Ο ήρωας της ταινίας μελετάει ξανά και ξανά τη μυστική τεχνική που θα τον κάνει ανίκητο (γιατί είναι πάντα “τον”;) το μυστικό χτύπημα ή κόλπο που δεν μπορεί να σταματήσει ο αντίπαλος. Τις λατρεύουμε τις μυστικές τεχνικές και την κρυμμένη σοφία: αμέτρητες ταινίες και βιβλία έχουν χτιστεί πάνω στην υπόθεση ότι κάπου, κάπως, υπάρχει ένα μυστικό που θα κάνει τον κάτοχό του ανίκητο και πολλά συστήματα μπούντο λέγεται ότι έχουν δημιουργηθεί όταν ο ιδρυτής τους είχε μια ξαφνική έμπνευση ή ακόμα και μια θεία αποκάλυψη σχετικά με μια ειδική χρήση του όπλου του.
Πολλοί από εμάς αρχίσαμε να ασχολούμαστε με τις πολεμικές τέχνες αναζητώντας το μυστικό αυτό: οι ήρωες των ταινιών κουνγκ φου και καράτε έπρεπε να έχουν κάποιο μυστικό που τους έκανε τόσο καταπληκτικούς. Από τη δύναμη του Iron Fist στα κόμικς της Marvel ως την μυστική άσκηση ισορροπίας στο “The Karate Kid”, η μυστική διδασκαλία φέρνει δύναμη και αυτό είναι ελκυστικό. Τα μυστικά της Κατόρι Σίντο-ρίου λέγεται ότι μεταδόθηκαν στον ιδρυτή της από το κάμι (ΣτΜ “θεότητα”) Φουτσουνούσι Νο Κάμι που λατρεύεται στο Τέμενος Κατόρι και τα μυστικά της Σίντο Μούσο-ρίου λέγεται ότι φανερώθηκαν στον ιδρυτή της σε ένα όνειρο από ένα παιδί θεϊκής προέλευσης.
Πολλές κλασικές ιαπωνικές ριούχα προστατεύουν τα μυστικά τους και δεν αφήνουν όσους βρίσκονται εκτός να δουν την εξάσκηση σ' αυτά. Η Σίντο Μούσο-ρίου ας πούμε, έχει πέντε μυστικά κάτα τα οποία διδάσκονται μόνο σε όσους φτάνουν στο υψηλότερο επίπεδο φοίτησης και ποτέ δε δείχνονται σε οποιονδήποτε άλλον. Και αυτό βγάζει νόημα: ένας αντίπαλος δεν μπορεί να αμυνθεί απέναντι σε κάτι που δεν ξέρει –οι αιφνιδιαστικές επιθέσεις λειτουργούν και το να επιτίθεται κανείς με κάτι που ο αντίπαλος δεν μπορεί να φανταστεί είναι μια εξαιρετική τακτική. Μπορώ λοιπόν να καταλάβω γιατί μια μυστική τεχνική μπορεί να είναι χρήσιμη. Η υπόθεση πάνω στην οποία στηρίζεται είναι πολύ ελκυστική: μια σειρά τεχνικών που δείχνεις στον κόσμο και μια άλλη σειρά που μένει στην εφεδρεία ενισχύοντας τη δύναμη της μυστικότητας.
Οι μυστικές τεχνικές ακούγονται θαυμαστές και μυστηριώδεις όμως συνήθως δεν είναι αυτές που μπορούν να χαρίσουν τη νίκη. Κατά τη διάρκεια της περιόδου Τοκουγκάουα (1604-1868), τα πιο δημοφιλή συστήματα κενζούτσου ήταν οι διάφοροι κλάδοι της Ίτο-ρίου –υπήρχαν σχολές Ίτο-ρίου σε όλη την Ιαπωνία και ειδικά στο Τόκιο. Τα ντότζο του Τόκιο έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην εξάπλωση της γνώσης γύρω από την Ίτο-ρίου γιατί όλοι οι ντάιμιο και πολλοί από τους ακολούθους τους περνούσαν έξι μήνες το χρόνο στο Τόκιο. Τα παιδιά τους μεγάλωναν εκεί και οι άνθρωποι συναντιούνταν και ασκούνταν σε ντότζο σε όλη την πόλη.
Οι τεχνικές και οι στρατηγικές των διαφόρων παρακλαδιών της Ίτο-ρίου, και ιδιαίτερα της Όνο-χα Ίτο-ρίου, ήταν ευρέως γνωστές και πολλοί ασκούνταν σ' αυτές. Όμως αυτό δε δείχνει να επέδρασε αρνητικά στην αποτελεσματικότητα του στιλ: η Όνο-χα Ίτο-ρίου ήταν ίσως η σχολή κενζούτσου με τους περισσότερους ασκούμενους κατά το δεύτερο μισό της περιόδου Τοκουγκάουα όμως το ότι δεν είχε μυστικά μάλλον δεν επηρέασε τη δημοτικότητά της.
Αν οι μυστικές τεχνικές έχουν τόσο μεγάλη δύναμη, γιατί μια σχολή όπως η Ίτο-ρίου όπου η βασική στρατηγική και τεχνική είναι γνωστή και αναγνωρίσιμη σχεδόν από τους πάντες έγινε τόσο διάσημη; Η απάντηση σ' αυτό είναι ότι η στρατηγική και η τεχνική αυτή ήταν πολύ αποτελεσματική στους αγώνες γκέκικεν που σταδιακά γίνονταν όλο και πιο δημοφιλείς στην Ιαπωνία της εποχής: στο περιβάλλον αυτό, η τεχνική της Ίτο-ρίου λειτουργούσε πολύ καλά.
Τον 21ο αιώνα, η Ρόντα Ράουσι διαγωνίζεται σε ένα περιβάλλον άοπλης μάχης που μοιάζει αρκετά με αυτό των αγώνων ξιφασκίας γκέκικεν της Ιαπωνίας του 18ου και του 19ου αιώνα. Η Ράουσι είναι ίσως η επιτομή της έλλειψης μυστικής τεχνικής: ακόμα και πριν αρχίσει να αγωνίζεται στο περιβάλλον των ΜΜΑ, συμμετείχε σε αγώνες τζούντο και από τότε δεν είχε ποτέ μυστικές τεχνικές. Ούτε στο τζούντο, ούτε στις ΜΜΑ υπάρχουν μυστικές τεχνικές καθώς η φύση των κανόνων των αθλημάτων αυτών υπαγορεύει ότι όλες οι πιθανές τεχνικές οφείλουν να είναι γνωστές.
Οι μυστικές τεχνικές έχουν ένα σημαντικό πρόβλημα: η ιδιαίτερη δύναμή τους υπάρχει όσο παραμένουν μυστικές –από τη στιγμή που θα χρησιμοποιήσει κανείς μια μυστική τεχνική σε ένα περιβάλλον που η τεχνική αυτή θα φανεί, όλοι θα τη μελετήσουν και θα βρουν έναν τρόπο να την νικήσουν. Η δύναμη της μυστικής τεχνικής, όπως και κάθε μυστικού, εξαφανίζεται μόλις η τεχνική γίνει γνωστή.
Η Ρόντα Ράουσι δεν έχει μυστικές τεχνικές λοιπόν –όλοι ξέρουν τι θα κάνει: θα επιτεθεί με ένα κλείδωμα του βραχίονα και, πιο συγκεκριμένα, θα επιτεθεί με αυτό που τζουντόκα ξέρουν ως “τζούτζι-γκατάμε”. Παρότι όμως όλοι ξέρουν τι θα κάνει, για κάποιο λόγο δεν μπορούν να την εμποδίσουν να το κάνει. Το τζούτζι-γκατάμε της δεν είναι μυστική τεχνική αλλά το αντίθετο: είναι μια ειδική τεχνική και λειτουργεί θαυμάσια.
Το ίδιο ίσχυε και για την χαρακτηριστική τεχνική της Όνο-χα Ίτο-ρίου: όλοι ήξεραν τι θα έκανε ο ασκούμενος της Ίτο-ρίου και το βασικό της κόψιμο είναι ακόμα διάσημο και αποτελεί τη βάση τις τεχνικής του σύγχρονου κέντο. Όπως όλοι ξέρουν τι θα κάνει η Ρόντα Ράουσι: μια κλασική τεχνική του τζούντο. Οι τεχνικές αυτές είναι πανίσχυρες και έχουν δουλευτεί πολύ –αυτό σε βάθος χρόνου τις κάνει ακόμα πιο δυνατές από κάθε μυστική τεχνική. Οι μυστικές τεχνικές χάνουν τη δύναμή τους από τη στιγμή που θα πάψουν να είναι μυστικές όμως οι ειδικές τεχνικές δε χάνουν τίποτα αν γίνουν γνωστές –για την ακρίβεια, μπορεί να ωφεληθούν περισσότερο αν τις μάθουν οι πάντες. Επειδή όλοι ξέρουν ότι η Ράουσι θα κάνει τζούτζι-γκατάμε, όλοι προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να σταματήσουν το τζούτζι-γκατάμε της και όλοι όσοι έρχονται αντιμέτωποι με έναν ξιφομάχο της Ίτο-ρίου ξέρουν ότι θα προσπαθήσει να κόψει ακριβώς στο κέντρο, κόβοντας στα δύο την άμυνα. Αν θέλεις να αντιμετωπίσεις κάποιον που χρησιμοποιεί μια ειδική τεχνική πρέπει να σπαταλήσεις χρόνο για να βρεις πώς να σταματήσεις την τεχνική του αυτή.
Το θέμα είναι ότι όταν σπαταλήσεις όλον σου τον χρόνο προσπαθώντας να σταματήσεις την ειδική τεχνική κάποιου, γίνεσαι ευάλωτος σε όλα τα άλλα πράγματα που μπορεί να κάνει –αν και όχι τόσο καλά όσο μπορεί την ειδική του τεχνική. Η ειδική του τεχνική είναι που κάνει όλες του τις άλλες τεχνικές πιο αποτελεσματικές: οι αντίπαλοι της Ίτο-ρίου ανησυχούν μήπως χάσουν εξαιτίας του κίρι-ορόσι της (ΣτΜ το κάθετο κόψιμο κίρι-ορόσι είναι το σήμα κατατεθέν της Ίτο-ρίου) και όταν εστιάζουν την προσοχή τους στο να αμυνθούν απέναντι σ' αυτό, μένουν ανοιχτοί στις υπόλοιπες τεχνικές του συστήματος της σχολής. Το ίδιο και οι αντίπαλοι της Ράουσι: εστιάζουν την προσοχή τους στα κλειδώματα του βραχίονα και αυτό κάνει τα πολύ καλά χτυπήματα και τις ρίψεις της ακόμα πιο αποτελεσματικά.
Οι μυστικές τεχνικές δε σε πάνε πολύ μακριά: η ίδια η φύση τους κάνει τη δύναμη και την αποτελεσματικότητά τους βραχύβια. Από τη στιγμή που μια μυστική τεχνική γίνει γνωστή χάνει τη δύναμή της –στον αντίποδα, οι ειδικές τεχνικές που έχουν δουλευτεί πολύ διατηρούν τη δύναμή τους ακόμα και αν γίνουν ευρέως γνωστές. Για κάποιον όπως η Ρόντα Ράουσι ή όπως οι ασκούμενοι σε ένα σύστημα όπως η Ίτο-ρίου, η ίδια η φήμη της ειδικής τεχνικής τους μπορεί να είναι σημαντικό στρατηγικό στοιχείο αφού κάνοντας τους ανθρώπους να εστιάσουν σ' αυτή, τους κάνει ταυτόχρονα να αμελήσουν το υπόλοιπο ρεπερτόριό τους.
Το επιμύθιο όλων αυτών είναι παμπάλαιο: ο σίχαν Τζίγκορο Κάνο έλεγε συχνά ότι το μυστικό της επιτυχίας στο τζούντο είναι “εξάσκηση, εξάσκηση, εξάσκηση” και αυτό δεν έχει αλλάξει. Ασκηθείτε σε όλη σας την τέχνη όμως δουλέψτε πολύ στην ειδική σας τεχνική –ασκηθείτε σ' αυτή ξανά και ξανά και κάντε την τόσο γυαλιστερή που να κρύβει την αποτελεσματικότητα των υπόλοιπων τεχνικών σας.
Ευχαριστώ θερμά τον Μάικ Σκος για τις διορθώσεις του σχετικά με την ορολογία της Ίτο-ρίου.
Πίτερ Μπόιλαν
Ο Πίτερ Μπόιλαν ασχολείται με τις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες από το 1986 και είναι κάτοχος 5ου νταν ιάιντο, 4ου νταν τζόντο και 3ου νταν Κόντοκαν Τζούντο ενώ παράλληλα μελετάει Σίντο Μούσο Ρίου Τζο και Σίντο Χατακάγκε Ρίου Χέιχο. Έχει ζήσει 7 χρόνια στην Ιαπωνία την οποία και συνεχίζει να επισκέπτεται τακτικά για την εξάσκησή του και από το 1998 λειτουργεί παράλληλα με την κανονική του δουλειά ως στέλεχος ιαπωνικών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, το ηλεκτρονικό κατάστημα ειδών πολεμικών τεχνών Mugendo Budogu (
https://www.budogu.com/). Τέλος, διατηρεί το μπλογκ «The Budo Bum» στο οποίο αναρτήθηκε αρχικά το παραπάνω κείμενο (
http://budobum.blogspot.jp/2015/09/ono-ha-itto-ryu.html)
