«Ας δούμε το αϊκίντο σαν ένα δέντρο και όχι μόνο σαν ξεχωριστά κλαδιά, ας αντιμετωπίσουμε ο ένας τον άλλον σαν μέλη της ίδιας οικογένειας»
Ας ξεκινήσουμε από τα τυπικά: θα θέλατε να μας πείτε κάτι για την προϊστορία σας στο αϊκίντο;Ξεκίνησα το 1970 στο Σάντα Κρουζ της Καλιφόρνια, σε μια εποχή που το αϊκίντο μόλις ξεκινούσε εκεί. Ήμουν πρωτοετής στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Κρουζ και ένας από τους καθηγητές εκεί, ο σενσέι Ρόμπερτ Φρέιτζερ ο οποίος είχε μελετήσει με τον Ο-σενσέι στο Τόκιο στη δεκαετία του 1960, ξεκίνησε μια τάξη αϊκίντο –ο άλλος μου δάσκαλος ήταν ο Φρανκ Ντοράν ο οποίος ήταν επίσης πολύ σημαντικό πρόσωπο για την εξέλιξη του αϊκίντο στην Καλιφόρνια.
Τι ήταν αυτό που σας κίνησε το ενδιαφέρον για να μελετήσετε τη συγκεκριμένη τέχνη;Βασικά με ενδιέφερε να μάθω αυτοάμυνα και κάποιος φίλος μου μού είπε ότι το αϊκίντο είναι μια μορφή αυτοάμυνας που δεν είναι βίαια –ξέρετε, οι ΗΠΑ είναι αρκετά βίαια χώρα (υπάρχει αρκετό έγκλημα στους δρόμους) και όντας γυναίκα και 18 χρονών ήθελα να μάθω μια μορφή αυτοάμυνας. Στην αρχή είδα μια επίδειξη όμως περισσότερο με μπέρδεψε παρά με διαφώτισε όμως όταν πήγα και έκανα το πρώτο μου μάθημα αισθάνθηκα κάτι στο νου και το σώμα μου που δεν είχα αισθανθεί ξανά οπότε θέλησα να συνεχίσω. Δεν είχα ασχοληθεί ποτέ σοβαρά με κάποια αθλητική δραστηριότητα σπούδαζα τέχνη και μουσική και γενικά ήμουν περισσότερο ο τύπος του διανοούμενου οπότε το σωματικό μέρος του αϊκίντο ήταν κάτι εντελώς νέο για μένα. Επίσης, επειδή ο δάσκαλός μου μόλις είχε έρθει από την Ιαπωνία, έναν χρόνο μετά από τον θάνατο του Ο-σενσέι, μας μιλούσε συνέχεια γι αυτόν και μας έδειχνε κάτι μαυρόασπρα φιλμάκια που τον έδειχναν να κάνει αϊκίντο και όλα αυτά μου έκαναν μεγάλη εντύπωση –δεν καταλάβαινα τι έκανε ο Ο-σενσέι όμως αισθάνθηκα κάτι βλέποντάς τον και σκεφτόμουν “Α, θέλω να το κάνω κι εγώ αυτό”. Το αρχικό μου ενδιαφέρον ήταν για την αυτοάμυνα όμως με το πέρασμα του χρόνου άρχισα να ενδιαφέρομαι περισσότερο γι αυτό που λέμε “ενοποίηση σώματος και νου” και να βλέπω πόσο πιο δυνατή ήμουν όταν ήμουν συγκεντρωμένη στο κέντρο, στο χάρα μου, όπως έλεγαν οι δάσκαλοί μου. Ήταν συναρπαστικό: ένας διαφορετικός τρόπος ύπαρξης.
Ακόμα και σήμερα βλέπουμε πολλές γυναίκες να έρχονται στο αϊκίντο για να μάθουν αυτοάμυνα. Πιστεύετε ότι το αϊκίντο είναι καλή τέχνη για αυτοάμυνα;Ναι. Για την ακρίβεια πιστεύω ότι είναι ιδιαίτερα καλό για αυτοάμυνα γιατί δεν περιορίζεται στο σώμα. Αν προσπαθήσει κανείς να προσδιορίσει την αυτοάμυνα θα δει ότι περιλαμβάνει πολλά πράγματα –δεν είναι πάντα κάποιος που πετάγεται πίσω από έναν θάμνο και σου επιτίθεται για να σε σκοτώσει. Κυρίως οι γυναίκες έχουν να αντιμετωπίσουν πολλών ειδών ενοχλήσεις, επιθετικές συμπεριφορές ή έλλειψη σεβασμού και βεβαίως υπάρχουν και οι κανονικές επιθέσεις οι οποίες, τουλάχιστον στις ΗΠΑ και απ' ό,τι λένε οι στατιστικές, συμβαίνουν συνήθως από κάποιον που οι γυναίκες γνωρίζουν ήδη. Και αυτό είναι μια τελείως διαφορετική κατάσταση, σε επίπεδο ψυχολογίας, από ό,τι είναι μια επίθεση από έναν άγνωστο και μερικές φορές πολύ πιο δύσκολη στην αντιμετώπισή της. Η εξάσκηση στο αϊκίντο μας δίνει δύναμη και εργαλεία, σωματικά και ψυχολογικά και από πλευράς ενέργειας, μας δίνει τη δυνατότητα να μπορούμε να συνδεθούμε καλά με τους άλλους και να κινηθούμε με αυτοπεποίθηση –δεν κινούμαστε σαν να πηγαίνουμε γυρεύοντας για καυγά. Είναι ένα πολύ ευρύ σύστημα αυτοάμυνας: έχει πολλές τεχνικές που είναι αποτελεσματικές αν τις δουλέψει κανείς για πολύ καιρό αλλά και τη δυνατότητα να αποκλιμακώνει κανείς μια δύσκολη κατάσταση χωρίς να χρειαστεί να καταφύγει απευθείας στις τεχνικές.
Πώς βρεθήκατε στην Ιαπωνία για πρώτη φορά;Είναι αλήθεια ότι το 1973 που πήγα στην Ιαπωνία, κάτι τέτοιο ήταν αρκετά ασυνήθιστο –σήμερα το κάνει πολύς κόσμος όμως όχι τότε. Ο δάσκαλός μου, μιλούσε συχνά για την προπόνηση στο Τόκιο όμως δε μου είπε ποτέ “Πήγαινε στην Ιαπωνία” –αυτό που έγινε ήταν ότι κάποια στιγμή, δύο χρόνια μετά από τότε που ξεκίνησα, ένας φίλος με τον οποίο ασκούμασταν μαζί, ο Ρίτσαρντ Ρεβόρ, μου είπε “Λέω να πάω στην Ιαπωνία για να κάνω αϊκίντο” και είπα, “Γιατί όχι, ας πάμε μαζί”. Ήμουν πολύ νέα τότε, 20 χρονών και δεν είχα ούτε κανένα πλάνο, ούτε πολλά λεφτά, δεν ήξερα ιαπωνικά ούτε είχα κάποιον φίλο στην Ιαπωνία –ο μόνος άνθρωπος που ήξερα ήταν η Μέρι Χέινι την οποία είχα γνωρίσει έναν χρόνο πριν και η οποία εξασκούταν στο Τόκιο. Πήγαμε λοιπόν στο Τόκιο, στο Χόμπου Ντότζο και περιμέναμε μέχρι να την πετύχουμε και πράγματι, μας βοήθησε πολύ. Πηγαίνοντας εκεί η πρόθεσή μου ήταν να μείνω 2-3 μήνες και να ζήσω μια μικρή, νεανική περιπέτεια όμως τελικά αποδείχθηκε μια εμπειρία που μου άλλαξε τη ζωή και κατέληξα να ζω εκεί για μερικά χρόνια.
Πώς ήταν η εξάσκηση στην Ιαπωνία και ποιοι ήταν οι δάσκαλοί σας;Ήταν καταπληκτικά –και σε ενέπνεε πολύ. Αυτό ισχύει και σήμερα όμως τότε ήταν ακόμα τα “παλιά τα χρόνια”, μόλις 4 χρόνια μετά το θάνατο του Ο-σενσέι οπότε η έμπνευση και η ανάμνησή του ήταν ακόμα ζωντανή και δυνατή. Στο Χόμπου Ντότζο όλοι οι δάσκαλοι ήταν απευθείας μαθητές του –ο σενσέι Γιαμαγκούτσι, ο σενσέι Οσάουα, ο σενσέι Τοχέι, ο σενσέι Σαοτόμε ακόμα και ο σενσέι Σάιτο και βεβαίως ο δεύτερος Ντόσου, ο Κισομάρου Ουεσίμπα- οπότε ήταν πραγματικά παράδεισος: έμπαινες στο ντότζο και αισθανόσουν μια τρομερή ενέργεια. Ταυτόχρονα ήταν και πολύ δύσκολα για μένα γιατί είχα μόνο δύο χρόνια εξάσκηση στο ενεργητικό μου, το ουκέμι μου δεν ήταν και τόσο καλό, το τατάμι ήταν πολύ σκληρό και η προπόνηση ήταν πολύ γρήγορη.
Και η σχέση σας με το Σίνγκου και τον σενσέι Χικιτσούτσι; Μετά από μερικούς μήνες στο Τόκιο, η Μέρι Χέινι, η οποία είναι μια πολύ έμπειρη αμερικανίδα δασκάλα αϊκίντο που έχει μελετήσει στην Ιαπωνία για περίπου 6 χρόνια, μας πήρε στο Σίνγκου, ένα μέρος πολύ μακριά από το Τόκιο (τότε χρειαζόσουν μια ολόκληρη ημέρα για να πας εκεί) όπου ασκούταν κοντά στον σενσέι Χικιτσούτσι όποτε της το επέτρεπε η δουλειά της στο Τόκιο. Αυτό που ξέραμε για το μέρος αυτό ήταν ότι οι άνθρωποι εκεί ήταν πολύ κοντά στον Ο-σενσέι γιατί είχε γεννηθεί στην περιοχή εκείνη, στην περιοχή που λέγεται Κουμάνο και όταν πήγαμε εντυπωσιαστήκαμε: ήταν σαν να ταξίδευες πίσω στον χρόνο! Αντίθετα με το Χόμπου Ντότζο το οποίο είναι μεγάλο, σύγχρονο και κάπως απρόσωπο, στο Σίνγκου τα πράγματα είναι πολύ πιο παραδοσιακά και πολύ πιο προσωπικά. Τέλος πάντων, γνωρίσαμε τον σενσέι Χικιτσούτσι και προς μεγάλη μας έκπληξη μας προσκάλεσε (εμένα και τον Ρίτσαρντ, τον φίλο μου) να μείνουμε εκεί και να γίνουμε οι πρώτοι ξένοι μαθητές αϊκίντο σ' εκείνο το ντότζο.
Εννοείτε σαν ούτσι-ντέσι;Περίπου, γιατί δε μέναμε μέσα στο ντότζο –νοικιάζαμε δωμάτια στην πόλη- όμως περνάγαμε όλη μας την ημέρα στο ντότζο ή μαζί με τον σενσέι Χικιτσούτσι.
Οπότε μετακομίσατε εκεί; Ναι. Μάλιστα την πρώτη εβδομάδα ήμουν μόνη μου (ο φίλος μου ήρθε λίγο αργότερα) και έμενα σε έναν ξενώνα και η κατάσταση ήταν εξαιρετικά άβολη: ήμουν ο πρώτος ξένος άνθρωπος που είχε πατήσει το πόδι του στην περιοχή και όποτε κυκλοφορούσα στον δρόμο ο κόσμος φώναζε “Γκαϊτζίν! Γκαϊτζίν!” δηλαδή “Ξένη! Ξένη!” και τα παιδιά έφευγαν τρομαγμένα και διάφορα άλλα τέτοια. Και μετά πήγαινα στο ντότζο και η εξάσκηση ήταν πολύ κουραστική και γρήγορη και όταν γύρναγα πίσω έπρεπε να ανέβω τη σκάλα για να πάω στο δωμάτιό μου και ήμουν τόσο κουρασμένη που σχεδόν μπουσούλαγα για να φτάσω.
Πώς ήταν το πρόγραμμα εξάσκησης τότε;Νομίζω ότι ακόμα είναι το ίδιο: ένα πρωινό μάθημα στις 06:30 και ένα βραδινό στις 19:30 και μερικές φορές κάποιο ενδιάμεσα. Εμείς κάναμε το πρωινό μάθημα και μετά κάναμε και άλλες 1-2 ώρες προπόνηση μετά από αυτό, κάποιες φορές κάναμε και τα ενδιάμεσα, περνούσαμε κάποιες ώρες με τον σενσέι Χικιτσούτσι ή με τους άλλους δασκάλους και μετά κάναμε το βραδινό μάθημα και μέναμε και κάναμε κι άλλη προπόνηση μετά οπότε κάναμε προπόνηση 6-7 ώρες την ημέρα, κάθε μέρα εκτός Κυριακής. Ήταν αρκετά εντατικό πρόγραμμα.
Πόσον καιρό ζήσατε έτσι; Περίπου τρία χρόνια.
Το ουκέμι σας πρέπει να έγινε πολύ καλό!Ναι! Ή μάθαινες ουκέμι ή πέθαινες! Και το τατάμι εκεί ήταν ακόμα πιο σκληρό από το τατάμι στο Τόκιο. Όμως αυτό που ήταν πραγματικά συναρπαστικό εκεί ήταν ότι η εξάσκηση δε γινόταν μόνο στο τατάμι: ο σενσέι Χικιτσούτσι και οι άλλοι δάσκαλοι βίωναν το αϊκίντο σαν κάτι πραγματικά ζωντανό, όχι μόνο σαν κάτι που κάνεις μέσα στο ντότζο και μας εξηγούσαν ότι όλη σου η ζωή είναι εξάσκηση –δίδασκαν να βλέπεις τα πάντα στη ζωή σαν “σούγκιο”, δηλαδή σαν σκληρή προπόνηση που επεκτείνεται και στο πνεύμα, και να προσπαθείς πάντα να είσαι εστιασμένος σ' αυτό που κάνεις. Και δεν το δίδασκαν μόνο, το έκαναν και μπορούσες να το νοιώσεις σε κάθε τι που έκαναν. Και ακόμα πηγαίναμε μαζί τους έξω, στην εξοχή και κάναμε μισόγκι ή εξάσκηση με όπλα και ήταν καταπληκτικό ότι αυτοί οι άνθρωποι, που ήταν μαθητές του Ο-σενσέι μοιράζονταν μαζί μας αυτά που ήξεραν.
Ασκηθήκατε στο Τόκιο και μετά στο ντότζο του σενσέι Χικιτσούτσι, ενός ανθρώπου που ήταν πολύ κοντά στον Ο-σενσέι. Τι αισθάνεστε ότι σας έδωσε αυτή η εξάσκηση;Ο σενσέι Χικιτσούτσι ήταν εμφανώς πολύ αφοσιωμένος στον Ο-σενσέι και μιλούσε γι αυτόν συχνά και με τρόπο που έδειχνε σεβασμό, αγάπη και εκτίμηση. Κάτι ξεχωριστό σ' αυτόν ήταν ο τρόπος που δίδασκε: συχνά μιλούσε, σαν να έκανε διάλεξη για το αϊκίντο, για το νόημά του και για τους σκοπούς του όπως έκανε και ο Ο-σενσέι –θυμόταν τι έλεγε ο Ο-σενσέι και το μετέφερε με πολύ ειλικρινή και δυνατό τρόπο και αυτό περνούσε σ' εμάς. Όπως είπα και πριν ήταν σαν να είχαμε ταξιδέψει στο παρελθόν, σε ένα παλιό ξύλινο ντότζο με τις καλλιγραφίες του Ο-σενσέι στους τοίχους και τον σενσέι Χικιτσούτσι να μιλάει για τη σημασία του αϊκίντο και για το πώς έπρεπε να ασκούμαστε με όλη μας την καρδιά και την ψυχή για να συνεχίσουμε το όραμα του Ο-σενσέι και για τα πνευματικά διδάγματα του αϊκίντο. Γενικά το όλο πράγμα, τόσο η έντονη σωματική άσκηση όσο και το θεωρητικό μέρος, σου έδινε ένα ισχυρό κίνητρο.
Υπάρχει κάποια ιστορία που έχετε από τον σενσέι Χικιτσούτσι και που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;Δεν είναι ακριβώς “ιστορία” όμως θα ήθελα να πω ότι όποτε βρισκόμουν κοντά του, αισθανόμουν μια περίεργη ενέργεια -σαν μια μαγνητική έλξη. Θα το έλεγα “κι” όμως το κι είναι συχνά κάτι θεωρητικό και αυτό είναι κάτι που το αισθανόμουν πραγματικά και ήταν καταπληκτικό –έλεγα στο σεμινάριο ότι μια φορά εξηγούσε κάτι και η κουβέντα τον είχε συνεπάρει και ήθελε να κάνει ένα τέντσι-νάγκε. Μου κάνει νόημα λοιπόν να του επιτεθώ με ριότε-ντόρι και πραγματικά χωρίς να το καταλάβω, αισθάνθηκα ότι κάτι με ρούφηξε και καθώς αυτός άνοιξε τα χέρια του σαν πουλί που ανοίγει τα φτερά του βρέθηκα κάτω πριν προλάβω να πω ή να κάνω τίποτα. Πραγματικά σαν μαγνήτης! Συχνά μιλούσε για το “ινριόκου” τη δύναμη της έλξης (και αυτό ήταν κάτι στο οποίο αναφερόταν και ο Ο-σενσέι) όμως με τον σενσέι Χικιτσούτσι το αισθάνθηκα στ' αλήθεια.
Κάτι άλλο που λέω συχνά είναι ότι ο σενσέι Χικιτσούτσι πήγαινε μια φορά το μήνα στον τάφο του Ο-σενσέι στο Τανάμπε (χρειαζόταν περίπου τρεις ώρες για να πάει κανείς εκεί) και μερικές φορές μας έπαιρνε μαζί του και τον βοηθούσαμε να τον καθαρίσει και αφήναμε κάποιες προσφορές. Ήταν μοναδική εμπειρία και έβλεπες ότι πραγματικά αγαπούσε τον Ο-σενσέι σαν να ήταν πατέρας του και αισθανόταν μεγάλη ευγνωμοσύνη γι αυτόν: πριν πάει κουρευόταν και ντυνόταν καλά και όταν ήταν εκεί έψελνε κάποιες βουδιστικές σούτρες και μιλούσε στον Ο-σενσέι σαν να ήταν ζωντανός. Το όλο πράγμα ήταν πολύ προσωπικό και απέπνεε ένα επίπεδο οικειότητας που βλέπει κανείς στις οικογένειες οπότε θα έλεγα ότι το διάστημα εκείνο αισθανόμουν ότι πραγματικά γνώριζα τον Ο-σενσέι, ότι ήμουν μέλος αυτής της οικογένειας.
Τότε επίσης κάνατε μαθήματα και με τον σενσέι Μοτομίτσι Άνο;Πράγματι. Ο σενσέι Χικιτσούτσι ήταν ο αρχί-εκπαιδευτής επί 50 χρόνια, ως το 2004 που πέθανε όμως υπήρχαν κι άλλοι δάσκαλοι οι οποίοι επίσης είχαν υπάρξει απευθείας μαθητές του Ο-σενσέι –το ντότζο στο Σίνγκου ήταν ένα από τα προσωπικά του ντότζο και το επισκεπτόταν αρκετά συχνά την περίοδο μετά τον πόλεμο. Ένας τέτοιος δάσκαλος ήταν και ο σενσέι Άνο όπως και οι σενσέι (Μοτοΐτσι) Γιανάσε και (Γιασούσι) Τοτζίμα και στην πραγματικότητα δεν υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα: αν ήταν εκεί ο σενσέι Χικιτσούτσι δίδασκε αυτός αλλά αν δεν ήταν δίδασκε κάποιος άλλος. Αυτό που ήταν πραγματικά ωραίο ήταν ότι κανείς τους δεν προσπαθούσε να υποσκελίσει τον άλλον στη διδασκαλία οπότε όσοι δε δίδασκαν απλώς έκαναν εξάσκηση μαζί μας –είχαμε δηλαδή για παρτενέρ όλους αυτούς τους μεγάλους δασκάλους.
Ο σενσέι Άνο, ο οποίος είναι πια ο βασικός μου δάσκαλος ήταν λοιπόν ένας από αυτούς τους δασκάλους και ήταν ένας δάσκαλος που με τράβηξε από την αρχή: μου άρεσε πολύ το στιλ του. Το 1969 άνοιξε το δικό του ντότζο στην πόλη Κουμάνο όμως το ντότζο του ήταν συνδεδεμένο με το ντότζο του Σίνγκου και συχνά δίδασκε και στο Σίνγκου.
Τώρα ποια είναι η σχέση σας με τον σενσέι Άνο;Είναι ο δάσκαλός μου. Όμως πέρα από μαθήτριά του είμαι και ο άνθρωπος που κανονίζει τις επισκέψεις του στις ΗΠΑ, είμαι η μεταφράστριά του και επίσης συνεργάστηκα μαζί του στο βιβλίο του.
Αυτή θα ήταν η επόμενή μου ερώτηση: θα θέλατε να μας πείτε κάτι για το βιβλίο αυτό; Το βιβλίο αυτό, κυκλοφόρησε πριν από δύο χρόνια και λέγεται “Journey in the Heart of Aikido” (“Ταξίδι στην καρδιά του αϊκίντο”) με υπότιτλο “Η διδασκαλία του σενσέι Μοτομίτσι Άνο” οπότε στην πραγματικότητα είναι βασισμένο στον τρόπο με τον οποίο ο σενσέι Άνο αντιλαμβάνεται και διδάσκει το αϊκίντο –προσωπικά βρίσκω τη διδασκαλία του πολύ χρήσιμη για όλους γιατί δίνει βάρος στη διδασκαλία του ίδιου του Ο-σενσέι. Ο σενσέι Άνο υπήρξε μαθητής του Ο-σενσέι, τον αγαπάει και τον εκτιμάει πολύ, εμπνέεται διαρκώς από εκείνον και πιστεύει ότι έχει λιγότερη σημασία η φόρμα των τεχνικών και περισσότερη οι θεμελιώδεις αρχές του Ο-σενσέι. Αυτό λοιπόν που διδάσκει είναι ένα είδος απλής πνευματικής άσκησης που στηρίζεται στην αγάπη, την αρμονία και την ευγνωμοσύνη θεωρώντας ότι κατ' αυτόν τον τρόπο μπορούμε να εξελίξουμε καλύτερα το αϊκίντο. Βλέποντας διάφορους δασκάλους αϊκίντο, βλέπουμε ότι καθένας διδάσκει μια διαφορετική φόρμα των τεχνικών οπότε είναι, πιστεύω, χρήσιμο να έχουμε και κάποιον που μας προτρέπει να θυμόμαστε τη διδασκαλία του Ο-σενσέι και να ασκούμαστε βάσει αυτής ασκούμενοι παράλληλα σε διάφορες φόρμες. Ο κόσμος του αϊκίντο σήμερα έχει μεγάλη ποικιλομορφία όμως όχι τόσο πολλή ενότητα οπότε θα μπορούσαμε να ενωθούμε γύρω από την πιο βαθιά διδασκαλία του Ο-σενσέι για την καρδιά και το πνεύμα.
Το 1999 κάλεσα τον σενσέι Άνο στην Καλιφόρνια για πρώτη φορά. Καθώς υπήρξε πάντα έμπνευση για μένα, ήθελα να δει τι είχα κάνει μετά από όλα αυτά τα χρόνια –να δει το ντότζο και την κοινότητα που είχαμε φτιάξει γύρω από αυτό- και πράγματι ήρθε και τόσο ο κόσμος του ντότζο και της κοινότητας όσο και ο ίδιος ο σενσέι ικανοποιήθηκαν πολύ από την εμπειρία οπότε ήρθε ξανά και ξανά και κατέληξε να έρχεται κάθε χρόνο. Κάθε φορά που ερχόταν εγώ κινηματογραφούσα αυτά που έλεγε στα μαθήματα και κάποια στιγμή σκέφτηκα ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να γίνουν ένα βιβλίο που θα αποτελέσει έμπνευση και για άλλους ανθρώπους πέρα από την κοινότητα της Σάντα Κρουζ. Του το πρότεινα λοιπόν, προς έκπληξή μου μού είπε “ναι” και στη συνέχεια δούλεψα σαν τρελή για τα επόμενα 14 χρόνια και τελικά το εξέδωσα.
Το βιβλίο αποτελείται από δύο ενότητες: η πρώτη, η οποία είναι και η μικρότερη περιέχει ιστορικά και προσωπικά στοιχεία δικά μου (για το ταξίδι μου στην Ιαπωνία και στο αϊκίντο) ώστε ο αναγνώστης να έχει την “εμπειρία” της γνωριμίας με τον σενσέι Χικιτσούτσι και τον σενσέι Άνο και να διαβάσει μερικές ενδιαφέρουσες ιστορίες και επίσης έχω συμπεριλάβει ιστορικά στοιχεία για τους δυο τους καθώς και για τον Ο-σενσέι και τη σχέση του με την περιοχή του Κουμάνο. Το δεύτερο και μεγαλύτερο μέρος είναι τα λόγια του σενσέι Άνο τα οποία έχω μεταφράσει από τα ιαπωνικά –προσπάθησα μάλιστα να τα μεταφράσω σε απλά αγγλικά ώστε να μπορούν να τα καταλάβουν και άνθρωποι που δεν ξέρουν καλά αγγλικά. Το κομμάτι αυτό περιλαμβάνει αναμνήσεις του σενσέι Άνο από τον Ο-σενσέι, διδασκαλίες του τελευταίου αλλά και την ερμηνεία του σενσέι Άνο για το πώς μπορεί κανείς να εφαρμόσει τις διδασκαλίες αυτές μέσα και έξω από το ντότζο. Αναφέρεται ακόμα στην άσκηση μισόγκι με απλό τρόπο ενώ υπάρχει και ένα κεφάλαιο όπου δίνει απλές εξηγήσεις για ορισμένες ιαπωνικές πνευματικές έννοιες τις οποίες πολύς κόσμος δυσκολεύεται να αντιληφθεί –έννοιες όπως το “κάμι” ή το “άμε ούκι νο χάσι”, την “αιωρούμενη ουράνια γέφυρα”. Ο Ο-σενσέι μιλούσε συχνά για την “αιωρούμενη ουράνια γέφυρα” όμως αν κανείς δε γνωρίζει από πού προέρχεται αυτή η αναφορά δεν μπορεί να αντιληφθεί τι εννοούσε. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το “άνοιγμα της πέτρινης πόρτας” ή “ιουάτο μπιράκι” το οποίο προέρχεται από την ιαπωνική μυθολογία και αναφέρεται στην αλλαγή και στο φως που έρχεται στον κόσμο μέσα από μια πόρτα που ανοίγει στο σκοτάδι.
Η ιστορία της Αματερασού...Ακριβώς! Υπάρχουν λοιπόν στο βιβλίο κάποιες πληροφορίες που ελπίζω ότι θα βοηθήσουν τους αναγνώστες να “συνδεθούν” με τις διδασκαλίες του Ο-σενσέι.
Αναφερθήκατε στο μισόγκι. Θα μπορούσατε να μας πείτε πώς το βιώσατε και τι σημαίνει για σας;Πρώτη φορά άκουσα για το μισόγκι από τον πρώτο μου δάσκαλο, τον Ρόμπερτ Φρέιτζερ ο οποίος είχε μελετήσει αϊκίντο στην Ιαπωνία, και ο οποίος έλεγε ότι το μισόγκι είναι μια ιαπωνική έννοια που σημαίνει “να σκαλίζεις τον εαυτό σου” με τον ίδιο τρόπο που σκαλίζουμε ένα κομμάτι ξύλο πετώντας τα κομμάτια που δε χρειαζόμαστε. Όταν ήρθα στην Ιαπωνία και πήγα στο Σίνγκου το βρήκα ξανά μπροστά μου καθώς οι δάσκαλοι εκεί αναφέρονταν συχνά σ' αυτό και σε “ασκήσεις μισόγκι” που τις ερμήνευαν σαν ασκήσεις εξαγνισμού, κάθαρσης. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι το μισόγκι δε σημαίνει ότι είμαστε κακοί ή αμαρτωλοί ή ρυπαροί και πρέπει να κάνουμε κάτι για να γίνουμε καλύτεροι αλλά σαν την καθαριότητα που κάνουμε στο σπίτι μας: το σπίτι μας είναι μια χαρά, απλώς σκονίζεται και χρειάζεται να το καθαρίσουμε. Η ίδια η άσκηση στο αϊκίντο είναι μισόγκι: όταν ασκούμαστε ανανεωνόμαστε, αναζωογονούμαστε και επιστρέφουμε σε ένα κομμάτι του εαυτό μας που είναι αγνό διώχνοντας τις εντάσεις και τις άσχημες σκέψεις και την επιθετικότητα.
Συνεπώς η εξάσκηση στο αϊκίντο και ειδικά οι ασκήσεις που κάνουμε στην αρχή, οι αναπνοές, η κίνηση, ο διαλογισμός και οι ήχοι είναι όλα μορφές μισόγκι –ξεκινάμε δηλαδή κάθε προπόνηση εξαγνίζοντας τον εαυτό μας. Και βέβαια στο Σίνγκου κάναμε και ασκήσεις μισόγκι στο ποτάμι, με το νερό κ.λπ., ασκήσεις που είναι πολύ παλιές στην Ιαπωνία, τόσο παλιές που κανείς δεν ξέρει πότε ακριβώς ξεκίνησαν και σε τι ακριβώς ανταποκρίνονται. Παρόμοιες πρακτικές υπάρχουν σε όλους τους παλιούς πολιτισμούς (είναι μάλιστα πολύ ενδιαφέρον να τις εντοπίζει κανείς) οπότε καλό είναι να θυμόμαστε ότι τις ασκήσεις αυτές δεν τις επινόησε ο Ο-σενσέι αλλά τις ενέταξε στο προσωπικό του πρόγραμμα επειδή τις βρήκε ωφέλιμες.
Μετά από τόσα χρόνια, τι θα λέγατε ότι είναι το αϊκίντο για σας;Κατ' αρχάς θα έλεγα ότι εκτιμώ και αγαπάω το αϊκίντο όλο και περισσότερο με κάθε χρόνο που περνάει, τόσο σαν κάτι με το οποίο ασχολούμαι προσωπικά αλλά και σαν κάτι που απευθύνεται σε όλον τον κόσμο. Το αντιλαμβάνομαι σαν έναν τρόπο για να μεταμορφωθεί κανείς, όπως το μισόγκι που είπαμε μόλις πριν –η ιδέα του αϊκίντο σαν ένα είδος μισόγκι είναι κάτι που ταιριάζει πολύ με τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι τα πράγματα. Απλώς να ξεκαθαρίσω στους αναγνώστες σας ότι δεν εννοώ εδώ ότι κάνω μόνο τις ασκήσεις στα ποτάμια κ.λπ. και ότι δεν εξασκούμαι στο αϊκίντο! Το αντίθετο μάλιστα: είμαι στο τατάμι, λατρεύω την εξάσκηση στο τατάμι και μου φαίνεται σαν ένας εξαιρετικός τρόπος να βιώσει κανείς διάφορα πράγματα πολύ βαθιά παραμένοντας παράλληλα ένας πολύ καλός τρόπος αυτοάμυνας που ωφελεί σημαντικά και την υγεία.
Αν ωστόσο πάει κανείς πιο βαθιά συνειδητοποιεί ότι ο Ο-σενσέι έλεγε συνεχώς ότι το αϊκίντο δεν είναι μόνο οι τεχνικές αλλά ότι υπάρχει και το στοιχείο του μισόγκι, του εξαγνισμού τόσο σε προσωπικό επίπεδο (ο νους και το σώμα του ασκούμενου) όσο και σε οικουμενικό –ότι είναι δηλαδή ένας τρόπος να γίνει ο κόσμος καλύτερος, να υπάρξει ειρήνη και να μπορούμε να βιώνουμε όλη την ανθρωπότητα σαν μια οικογένεια. Νομίζω ότι αυτά είναι θεμελιώδη στοιχεία της διδασκαλίας του Ο-σενσέι και θεμελιώδη στοιχεία της εξάσκησης στο αϊκίντο και νομίζω επίσης ότι ο κόσμος τα αισθάνεται, άσχετα από το πώς γίνεται το μάθημα, ακόμα και μόνο κάνοντας τις ίδιες τις ασκήσεις.
Σίγουρα έχω επηρεαστεί σ' αυτά από τους δασκάλους μου –τον σενσέι Χικιτσούτσι, τον σενσέι Άνο, τον σενσέι Σαοτόμε- που μας υπενθυμίζουν διαρκώς ότι το αϊκίντο είναι μια διδασκαλία, μια διαδικασία με πολύ βάθος που σχετίζεται με το πώς να υπάρχει περισσότερο φως, περισσότερη ειρήνη και περισσότερη αίσθηση ότι ο κόσμος είναι μια οικογένεια. Νομίζω ότι βοηθάει πολύ να διατυπώνουμε ξεκάθαρα τους στόχους του αϊκίντο ώστε να μπορούμε, όταν εξασκούμαστε στις τεχνικές μας να αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό μας οδηγεί προς μια καλή κατεύθυνση –ότι δηλαδή δεν πρόκειται απλώς για το πώς να κάνουμε ίκιο και να κατεβάσουμε τον άλλον στο έδαφος. Πρόκειται για μια καλή άσκηση, με καλές τεχνικές όμως πρέπει να εξασκούμαστε σκεπτόμενοι “Ωραία, όμως πώς αυτό που κάνω εκφράζει την ειρήνη; Πώς είναι μισόγκι;”
Αν σας έγραφε ένα γράμμα ένας νέος μαθητής του αϊκίντο και σας ζητούσε κάποιες συμβουλές, τι θα του απαντούσατε;Θα του απαντούσα ότι αν το αϊκίντο του φάνηκε ελκυστικό, να δεσμευθεί απέναντι στον εαυτό του ότι θα μελετήσει σε βάθος τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα –ας πούμε ότι επί έξι μήνες θα ασκείται αρκετές φορές την εβδομάδα- ώστε να μπορέσει να πάρει μια πραγματική εικόνα τι είναι το αϊκίντο. Θα του έλεγα να είναι υπομονετικός και να προσπαθήσει να ανοίξει το μυαλό του και να δεχτεί αυτά που θα του διδάσκει ο δάσκαλός του και επίσης, και αυτό είναι κάτι που το λέω ούτως ή άλλως στους μαθητές μου και στον κόσμο που έρχεται στο ντότζο, να διαβάσει μερικά πράγματα. Στο ντότζο μας ας πούμε έχουμε μια μεγάλη βιβλιοθήκη και πάντα προτρέπω τους μαθητές να δανείζονται βιβλία γιατί ναι μεν ασκούμαστε με το σώμα μας όμως είναι καλό να έχουμε στον νου και τις έννοιες και τις ιδέες που σχετίζονται με το αϊκίντο. Ακόμα και λίγα πράγματα αν διαβάσει κανείς συνειδητοποιεί ότι το αϊκίντο δεν είναι ακριβώς το ίδιο με το να πάει στο γυμναστήριο –θα δει ας πούμε ότι “ντότζο” σημαίνει “το μέρος του δρόμου”, θα σκεφτεί ότι πρόκειται για ένα μέρος στο οποίο κάνουμε κάτι πιο βαθύ και, πιστεύω, αυτό θα τον βοηθήσει να ανοιχτεί λίγο περισσότερο στις διδασκαλίες και στην εξάσκηση.
Έχετε να μας πείτε κάτι για να κλείσουμε την κουβέντα μας;Θα πω κάτι στο οποίο αναφέρθηκα και πρωτύτερα: μέσα στα 45 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε που άρχισα να ασχολούμαι με το αϊκίντο, βλέπω μια σημαντική εξέλιξη, τα ντότζο έχουν γίνει πια αμέτρητα ενώ ταξιδεύοντας βλέπω πόσο εξαπλώνεται το αϊκίντο και διεθνώς και πόσοι δάσκαλοι υπάρχουν εκτός Ιαπωνίας και πόσο αφοσιώνεται ο κόσμος στο αϊκίντο. Μου φέρνει στο μυαλό ένα δέντρο που ξεκινάει μικρό και με τα χρόνια μεγαλώνει και βγάζει πολλά κλαδιά: στο αϊκίντο υπάρχει και εξάπλωση και ποικιλότητα και συχνά βλέπει κανείς ότι τα κλαδιά είναι πολύ μακριά το ένα από το άλλο και ότι κάθε κλαδί είναι πολύ καλά αναπτυγμένο –ότι στην ουσία έχει γίνει ένας ξεχωριστός κόσμος. Οι διάφορες γενεαλογικές γραμμές του αϊκίντο έχουν αναπτυχθεί γύρω από διάφορους δασκάλους και αυτό είναι μια πολύ ωραία εξέλιξη όμως ταυτόχρονα πιστεύω ότι θα ήταν καλό να αναπτύσσουμε παράλληλα και μια αίσθηση ενότητας, να θυμόμαστε την κοινή μας καταγωγή και να καλλιεργούμε ένα πνεύμα συντροφικότητας και σεβασμού. Μ' άλλα λόγια θα ήθελα να προτείνω σε όλους να δουν το αϊκίντο σαν ένα δέντρο και όχι μόνο σαν ξεχωριστά κλαδιά και να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον σαν μέλη της ίδιας οικογένειας.
Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνέντευξηΚαι εγώ σας ευχαριστώ.
Στο παρακάτω λινκ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο της Λίντα Χόλιντεϊ:
«Journey to the heard of aikido: The teachings of Motomichi Anno sensei».
