Η σημειολογία του συμβόλου του Τάι Τσι - Γιν και Γιάνγκ

Το γνωστό μας σύμβολο του "Γιν και Γιάνγκ" ίσως λίγοι γνωρίζουν ότι ονομάζεται και "Τάι Τσι", καθώς και η ίδια η τέχνη του Τάι Τσι Τσουάν συμβολίζεται με αυτό.

Ο όρος "Τάι Τσι", ερμηνεύεται ως το "Μεγάλο Έσχατο" ή αλλιώς, η "Μέγιστη Αρχή", προσωπικά όμως προτιμώ τον όρο "Ύψιστη Αρχή" γιατί αναφέρεται στην βασική αρχή που κινεί τη ζωή, τους δυο πόλους των αντιθέτων δυνάμεων - αρνητικού και θετικού. Αλλά γιατί και από που, έχει προέλθει ο τόσο γνωστός συμβολισμός του με τον κύκλο που χωρίζεται σε μαύρο και άσπρο, όπου στο κάθε χρώμα εμπεριέχεται και λίγο από το αντίθετο;

Το Τάι Τσι, χωρίζεται από τη μία πλευρά με το "Γιανγκ" και από την άλλη με το "Γιν" (τους αντίθετους πόλους), η καμπυλότητα στη μέση που τα διαιρεί και ταυτόχρονα τα γειτονεύει είναι η λωρίδα του Τάι Τσι. Το Τάι Τσι προέρχεται από το "Γου Τσι", την αρχική φύση του "Τάο" που συμβολίζεται με ένα τέλειο κύκλο. Αν συμπιεστεί ο κύκλος και γίνει συστροφή δημιουργεί δυο κύκλους που εφάπτονται (βλ. σχήμα). Αν με τη σειρά του αυτό το σύμβολο τοποθετηθεί εσωτερικά στο σύμβολο του Γου Τσι - τον άδειο κύκλο, τότε προκύπτει το σύμβολο του Τάι Τσι (το γνωστό Γιν και Γιανγκ). Η ικανότητα να αντιστραφεί η συστροφή και να επανέλθει η αρχική φύση του κύκλου είναι ο δρόμος του "Τάο".

Το σύμβολο Τάι Τσι, πού πολύ εκλαϊκευμένα ο κόσμος το ονομάζει το σύμβολο "το καλού και το κακού", είναι η βασική αρχή του ταοϊσμού και σαν ιδέα έκανε την εμφάνισή του στο αρχαίο κείμενο "Τάο Τε Τσινγκ" του Λάο Τσε. Η ιδέα των αντιθέτων δυνάμεων που κινούν τούτο τον κόσμο κάνει έντεχνα την εμφάνισή του στο αρχαίο κείμενο με στίχους όπως:

Ό,τι είναι και ό,τι δεν είναι, δημιουργεί το ένα το άλλο.

Το ψηλό και το χαμηλό συμπληρώνουν το ένα το άλλο.

Το πρώτο και το τελευταίο ακολουθούν το ένα το άλλο.

Όταν ο κάποιος αναγνωρίζει το όμορφο ταυτόχρονα κάνει το άσχημο να υπάρχει.

Η δυστυχία στηρίζεται πάνω στην ευτυχία.

Η ευτυχία είναι αυτό που η δυστυχία κρύβει από κάτω.

Βλέπουμε την αλληλεξάρτηση των αντίθετων δυνάμεων στην φύση και το πως η μία "γεννάει" και αληλλοδιαδέχεται την άλλη. Θα ήταν ανόητο να θεωρήσει κάποιος την μια θέση ως "κακή" και την άλλη ως "καλή". Να πει ότι η μέρα είναι καλή και η νύχτα κακή, η εισπνοή είναι καλή αλλά η εκπνοή όχι… Η μία κατάσταση προϋπόθεση την ύπαρξη της άλλης και η εμμονή σε κάποια από τις δύο, δημιουργεί τελικά πρόβλημα και διατάραξη αυτού του θεμελιώδους νόμου.

Αργότερα από τον ταοϊσμό, ο βουδισμός διακήρυξε ότι η προσκόλληση σε μία από τις δύο αντιθέσεις φέρνει την δυστυχία στη ζωή, αν κάποιος επιζητεί μόνιμα την απόλαυση σέρνει πίσω του τη στιγμή που θα επέλθει ο πόνος. Παράδειγμα, αν κάποιος είναι προσκολλημένος στην απόλαυση να τρώει συνέχεια, είναι καταδικασμένος να υποφέρει από αυτό. Πρέπει να πεινάσει κάποιος για να φάει, αν παραβιαστεί αυτή η αρχή, δηλαδή ότι πρέπει να είναι άδειο κάτι για να μπορεί να γεμίσει, θα επέλθει αναγκαστικά πόνος. Οι αντιστοιχίες είναι άπειρες αλλά το ζητούμενο απλό. Πως να διατηρείται ισορροπία στις δύο αντιθέσεις σε όλες της διαστάσεις της ζωής. Να μην υπάρχει υπέρβαση του ενός πόλου έναντι του άλλου, καθώς μετά θα πρέπει να πληρωθεί το τίμημα.

Στην κινέζικη ιατρική υπάρχουν διαταραχές που σχετίζονται με την περίσσια του Γιάνγκ ή του Γιν στο σώμα. Στις σχέσεις των ανθρώπων ο νόμος του Γιν και Γιάνγκ βρίσκει εφαρμογή στην ενεργητικότητα ή στην παθητικότητα που χαρακτηρίζει κάποιους έναντι των άλλων, στο επίπεδο του Τάι Τσι Τσουάν και στην εφαρμογή του ως μαχητική τέχνη, σε μια αναμέτρηση "Τουί Σόου" - σώμα με σώμα με χέρια που σπρώχνουν, δίνεται έμφαση στο πως θα διατηρηθεί, όχι τόσο υπεροχή, αλλά το να καταφέρει ο ασκούμενος να απεμπλακεί από την δύσκολη θέση αδειάζοντας την περίσσεια δύναμη που του εφαρμόζεται από κάποιον άλλον.

Αν κάποιος περάσει πέρα από το "αυτό είναι καλό" ή "αυτό είναι κακό", πραγματικά βλέπει όλα τα γεγονότα να "χορεύουν" γύρω του ψάχνοντας αυτήν την ισορροπία. Ο σοφός άνθρωπος, πέρα από το "καλό και το κακό", ελεύθερος από μια στείρα ηθική που τα προσδιορίζει, ακροβατεί συνεχώς στην κόψη του ξυραφιού ώστε να μην υπάρχει πάλη μεταξύ των αντιθέτων. Ξέρει ότι η "πόλωση" στην μια ή την άλλη κατάσταση οδηγεί στο χάος και στα συμβάντα που συμμετέχει λειτουργεί ως καταλύτης για να υπάρχει αρμονία. Στην ένταση βρίσκει την ηρεμία και στην ηρεμία την δύναμη, στη μάχη τη γαλήνη και στη γαλήνη τη μάχη. Ξέρει να βάζει το συστατικό που χρειάζεται κάθε γεγονός στη ζωή ώστε να περνά αλώβητος από τις συμπληγάδες των αντιθέτων δυνάμεων.

Μια καθαρά πρακτική εφαρμογή της σωστής ισορροπίας του Γιν και Γιάνγκ είναι η τέχνη του Τάι Τσι Τσουάν - "Η γροθιά της Ύψιστης Αρχής", που μέσα από την μετατόπιση του "άδειου-γεμάτου" του βάρους του σώματος δημιουργείται μια φυσική δυναμική που χωρίς κόπο παράγει δύναμη εκμεταλλευόμενη την βαρύτητα και την αδράνεια. Όταν κάποιος εξομοιώσει πλήρως τις αντιθέσεις, εξουδετερώνει τις συγκρούσεις και επέρχεται η ειρήνη μέσα και έξω, γιατί μιας και το μέσα και το έξω είναι οι όψεις του ίδιου νομίσματος, αν γίνει μέσα, θα γίνει και απέξω. Έτσι, όπως λέει και το Τάο Τε Τσινγκ:

Επίτευξη υψίστης κενότητας. Παραμονή σε ακλόνητη ακινησία.

Απλά διατηρώντας τις ισορροπίες και εξουδετερώνοντας τις αντιθέσεις με την ανάλογη δράση όλα φαίνονται να "εξαφανίζονται" και στο κέντρο μένει μια ατάραχη γαλήνη, όπως ακριβώς στο "μάτι του κυκλώνα" επικρατεί η ηρεμία και ο ουρανός είναι καταγάλανος.


Χρήστος Παναγόπουλος (Γιάν Σαν)
blog.σαολιν.gr, www.taiji.com.gr