Μάστερ Τσεν, μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την προέλευση του Tάι Τσι της οικογένειας Τσεν;
Το Tάι Τσι της οικογένειας Τσεν έχει 400 χρόνια ιστορίας, αναπτύχθηκε από τον Τσεν Γουαντινγκ (Chen Wanting) στο χωριό Τσεν-τζιανγκου, στην επαρχία της Χενάν στην Κίνα. Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ακόμα πυροβόλα όπλα, το Τάι τσι αναπτύχθηκε κατά κύριο λόγο ως πολεμική τέχνη για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς της αυτοάμυνας και της μάχης σώμα με σώμα. Παρ 'όλα αυτά η εκπαίδευση και η εξάσκηση του ήταν πάντα άρρηκτα συνδεδεμένη με την φροντίδα και ανάπτυξη της σωματικής και πνευματικής υγείας του ατόμου. Το περιεχόμενο της εξάσκησης Τάι τσι περιλαμβάνει μια ισχυρή έμφαση στη συνεργασία πρακτικής εξάσκησης και αυτο-ανάπτυξης, που επικεντρώνεται πάνω στην καλλιέργεια των τριών παραμέτρων, του σώματος, του νου και του πνεύματος. Μέσα από το συνδυασμό και την ισορροπημένη εστίαση στην υγεία και την αυτοάμυνα, στην εξάσκηση εσωτερικά και εξωτερικά, ενσωματώνοντας τις αρχές του γιν - γιανγκ ή της αλλαγής, το Τάι τσι είναι μια ενιαία και ολοκληρωμένη πολεμική τέχνη.
Πείτε μας δυο λόγια για τους δασκάλους σας και τις επιρροές στην κατάρτισή σας;
Από την εποχή του Τσεν Γουαντινγκ το Τάι Τσι μεταφέρεται χωρίς διακοπή από γενιά σε γενιά στο Τσεν-τζιανγκου, που θεωρείται το σπίτι του Τάι Τσι στην Κίνα. Είναι το μέρος όπου θα συναντήσει κανείς το πιο υψηλό επίπεδο εξάσκησης και κατανόησης της τέχνης. Στις 12 γενιές που έχουν ακολουθήσει, θα βρει κανείς εξαιρετικούς ασκούμενους και αυτό ισχύει και σήμερα καθώς σχεδόν όλοι εκεί είναι εμπλεγμένοι με το Τάι τσι και το ασκούν συνεχώς. Στην δική μου πορεία σημαντικοί και μεγάλοι δάσκαλοι υπήρξαν οι θείοι μου Τσεν Χσιάο Γουάνγκ και ο Τσεν Χσιάο Χσινγκ (Chen Xiao Xing).
Πιστεύετε ο τρόπος που ασκείται το Tάι Τσι σήμερα έχει αλλάξει; Σήμερα βλέπουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το Tάι Τσι για την ανάπτυξη της υγείας τους, παρά σαν πολεμική τέχνη.
Από την εποχή του Τσεν Γουαντινγκ μέχρι σήμερα είναι φυσικό να έχουν υπάρξει αλλαγές στην εξάσκηση του Τάι Τσι και αυτές αποτελούν μέρος της φυσικής και ιστορικής εξέλιξης της τέχνης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με την προσωπική εξέλιξη του κάθε ασκούμενου. Κάθε γενιά και κάθε ασκούμενος ασκείται λίγο διαφορετικά, ή/και εισάγει διαφορετικά στοιχεία στην άσκηση του δίνοντας έμφαση σε διαφορετικές πτυχές της τέχνης.
Ο δεύτερος λόγος, είναι ότι οι ανάγκες των εποχών αλλάζουν και έτσι μετατοπίζεται η έμφαση στις πτυχές της τέχνης που δίνεται προτεραιότητα. Τότε ήταν μια άλλη εποχή, όπου η μάχη σώμα με σώμα ήταν καθημερινότητα και ο ασκούμενος έπρεπε να είναι σε θέση να χρησιμοποιεί τις πολεμικές του ικανότητες του ανά πάσα στιγμή. Στην σύγχρονη Κίνα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο οι ανάγκες έχουν μετατοπιστεί, προτεραιότητα είναι τώρα για τον ασκούμενο η φροντίδα της υγείας, η ισορροπία μεταξύ του σώματος, του νου και του πνεύματος και όχι τόσο να μπορεί να αμυνθεί.
Σας αρέσει να ταξιδεύετε στη Δύση για να διδάσκετε;
Από τότε που έγινα δάσκαλος με απασχολεί ο τρόπος διάδοσης και προώθησης της τέχνης του Τάι Τσι, έτσι ώστε όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι να μπορούν να επωφεληθούν από αυτό. Ένας από τους κύριους στόχους μου ήταν πάντα να μοιραστώ το Tάι Τσι με ανθρώπους έξω από την Κίνα. Όταν ταξιδεύω στο εξωτερικό για να διδάξω επιθυμώ να μοιραστώ κάτι πραγματικά σημαντικό από τη δική μου κουλτούρα. Από την άλλη, θέλω και εγώ πάρα πολύ να μαθαίνω για άλλους πολιτισμούς, ώστε να κατανοήσω καλύτερα τους ανθρώπους και εντέλει να βρω τον κοινό τόπο που όλοι μοιραζόμαστε.
Πώς θα περιγράφατε τον δικό σας τρόπο διδασκαλίας;
Υπάρχει μια κινέζικη παροιμία που λέει ότι δεν μπορείς να τους διδάξεις όλους με την ίδια μέθοδο. Προσπαθώ να χρησιμοποιώ διαφορετικές μεθόδους διδασκαλίας ανάλογα με το τι είναι καλύτερο για το κάθε άτομο, την κάθε ομάδα και τον τρόπο που μαθαίνει. Έτσι, στην πραγματικότητα πάντα διερευνώ για να βρω έναν καλύτερο τρόπο να μεταδώσω την τέχνη του Τάι Τσι. Η διδασκαλία από μόνη της είναι μια πολύ καλή εκπαιδευτική διαδικασία! Για παράδειγμα, όταν άρχισα να διδάσκω την έννοια του Fansοng (έννοια της χαλάρωσης) γρήγορα κατάλαβα ότι δεν μπορούσε να μεταδοθεί απλώς διανοητικά και σκοπός της διδασκαλίας μου ήταν να βρω τρόπους να κάνω τους μαθητές να βιώσουν ο καθένας για τον εαυτό του την αίσθηση της χαλάρωσης, έτσι ώστε να το κάνουν δικό τους και να μπορούν να το ενσωματώσουν στην άσκηση τους.
Ποια είναι τα πιο σημαντικά σημεία που πρέπει να εστιάσει κανείς στην εξάσκηση του Tάι Τσι ;
Στην εκπαίδευση και στην εξάσκηση του Tάι Τσι ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι να γνωρίζουμε τα διαφορετικά στάδια της εκπαίδευσης και τη σωστή σειρά διαδοχής τους. Είναι ακριβώς όπως στην οικοδόμηση ενός σπιτιού, τα θεμέλια πρέπει να είναι γερά και σωστά τοποθετημένα για να μπορεί να κατασκευαστεί με επιτυχία το οικοδόμημα. Αν ο μαθητής προτρέχει και παραλείψει χωρίς να αφομοιώσει τα απαραίτητα βήματα, αυτό γίνεται εμπόδιο στην πρόοδο του.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που συναντάμε συχνά είναι ο μαθητής να βιάζεται να εξασκηθεί στο Φα λι (εκρηκτικές κινήσεις) χωρίς να έχει ενσωματώσει τα θεμέλια στο σώμα του, που θα του επιτρέψουν να αναπτύξει την άσκηση του. Για να αποκτήσει ποιότητα η άσκηση θα πρέπει ο ασκούμενος να γνωρίζει τις βασικές αρχές αφομοιώνοντας τες στην πρακτική του ακολουθώντας ένα - ένα τα βήματα εκπαίδευσης.
Προκειμένου λοιπόν να επιλυθούν τυχόν προβλήματα που έχετε στην άσκηση σας, θα πρέπει να πάτε πίσω στα προηγούμενα στάδια και να τα ισχυροποιήσετε. Όμως, για να είστε σε θέση να το κάνετε αυτό, θα πρέπει πρώτα να γνωρίζετε ξεκάθαρα τα στάδια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Πείτε μας για το Ζαν Ζουάνγκ (Zhan Zhuang, όρθια στάση), θεωρείτε ότι είναι σημαντικό;
Η άσκηση της στάσης είναι το πρώτο και το πιο σημαντικά θεμελιώδες βήμα στην εκπαίδευση του Τάι Τσι. Όταν ήμουν μικρός, όλα τα παιδιά έπρεπε να στεκόμαστε για μισή ώρα καθημερινά. Φυσικά, επειδή τα παιδιά αγαπούν να κινούνται, μας ήταν πολύ δύσκολο να στεκόμαστε ακίνητοι και έτσι το βρίσκαμε μια πολύ βασανιστική διαδικασία! ! Ωστόσο, το να στέκεστε (στην όρθια στάση) είναι το κλειδί για να ηρεμήσει το μυαλό σας, να ακούσετε το σώμα σας και να ανακαλύψετε την ακινησία από την οποία είναι προέρχεται η κίνηση.
Τι γίνεται με την αναπνοή στο Τάι τσι; Είναι σημαντικό να μάθει κανείς και την αντίστροφη αναπνοή;
Στο Τάι Τσι αναπνέουμε με φυσικό τρόπο, ο οποίος αλλάζει μορφή ανάλογα με¬ τον τρόπο που κινούμαστε. Η πιο χαρακτηριστική μορφή αναπνοής είναι ο χαλαρός αργός τρόπος αναπνοής όπου το Νταν Τιέν (Dan tien, το κέντρο της ζωτικής ενέργειας, λίγο πιο κάτω από τον αφαλό) καθώς εισπνέουμε γεμίζει και αδειάζει καθώς εκπνέουμε. Στις γρήγορες εκρηκτικές κινήσεις όμως, όταν εκτονώνεται η δύναμη, συμβαίνει αυθόρμητα και φυσικά το αντίθετο, το Νταν Τιέν μας γεμίζει καθώς εκπνέουμε. Όμως και οι δύο τρόποι αναπνοής είναι φυσική συνέπεια του τρόπου άσκησης, δύο διαφορετικές καταστάσεις που εξαρτούνται από τον τρόπο με τον οποίο που κινούμαστε.
Δεν θα πρέπει ποτέ να προσπαθείτε να ελέγξετε την αναπνοή σας, ή προσπαθήσετε να επιβάλλεται κάποιο τρόπο αναπνοής. Η αρχή της φυσικής κίνησης είναι η πρωταρχική και κύρια αρχή στο Tάι Τσι και αυτό ισχύει και για την αναπνοή.
Υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ Tάι Τσι και Διαλογισμού;
Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ Tάι Τσι και Διαλογισμού, όπως η εύρεση της ακινησίας- κενότητας (stillness) και η χαλάρωση.
Προτιμάτε την Λάο Τζιά ή την Σιν Τζιά; Είναι αρκετό να εξασκείται κανείς στη μία φόρμα ή πρέπει να μαθαίνει κανείς και τις δύο; (lao jia – old frame, η παραδοσιακή φόρμα εξάσκησης στο Τσεν Τάι Τσι, xin jia - new frame, η φόρμα που αναπτύχθηκε στις αρχές του 20 αιώνα από τον Τσεν Φακε (Chen Fake)
Σε γενικές γραμμές, θα έλεγα ότι αρκεί και ίσως είναι καλύτερο κανείς να μάθει και να επικεντρωθεί στην εξάσκηση της μίας ή της άλλης φόρμας. Αλλά εάν επιθυμείτε πραγματικά να μάθετε περισσότερα για το Tάι Τσι και να βελτιωθείτε, είναι καλό να μάθετε και τις δύο γιατί έτσι εμβαθύνετε την κατανόηση και την ικανότητα σας στο Tάι Τσί συνολικά. Έχω ασκηθεί στην Λάο Τζιά περισσότερο, αλλά απολαμβάνω πραγματικά να εξασκούμαι και στην Σιν Τζιά!
Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για την πρόθεση ή Yi;
Η πρόθεση (Yi) είναι ο τρόπος να στείλετε ένα μήνυμα για το τι θέλετε να πετύχετε. Για παράδειγμα, αν θέλετε να χαλαρώσετε, ο νους σας είναι ο κύριος υπεύθυνος και στέλνει το μήνυμα στο υπόλοιπο σώμα. H πρόθεση είναι ο τρόπος να στείλετε ένα μήνυμα στο σώμα σας, για να το κατευθύνετε σε ό, τι θέλετε να κάνετε. Η πρόθεση είναι ο τρόπος με τον οποίο οι σκέψεις σας και η κατάσταση του νου σας συνδέονται με το φυσικό σας σώμα. Είναι η γέφυρα μεταξύ του νου, του σώματος και του τι θέλετε να πετύχετε.
Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη στην εξάσκηση του Τάι Τσι;
Υπάρχουν δύο πολύ κοινά λάθη που βλέπουμε στην εξάσκηση του Tάι Τσι. Το πρώτο όπως αναφέραμε νωρίτερα είναι ότι οι ασκούμενοι δεν γνωρίζουν την σωστή ακολουθία της κατάρτισης και τη διαδοχή των σταδίων. Το δεύτερο, είναι το ότι δεν ξέρουν πώς να χαλαρώσουν και δεν συνειδητοποιούν πόσο θεμελιώδες είναι αυτό για το Tάι Τσι τους. Συχνά οι άνθρωποι ασκούνται στο Tάι Τσι για πολλά χρόνια, χωρίς να μάθουν ποτέ πραγματικά πως να χαλαρώνουν και αυτό περιορίζει την ικανότητά τους.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να χαλαρώσει κανείς;
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κατανοούν πραγματικά ποτέ τι σημαίνει να είσαι χαλαρός. Ο λόγος είναι ότι στην καθημερινότητα τους, εστιάζουν την προσοχή τους σε ό, τι βρίσκεται έξω από αυτούς και σαν συνέπεια αυτού χρησιμοποιούν υπερβολική προσπάθεια και έλεγχο για την πραγματοποίηση όλων των ενεργειών τους. Αρχίζετε πραγματικά την εξάσκηση στην χαλάρωση μόνο όταν ξεκινήσετε να εστιάζετε την προσοχή σας συνειδητά προς τα μέσα ακούγοντας το σώμα σας.
Πως επηρεάζει η εξάσκηση του Tάι Τσι την καθημερινή ζωή;
Το Tάι Τσι μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο στην καθημερινή ζωή. Πρώτον, σας εκπαιδεύει να αναπτύξετε έναν ήρεμο νου, το οποίο είναι πολύ σημαντικό από μόνο του, αλλά επίσης σας εξοπλίζει να αντιμετωπίσετε οποιαδήποτε κατάσταση, ανά πάσα στιγμή. Το να έχεις ένα ήρεμο νου και την ικανότητα να αντιμετωπίσεις οποιαδήποτε κατάσταση, σημαίνει να είσαι σε θέση να μπορείς να διακρίνεις τις βασικές αρχές που διέπουν τις καταστάσεις ή τα προβλήματα της ζωής που τυχαίνει να αντιμετωπίζεις, να μπορείς να αντιλαμβάνεσαι το ουσιώδες από το επουσιώδες, το αληθές από το λανθασμένο. Αυτό σου δίνει μια ολιστική αντίληψη των πραγμάτων και σε βάζει σε καλύτερη θέση για την επίλυση των καθημερινών προκλήσεων. Μια άλλη σημαντική πτυχή της άσκησης του Τάι Τσι είναι ότι με τον καιρό ο ασκούμενος αναπτύσσει ισχυρή εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Αυτό μπορεί να αποτελέσει μια μεγάλη αλλαγή στη ζωή πολλών ανθρώπων.
Και κάτι τελευταίο, υπάρχουν μυστικά στο Tάι Τσι;
Ναι! (με ένα πονηρό χαμόγελο).
Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας Μάστερ Τσεν.
Και εγώ σας ευχαριστώ.
*Η συνέντευξη δόθηκε στον Γιάννη Χριστοδουλάκη για λογαριασμό του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών
