εφαρμόζει στο έδαφος. Το μπροστά πόδι πατάει κανονικά. Ουσιαστικά η στάση είναι ένα καθιστό σταυροπόδι.
Το άνω μέρος του σώματος παραμένει κατακόρυφο και η πλάτη μένει ίσια. Το κεφάλι μένει ψηλά και κοιτάζουμε ευθεία μπροστά. Βάζουμε τις γροθιές στα ισχία και οι αγκώνες να τραβιούνται πίσω. Οι ώμοι παραμένουν χαμηλοί. Επαναλαμβάνουμε το ίδιο και στο άλλο πόδι.
Σημεία προσοχής: Το γόνατο του πίσω ποδιού πρέπει να εφάπτει στη γάμπα το μπροστινού και το κάθισμα να μην είναι τελείως κάτω ώστε η λεκάνη να μην ακουμπάει στη φτέρνα, για μπορούμε να σηκωθούμε άνετα και γρήγορα.
Συχνά λάθη: Προσέχουμε να μην σηκώνουμε το μπροστινό πέλμα κατά το κατέβασμα. Επίσης το πόδι που είναι πίσω αν είναι πιο μέσα από την ευθεία, δημιουργεί ανισορροπία στο κάθισμα. Δεν πρέπει να γέρνουμε μπροστά ή πίσω και βέβαια δεν πρέπει να σφιγγόμαστε.
Η χαμηλή στάση "φτερού" Που Μπου 仆步
Τρόπος εκτέλεσης: Καθίστε σε όρθια θέση με πέλματα παράλληλα. Ανοίξτε το ένα πόδι στο πλάι σε απόσταση τόση ώστε όταν λυγίσουμε και καθίσουμε στο ένα, το γόνατο να βρίσκεται πάνω από το πέλμα, χωρίς όμως να σηκώσουμε τη φτέρνα σε κανένα από τα δύο. Τα χέρια υποστηρίζουν το χαμήλωμα στο ένα πόδι βάζοντάς τα στο κέντρο, ανάμεσα στα πόδια. Στη συνέχεια αν μπορούμε να φτάσουμε χαμηλά χωρίς να σηκώσουμε πέλματα τότε μπορούμε να αφήσουμε το έδαφος και να πιάσουμε τα πέλματα με το κάθε χέρι στο αντίστοιχο πέλμα. Έτσι το ένα πόδι μένει τεντωμένο και το άλλο λυγισμένο. Εναλλάσσουμε από το ένα πόδι στο άλλο. Αυτή η στάση ειδικεύεται στην διάταση των προαγωγών αλλά αν εκτελείται σωστά δουλεύει και τον τετρακέφαλο του άλλου ποδιού. Αν μπορούμε να σηκωθούμε από τη στάση χωρίς να βάλουμε χέρια στο έδαφος σημαίνει ότι την εκτελούμε σωστά.
Σημεία προσοχής: Όταν πιάσουμε το πέλμα, στο χέρι του λυγισμένου ποδιού πρέπει να είναι στο εσωτερικό του ποδιού και όχι απέξω.
Συχνά λάθη: Αν σηκωθεί η φτέρνα δεν βοηθάει την ισορροπία και επιβαρύνεται το γόνατο. επίσης αν δεν είναι καλά τεντωμένο το άλλο πόδι δεν θα έχουμε σωστή τοποθέτηση για να σηκωθούμε γρήγορα.
Η "Κενή ή άδεια στάση" Σι Μπου 虚步
Τρόπος εκτέλεσης: Στεκόμαστε σε όρθια θέση με τα πόδια κλειστά και στρίβουμε το ένα πέλμα με τις φτέρνες ενωμένες 45 μοίρες προς τα έξω. Καθόμαστε στο πόδι που στρέψαμε προς τα έξω και βγάζουμε το άλλο με τη μύτη του πέλματος μπροστά χωρίς να ρίξουμε βάρος όμως στο πόδι. Σηκώνουμε τα χέρια σταυρωτά μπροστά για να βοηθήσουμε την ισορροπία.
Σημεία προσοχής: Η απόσταση από το ένα γόνατο στο άλλο να μην υπερβαίνει μια γροθιά.
Συχνά λάθη: Ο κορμός του σώματος να είναι ίσιος όταν καθόμαστε και να μην γέρνουμε μπροστά ή πίσω.
Για τις ανάγκες της κατανόησης των 5 βασικών στάσεων που προαναφέραμε, τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί μια φόρμα γνωστή ως "Γροθιά των 5 στάσεων" - Γου Μπου Τσουάν 五步拳), που διδάσκεται ευρέως ως βασική φόρμα για να ξεκινήσει κάποιος το Κουνκ Φου. Τα οφέλη της μορφής αυτής είναι απέραντα. Μέσα σε αυτήν την πολύ μικρή σειρά, είναι οι πέντε ουσιαστικές στάσεις που βρίσκονται σχεδόν σε κάθε μορφή Γου Κουνγκ.
Με την μορφή Γου Μπου Τσουάν τελειοποιούνται οι τεχνικές κάθε στάσης που έχει, αλλά συγχρόνως συνδέονται με τις μεταβάσεις, που επιτρέπουν την μίμηση των μετακινήσεων μιας ακολουθίας μάχης. Δεν είναι αρκετό να καταλάβει κάποιος μόνο τις μετακινήσεις της μορφής, αλλά πρέπει να κατέχει τις θέσεις και πώς εκτελούνται για να καταστήσουν τη μορφή Γου Μπου Τσουάν επιτυχές.
Η Γου Μπου Τσουάν διδάσκεται με δύο διαφορετικές μετακινήσεις αρχής. Η μία είναι με ένα άνοιγμα σε "Στάση αλόγου" και η άλλη με μια μετακίνηση σε "Πτώση ή χαμηλότερη στάση φτερού". Εξαρτάται από την εμπειρία των σπουδαστών.
Η μορφή Γου Μπου Τσουάν σήμερα περιλαμβάνεται σε πολλά συστήματα του Κουνγκ Φου σε όλη την Κίνα.
Παναγόπουλος Χρήστος (Γιάν Σαν)
Δάσκαλος Παραδοσιακού Σαολίν Κουνγκ Φου, Τάι Τσι και Τσι Κουνγκ στην Κόρινθο
