Η απόφαση που λήφθηκε από την «Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή» (Δ.Ο.Ε.), που αφορούσε την συμπερίληψη του καράτε στο ολυμπιακό πρόγραμμα του 2020 όπως ήταν φυσικό προκάλεσε ευφορία στους θιασώτες του σπορ καράτε.
Πέρα όμως από τις δικαιολογημένες τυμπανοκρουσίες αν το καράτε θέλει να διατηρήσει την δημοφιλία και την μαζικότητά του πρέπει να κινηθεί με προσοχή και προπάντων με σεβασμό και να διαφυλάξει τις ευαίσθητες ισορροπίες που μπορούν ανά πάσα στιγμή να διαρραγούν, και να απομακρύνουν απ’ αυτό ανθρώπους που παρακολουθούν τους αγώνες του και εξασκούνται σ’ αυτό με θρησκευτική ευλάβεια εδώ και δεκαετίες.
Οι παράμετροι που έδιναν πάντοτε στο καράτε-ντο ένα διαφορετικό στίγμα, που το έκαναν να διαφέρει σε σχέση με τα υπόλοιπα αθλήματα ήταν κατά τη γνώμη μου οι ακόλουθοι:
(α) Η απλότητα και η καθαρότητα των τεχνικών του, το καράτε είναι εύκολο και εύληπτο από όλο το φάσμα των ηλικιακών στρωμάτων. Είναι εύκολο να εξασκηθεί σ’ αυτό κάποιο παιδί, ενήλικος ή προχωρημένης ηλικίας άνθρωπος και να λάβει από την εξάσκησή του στο καράτε εκτός από την φυσική άσκηση και μια υψηλής ποιότητας αισθητική – ψυχική απόλαυση.
(β) Αποτελεί μία απόλυτα δομημένη μέθοδο ρεαλιστικής αυτοάμυνας και δεν απαιτεί από τον εξασκούμενο σ’ αυτό να ευρίσκεται σε επίπεδα τέλειας σωματικής – φυσικής κατάστασης. Ταυτόχρονα μέσα από τα kata μπορεί ο karateka να εξασκηθεί ατομικά χωρίς να χρειάζεται πάντοτε η παρουσία κάποιου άλλου.
(γ) Τρίτο αλλά μάλλον το πιο σημαντικό είναι ο κώδικας πειθαρχίας, εθιμοτυπίας και ευγένειας που κομίζει το καράτε-ντο. Στην ουσία το καράτε-ντο αποτελεί μια διαφορετική ηθικο-ιδεολογική πρόταση που έχει ως υπόβαθρο την πολιτισμική παράδοση του Ιαπωνικού BUDO.
Στην συνέχεια θα αναφερθούμε σε κάποια συμβάντα που αν δεν προσεχθούν τώρα που βρίσκονται στην αρχή τους μπορούν να αποδομήσουν τους τρεις προαναφερθέντες παράγοντες και να πλήξουν καίρια την φυσιογνωμία του καράτε-ντο.
Ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους είναι να αυτοπεριοριστεί το καράτε-ντο γύρω από το αγωνιστικό – ολυμπιακό του κομμάτι και μόνον. Σ’ αυτή την περίπτωση οι προπονητές οργανώνουν την προπόνηση έχοντας στόχο να κατακτηθούν βαθμοί (πόντοι). Το αποτέλεσμα είναι να χαθεί η αποτελεσματικότητα των τεχνικών κοντινής μάχης και να υποβαθμιστεί η εξάσκηση στα kata. Σ’ αυτή την περίπτωση περιορίζουμε το ηλικιακό εύρος στο οποίο απευθυνόμαστε, οι μεγαλύτεροι στην ηλικία και όσοι δεν ενδιαφέρονται για τους αγώνες ανταγωνισμού είναι επόμενο να αποχωρήσουν.
Υπάρχει σ’ αυτό το σημείο η αρνητική εμπειρία του Tae-Kwon-do (Τ.K.D.) (και λιγότερο του Judo) το οποίο μετά την χρυσή του εποχή αναγκάστηκε για να ξαναφέρει ενήλικες στις σχολές του να εισάγει παράλληλα με το αγωνιστικό T.K.D. και το HAPKIDO ως μέθοδο αυτοάμυνας.
Ένας άλλος σημαντικός κίνδυνος μπορεί να εστιαστεί στο τετράπτυχο: «Φίλαθλοι – Διαιτητές – Παράγοντες – Παρουσία των αθλητών στους αγώνες».
Θα προσπαθήσω στην συνέχεια να περιγράψω την εικόνα που παρουσιάζεται, δυστυχώς συχνά, τα τελευταία χρόνια σε αγώνες καράτε της W.K.F. (ολυμπιακού καράτε), όχι μόνον στην Ελλάδα: «Φίλαθλοι και αρκετές φορές και προπονητές να ωρύονται και να αποδοκιμάζουν χρησιμοποιώντας απρεπείς εκφράσεις, τους διαιτητές κάποιες φορές δε και τους αγωνιζόμενους αθλητές. Διαιτητές να στήνουν εμφανώς και χωρίς αιδώ παιχνίδια. Παράγοντες – συνδικαλιστές, μέλη διοικήσεων και επιτροπών να χρησιμοποιούν το κύρος που τους παρέχει η θέση που κατέχουν για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα ενός αγώνα. Τέλος αθλητές υψηλών πραγματικά προδιαγραφών να συμπεριφέρονται μέσα στον αγωνιστικό χώρο απρεπώς, αγενώς και απαξιωτικά προπάντων δε να έχουν το ύψος και την υπερφίαλη συμπεριφορά χιλίων καρδιναλίων προς κάποιους χαμηλότερων τεχνικών προδιαγραφών συναθλητές τους.»
Αυτές τις παθογένειες είναι που θα πρέπει να διορθώσουν οι διοικητικοί παράγοντες της World Karate Federation. Ίσως αυτό θα πρέπει να αποτελέσει το νέο τους στόχο. Επί σειρά ετών η W.K.F. αφιέρωσε όλες τις δυνάμεις ούτως ώστε να επεξεργασθεί ασφαλείς και θεαματικούς κανονισμούς αγώνων από την άλλη δε προσπάθησε και πέτυχε να πείσει την διεθνή αθλητική κοινότητα να δεχθεί το καράτε στο ολυμπιακό πρόγραμμα. Μετά το τιτάνιο αυτό έργο νομίζω ότι θα πρέπει η προσοχή να εστιασθεί στο γεγονός το καράτε να παραμείνει μέσα στο ολυμπιακό πρόγραμμα ως μία διαφορετική ηθική και ιδεολογική πρόταση που να απευθύνεται προς το σύνολο της αθλητικής κοινότητας.
Η W.K.F. πιστεύω ότι για να πετύχει αυτό τον στόχο θα πρέπει να δουλέψει προς δύο κατευθύνσεις. Πρώτον να θεσπίσει κανονισμούς δεοντολογίας και συμπεριφοράς προς τους αθλητές καθώς και προς τους διαιτητές. Ένα καλό παράδειγμα είναι ο τρόπος αλλά και η ιδέα με την οποία οι κανονισμοί του παραδοσιακού καράτε (I.T.K.F.) δίνουν λύση σ’ αυτό το πρόβλημα. Δεν θεοποιούν πρώτα απ’ όλα την επίτευξη ενός πόντου. Απαγορεύουν τους πανηγυρισμούς, τις ηχηρές παρεμβάσεις των προπονητών και τιμωρούν αμείλικτα οποιονδήποτε αθλητή παρουσιάσει απρεπή συμπεριφορά προς άλλον αγωνιζόμενο.
Ο δεύτερος πυλώνας δράσης θα πρέπει να στρέφεται προς την εκπαίδευση, μέσω σεμιναρίων, ομιλιών και άλλων παρεμβάσεων, προς τους φιλάθλους, τους διαιτητές, τους αθλητές, τους διοικητικούς του καράτε. Πρέπει να επανεκπαιδευτούν όσο αφορά την συμπεριφορά και το ήθος τους όλοι οι παραπάνω παράγοντες. Θα πρέπει να επενδύσουμε στον τομέα της ηθικής καλλιέργειας.
Αυτό που πρέπει να προσεχθεί όσο αφορά το ολυμπιακό καράτε είναι να μεταφερθεί το ουσιαστικό πνεύμα της εθιμοτυπίας και της ευγένειας το οποίο πρέπει οι θεατές να το προσλάβουν ως ένα νέο ΗΘΟΣ.
Έχουμε το πλεονέκτημα αφού είμαστε οι τελευταίοι από τα μαχητικά αθλήματα που γίναμε ολυμπιακό να προσλάβουμε και να αξιολογήσουμε τα θετικά και τα αρνητικά των υπολοίπων.
Το συμπέρασμα είναι ότι δε θα πρέπει να επικεντρωθούμε μόνο στον πρωταθλητισμό (μετάλλια) αλλά να διατηρήσουμε την πολυπλοκότητα και τον πολυμορφικό – πλουραλιστικό χαρακτήρα του καράτε αυτό είναι που το κάνει πολυσυλλεκτικό και δημοφιλές αλλιώς μετά την άνοδο που έτσι κι αλλιώς θα υπάρξει τα επόμενα χρόνια, αν δεν προσέξουμε, θα ακολουθήσει πτώση ίσως και απαξίωση.
Σάββας Μαστραππάς
