Διαλογισμός είναι μια κατάσταση βαθειάς συγκέντρωσης. Μέσα από την τακτική πρακτική σε αυτό, ο ασκούμενος μαθαίνει να χαλαρώνει και να αναπτύσσει την συνειδητότητα σε σχέση με τον εαυτό του. Η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της συγκέντρωσης της προσοχής είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της άσκησης του διαλογισμού. Ο νους μαθαίνει την προσήλωση στο σημείο που επιλέγουμε να προσέχουμε. Οι πιθανότητες διάσπασης της προσοχής ελαχιστοποιούνται και η πρόκληση ως προς την επίτευξη αυτού είναι μεγάλη γιατί ο νους συνέχεια ‘γεννάει’ σκέψεις, ταυτίζεται με αυτές, τακτοποιεί και ελέγχει τα πράγματα υποτίθεται αλλά πολλές φορές έρχεται η ίδια η ζωή να ανατρέψει τα σχέδια. Μόνο η ανάπτυξη της ευελιξίας μας βοηθάει να προσαρμοστούμε στις αναπάντεχες αλλαγές που - τις πιο πολλές φορές- ξαφνικά εμφανίζονται στη ζωή μας.
Δεν είναι εύκολο να ησυχάσει ο νους και να προσηλωθεί κάπου. Οι ιδέες, τα συναισθήματα, οι επιθυμίες και ένα σωρό άλλα αναπαράγονται με μεγάλη ταχύτητα μέσα μας. Το να μπορεί κάποιος να έχει επίγνωση αυτού του πράγματος και με την θέλησή του να το σταματάει είναι ένα από τα πολλά οφέλη που αποκομίζουμε από την άσκηση του διαλογισμού και επίσης κάτι πολύ σημαντικό στην εφαρμογή των πολεμικών τεχνών. Η εσωτερική σιγή, η εστιασμένη προσοχή και η αυξημένη εγρήγορση είναι οι αρετές που βοηθούν στην πληρέστερη αντιμετώπιση του αντιπάλου ή ακόμα και του ίδιου μας του εαυτού όταν ‘ξεφεύγει’ σε μονοπάτια που δεν είναι μια συνειδητή επιλογή.
Στις πολεμικές τέχνες μαθαίνουμε μέσα από την διαδοχή των κινήσεων να εφαρμόζουμε τις αρχές αυτών των τεχνών και μέσα από την πολιτισμική παράδοση που διέπει κάθε σύστημα να ερχόμαστε σε επαφή με το φιλοσοφικό ή μεταφυσικό του υπόβαθρο. Μια μικρή ιστορική αναδρομή θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πως συνδέθηκε ο διαλογισμός με αυτές τις τέχνες. Σύμφωνα με την παράδοση ο Μποντιντάρμα ήταν αυτός που εισήγαγε τον διαλογισμό. Γεννήθηκε το 440μΧ στη Ν. Ινδία και ως γιος βασιλιά γνώριζε πολεμικές τέχνες. Θεωρήθηκε ιδρυτής του Κουνγκ Φου. Έφτασε στην Κίνα το 525μΧ και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του στο ναό Σαολίν. Διαλογίστηκε για εννιά χρόνια σε μια σπηλιά βλέποντας έναν γυμνό τοίχο. Εκείνη την εποχή ο Βουδισμός Μαχαγιάνα είχε ήδη διαδοθεί στην Κίνα, και ο Μποντιντάρμα θεωρούσε ότι η πρακτική του διαλογισμού ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη σε υψηλά επίπεδα της πολεμικής τέχνης δια μέσου αυτής της συγκεκριμένης πνευματικής πειθαρχίας. Ο ιάπωνας μοναχός Ντογκέν ταξίδεψε στην Κίνα και επιστρέφοντας στην Ιαπωνία μετέφερε όλη αυτή την γνώση και έτσι το Τσαν έγινε Ζεν.
Οι πολεμιστές εκείνης της εποχής που έρχονταν αντιμέτωποι με το θάνατο κάθε στιγμή, διέκριναν ότι η άσκηση του διαλογισμού τους καλλιεργούσε ποιότητες όπως αυτοέλεγχος, επίγνωση, αυτοπεποίθηση, συνείδηση της κάθε στιγμής και επίσης βοηθούσε στην διατήρηση ενός γαλήνιου και ήσυχου νου, απαραίτητη προϋπόθεση για την ευνοϊκή εξέλιξη της μάχης. Οι σαμουράι ήταν από τους πρώτους που αναγνώρισαν την αξία του διαλογισμού και χρησιμοποιούσαν τις πολεμικές τέχνες σαν μονοπάτι για την πνευματική τους εξέλιξη. Οι επαγγελματίες στρατιώτες εκπαιδεύονταν σε βουδιστικά μοναστήρια και αυτό τους έκανε ξεχωριστούς γιατί γνώριζαν εκ βαθέων την τέχνη του πολέμου αλλά και της ειρήνης. Μέσα από την συνεχή πρακτική αναγνώρισαν ότι ο εγωισμός ήταν από τους μεγαλύτερους αντιπάλους και η πνευματική ωριμότητα ήταν προτεραιότητα. Η ακεραιότητα, η ανάπτυξη του χαρακτήρα και η ειρήνη ήταν το κύριο ενδιαφέρον τους.
Από τότε μέχρι και σήμερα όλοι οι σημαντικοί δάσκαλοι πολεμικών τεχνών εντάσσουν την άσκηση του διαλογισμού σαν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη τους. Είναι αλήθεια ότι η καλλιέργεια του χαρακτήρα, ώστε να μπορεί να μείνει κάποιος εσωτερικά και εξωτερικά ακέραιος, είναι το κύριο μέλημα των μαθητών γιατί ακριβώς αν δεν είσαι σιωπηλός εσωτερικά, αποστασιοποιημένος από συναισθήματα και σκέψεις δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις κανέναν. Και αυτό συμβαίνει γιατί αν δεν ησυχάζεις εσωτερικά πολύ εύκολα μπορείς να χαθείς στους δαιδάλους της προσωπικότητας κάνοντας λάθος αξιολόγηση των περιστάσεων. Η σιγή του νου που επιτυγχάνεται με τον διαλογισμό φέρνει εξαιρετικά αποτελέσματα όχι μόνο κατά την διάρκεια της άσκησης των πολεμικών τεχνών και της αντιμετώπισης του αντιπάλου αλλά και στη ζωή μας. Ο άνθρωπος που έχει συνείδηση στο τι του συμβαίνει και μπορεί ήσυχα ‘να αφουγκραστεί’ τις υπάρχουσες συνθήκες σίγουρα θα ελιχτεί μέσα στη καθημερινότητα με ευελιξία και ξεκάθαρη στάση. Στις μέρες μας αν λάβουμε υπ’ όψιν και τις παγκόσμιες εξελίξεις οι αναγκαιότητα ‘εσωτερικών πολεμιστών’ νομίζω ότι είναι ξεκάθαρη αν θέλουμε να βιώσουμε και να μεταφέρουμε στα παιδιά μας έναν καλύτερο κόσμο.
Σήμερα δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε αντιμαχόμενα βασίλεια αλλά έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια ζωή που συνήθως είναι δύσκολη σε διάφορα επίπεδα. Η κατάκτηση της τεχνικής δεν είναι και η απόδειξη ότι κάποιος γνωρίζει την πολεμική τέχνη που έχει επιλέξει. Η εσωτερική καλλιέργεια είναι το πιο σημαντικό στοιχείο.
Ο μακρόκοσμος και ο μικρόκοσμος συνδέονται, «Γνώρισε το εαυτό σου και έτσι θα γνωρίσεις το σύμπαν και τους θεούς» αναγραφόταν στο μαντείο των Δελφών. Η αντίληψη των αρχών του σύμπαντος καθορίζει την πολεμική τέχνη που γίνεται ένα μέσον για να εκδηλωθούν. Ακινησία και κίνηση εμπεριέχουν το ένα το άλλο.
Η κατανόηση ότι ή ίδια η πολεμική τέχνη είναι διαλογισμός θα μας βοηθήσει να αναπτυχθούμε πληρέστερα και να εκφράσουμε τις ικανότητές μας χωρίς παρεμβολή σκέψης με αποτέλεσμα κάθε αντίδραση μας σε οτιδήποτε συμβαίνει να είναι σωστή, αυθόρμητη και ακαριαία.
Ελευθερία Καζαντζή
