Αν και πολλοί μαθητές λέγοντας την έκφραση "πάω για μάθημα" ή "πάω προπόνηση" εννοούν το ίδιο σε ένα πρακτικό επίπεδο αυτές οι δυο έννοιες αναφέρονται σε δυο διαφορετικά πράγματα.
Προπονούμαι σημαίνει καταβάλω μόχθο και κόπο (καταπόνηση) για την επίτευξη ενός αποτελέσματος στο μέλλον, παράδειγμα η ετοιμασία για έναν αγώνα με την επιδίωξη της κατάκτησης ενός τίτλου. Αυτό είναι είναι προ-πόνηση και αναφέρεται κυρίως σε ένα άθλημα.
Η έννοια του μαθήματος όπως ορίζεται από τις "παραδοσιακές" πολεμικές τέχνες είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό. Αναφέρεται σε μια δραστηριότητα με αρχή και τέλος που σκοπό έχει να διδάξει τον μαθητή, που ενδεχόμενος να χρειάζεται και περαιτέρω εξάσκηση, ωστόσο για το επίπεδο ικανότητας και κατανόησης της εκάστοτε στιγμής είναι ό,τι ουσιαστικότερο μπορεί να προσλάβει ο μαθητής. Έτσι λειτουργούν τα "παραδοσιακά συστήματα".
Σε ένα τέτοιο σύστημα που δεν σκοπεύει στην κατάκτηση ενός τίτλου, ζώνης ή άλλης αξιολόγησης πάντα πρέπει να μιλάμε για "μάθημα". Η ικανότητα χτίζεται με αυτοτελή ολοκληρωμένα μαθήματα καθώς λαμβάνεται μια νέα γνώση ή γίνεται εμβάθυνση σε μια παλαιότερη που ακόμα και αν ο μαθητής δεν συνέχιζε τα μαθήματα, θα την κράταγε για πάντα μέσα του…
Ένα μάθημα "παραδοσιακών" πολεμικών τεχνών πραγματικά οφείλει να είναι η "αρχή και το τέλος", πρέπει να τα έχει όλα. Σωστό ζέσταμα, χωρίς βιασύνες επιμελή προετοιμασία των μυικών ομάδων καλό πέρασμα βασικών στάσεων λακτισμάτων, χτυπημάτων ανάλογα το σύστημα, ανακεφαλαίωση περασμένης γνώσης (φόρμες, ρουτίνες κ.α), νέα ύλη ή διευκρινήσεις στην παλιά και τελικά εφαρμογή και γνώση του ζητουμένου της κίνησης.
Ένας μεγάλος δάσκαλος Σαολίν αναφέρει ότι "το Κουνγκ Φου ξεκινά με τα βασικά και τελειώνει στα βασικά" αναφερόμενος στην ουσία της σωστής κατάρτισης και ανάπτυξης της "βάσης" σαν θεμέλιο της υπόλοιπης εξάσκησης. Παράδειγμα όσο περίπλοκη και επιδέξια φόρμα να εκτελέσει κάποιος, στο τέλος θα κριθεί κατά πόσο είναι "καθαρές" οι κινήσεις και "σταθερές" οι βάσεις του.
Ένα "μάθημα" πρέπει να είναι αυτοτελές - αυθύπαρκτο και πλήρες σαν να ήταν το τελευταίο καθώς ο μαθητής θα μπορούσε να κλιθεί ανά πάσα στιγμή να εφαρμόσει μια τεχνική στο δρόμο, ή απλά να αξιοποιήσει αυτό που ξέρει στην καθημερινότητά του, στην δουλειά του κλπ (ταχύτητα, αντανακλαστικά, στάση του σώματος κ.α.).
Ένα μάθημα δεν πρέπει να έχει το άγχος του "αύριο". Παράδειγμα δεν πρέπει να αγωνιά κάποιος και να προσμένει κάποιο εξωτικό μυστικό που θα του αποκαλυφθεί μετά από συγκεκριμένα χρόνια γιατί τώρα δεν είναι ακόμα "έτοιμος". Σε ένα μάθημα όλα πρέπει να είναι στο φως. Η γνώση πρέπει να δίνεται ολοκληρωμένη χωρίς κρυφά χαρτιά μιας και η ικανότητα του πως μαθαίνει πραγματικά ο εγκέφαλος ακόμα τελεί υπό έρευνα…
Πολλές φορές ενώ ο δάσκαλος μοχθεί να διδάξει κάτι και ο μαθητής φαίνεται να μην το καταλαβαίνει, ωστόσο μπορεί να γυρίσει από την άλλη και ο μαθητής να το κάνει. Οι παρεμβολές είναι πολλές, αμηχανία απέναντι στον δάσκαλο, κούραση, διάσπαση προσοχής του μαθητή και πολλά άλλα… Επιπλέον η έμπνευση δεν έχει ώρα ούτε συνταγή για να έλθει.
"Ό,τι δεν ξέρουμε, είναι αυτό που ξέρουμε καλύτερα" λέει ένα παλιό κινέζικο ρητό και πραγματικά πρέπει να εμπιστευόμαστε τις βαθύτερες ικανότητες μας. Η γνώση δεν πρέπει απαραίτητα να λαμβάνεται "γραμμικά", η μια μετά την άλλη, ίσως υπάρχει και ένας τρόπος να μεταδοθεί "άμεσα" και ολοκληρωμένα στο μαθητή.
Στην παράδοση του Σαολίν λέγεται από "καρδιά σε καρδιά" και από "μυαλό σε μυαλό", υπονοώντας ότι ο δάσκαλος οφείλει να καλλιεργεί ένα ιδιαίτερο τρόπο επικοινωνίας με τον μαθητή του και δεν χρειάζονται πολλά λόγια ή φλύαρες εξηγήσεις να μεταλαμπάδευση την γνώση του.
Ο μαθητής επίσης λέγεται, ότι πρέπει να έχει το "νου του αρχαρίου", να είναι κενός και ταπεινός να μπορεί να αφομοιώνει κάθε φορά το ζητούμενο του μαθήματος. Έτσι "χτίζει" την δική του εμπειρία, χρόνο με το χρόνο χωρίς όμως να υπάρχει μια επιδίωξη για κάτι άλλο, πομπώδες, υπερφυσικό ή εξωπραγματικό που κάποτε θα αποκτηθεί. Έτσι σταγόνα σταγόνα, μέρα με τη μέρα, μάθημα με μάθημα, σμιλεύει τον βράχο της προσωπικής του κατανόησης και εμβαθύνει σε όλο το φάσμα της γνώση του δασκάλου του καθιστώντας τον έτοιμο και υπεύθυνο για αυτήν ανα πάσα στιγμή σε κάθε του κίνηση. Έτσι από μέσα του αναδύεται η τέχνη σε όλες τις δραστηριότητές του και γίνεται αυτό που λέμε "τρόπος ζωής".
Ένα μάθημα είναι σαν μια μέρα που δεν ξέρει κανείς αν θα υπάρχει επόμενη. Ο μαθητής δίνει το καλύτερό του, γιατί δεν ξέρει αν θα του δοθεί άλλη ευκαιρία. Η αλήθεια είναι ότι το μόνο που έχει (υπάρχει) πραγματικά είναι το "τώρα". Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση που τρέχει στα ρολόγια μας, δεν υπάρχει κάτι άλλο από το τι κάνει κάποιος τώρα, συνεπώς ακόμα και αν η δράση του αποσκοπεί στο να ολοκληρώσει ένα έργο δεν υπάρχει λόγος να βιάζεται, αλλά αυτό που κάνει τώρα να το κάνει όσο καλύτερα μπορεί.
Ένα μάθημα είναι σαν μια ολόκληρη ζωή που η αξιοποιήσή της δεν παίρνει αναβολή. Έτσι το μάθημα γίνεται μαθήματα με βάθος και ουσία που με τον καιρό μετατρέπεται σε δεξιότητα και ικανότητα χωρίς επιδίωξη και ιδιοτέλεια. Σαν το μούστο που ζυμώνεται στο πέρασμα των εποχών και ενώ δεν βιάζεται από μόνος του να γίνει κάτι, καταφέρνει να γίνει το καλό κρασί, απόλυτα φυσικά και αβίαστα, χωρίς κόπο και προσπάθεια.
Ο δρόμος του "Τάο" διδάσκει ότι η ανώτερη αρετή "Τε" είναι αυτή που δεν έχει επίγνωση του εαυτού της. Αγάπη, αφοσίωση χωρίς υστεροβουλία και πρόθεση "απόκτησης", απλά δράση με νου και καρδιά ενωμένα σε ένα. Αυτό σημαίνει μάθημα. Ίσως τελικά αυτό να έχει ανάγκη περισσότερο ένας σύγχρονος άνθρωπος που από μικρός έχει μάθει να "κατακτά" και να "έχει" περισσότερο από το να "ζει" και να "είναι".
Χρήστος Παναγόπουλος (Γιάν Σαν)
blog.σαολιν.gr
