Έγραφα στο προηγούμενο
κείμενό μου περί των μοδών που κατά περιόδους οδηγούν στις πόρτες των σχολών πολεμικών τεχνών ανθρώπους που ως εκείνη τη στιγμή δεν είχαν το παραμικρό ενδιαφέρον για το αντικείμενο· όπως έχουμε δει όσοι ασχολούμαστε με τις πολεμικές τέχνες, οι άνθρωποι αυτοί σπάνια έχουν διάρκεια καθώς το ενδιαφέρον τους δεν έχει βάθος αλλά απλώς πυροδοτήθηκε από κάποιο εξωτερικό (και συχνά άσχετο) ερέθισμα. Ο λόγος που αναφέρομαι στο θέμα δεν είναι απλώς για να συνεχίσω αυτό που έγραφα στο κείμενο εκείνο: τους τελευταίους έξι μήνες, έχω γίνει μάρτυρας ενός τέτοιου φαινομένου στην Ιαπωνία. Ενός φαινομένου που, όπως συχνά συμβαίνει με τις μόδες στη χώρα αυτή, έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις.
Όλα ξεκίνησαν από ένα παιχνίδι που παίζεται μέσω web και ονομάζεται “Τόκεν Ράμπου” (刀剣乱舞) –σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει “Ο Άγριος Χορός των Σπαθιών” και για όσους ενδιαφέρονται και αισθάνονται ασφαλείς με τα ιαπωνικά τους, το σάιτ του είναι
εδώ. Για όσους δεν μπορούν να το δουν –δεν είμαι βέβαιος αν λειτουργεί εκτός Ιαπωνίας- η θεματολογία και η εικονογράφησή του είναι χαρακτηριστικά του στιλ μάνγκα/άνιμε που λέγεται “σότζο” (少女), σημαίνει “νεαρή κοπέλα” και αναφέρεται στο κοινό τους: ο παίκτης (που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι θηλυκού γένους) παίρνει τον χαρακτήρα ενός σοφού που ταξιδεύει στο παρελθόν για να πολεμήσει διάφορους κακούς. Καθόλου πρωτότυπο όμως σαν όπλα του χρησιμοποιεί διάφορα διάσημα ξίφη της ιαπωνικής ιστορίας στα οποία δίνει ζωή –και η μορφή που παίρνουν όταν παίρνουν ζωή είναι ωραίων νεαρών αγοριών.
Μια έστω και επιφανειακή ματιά στις βιομηχανίες μάνγκα/άνιμε/παιχνιδιών της Ιαπωνίας δείχνει ότι τα παραπάνω συστατικά δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπα· φαίνεται ωστόσο ότι ο συγκεκριμένος συνδυασμός τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή ήταν, με αποτέλεσμα αφενός το παιχνίδι να αποκτήσει εντός έξι μηνών περισσότερους από ένα εκατομμύριο χρήστες, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι κορίτσια και γυναίκες ηλικιών από 12 έως 35 και αφετέρου ο χώρος των ξιφών, ένας χώρος που ούτως ή άλλως υφίσταται στην Ιαπωνία να γεμίσει από νέους ενδιαφερόμενους (για την ακρίβεια νέες ενδιαφερόμενες) που κατακλύζουν τα σχετικά μουσεία και καταστήματα, αγοράζουν βιβλία και μαθαίνουν τις αρχές αξιολόγησης ενός ξίφους. Σχεδόν καθημερινά οι εκπομπές τύπου μαγκαζίνο για γυναίκες παρουσιάζουν κάτι σχετικό, φωτογραφίες γυναικών με ξίφη έχουν κατακλύσει το Δίκτυο και ήδη έχει λανσαριστεί μια έκφραση για τις γυναίκες αυτές: κατάνα τζόσι (刀女子) δηλαδή “γυναίκες με σπαθιά”.
Αποκορύφωμα της εκμετάλλευσης της συγκεκριμένης μόδας είναι η σχολή με την ονομασία
“Katana Exercise” στην περιοχή Οχάσι του δήμου Μεγούρο του Τόκιο –τα αγγλικά χρησιμοποιούνται συχνά στην Ιαπωνία για λόγους εξωτισμού. Ο εκπαιδευτής της, ένας νεαρός ονόματι Ούκον Τακαφούτζι με προϋπηρεσία στη γιόγκα, τον παραδοσιακό χορό και τον παραδοσιακό χορό με ξίφη (ναι, είναι ξεχωριστή κατηγορία) υπόσχεται στις μαθήτριές του –η σχολή του δέχεται μόνο γυναίκες για τακτικά μαθήματα- ότι θα τους προσφέρει μια πολύ καλή άσκηση μαθαίνοντάς τους παράλληλα τη βασική χρήση του ξίφους. Οι τεχνικές γίνονται με μουσική υπόκρουση και επειδή τα ξίφη είναι επικίνδυνα πράγματα, οι ασκούμενες χρησιμοποιούν μπόκουτο.
Όπως είναι αναμενόμενο ωστόσο, κάποιες γυναίκες δεν αρκούνται στα παραπάνω και σιγά-σιγά αρχίζουν να δρομολογούνται και προς τις σχολές που διδάσκουν τέχνες σχετικές με το ξίφος, δηλαδή τις κλασικές σχολές ξιφομαχίας και τις σχολές που διδάσκουν το ιάιντο της Παν-Ιαπωνικής Ομοσπονδίας Κέντο. Πριν από μερικές εβδομάδες βρέθηκα για άσχετο λόγο στον χώρο διδασκαλίας μια σχολής κλασικού ιάι: η μισή τάξη αποτελούταν από γυναίκες και κρίνοντας από το επίπεδο των δεξιοτήτων τους εκτίμησα ότι δεν είχαν περισσότερους από μερικούς μήνες στο ενεργητικό τους –ο εκπαιδευτής της σχολής μου επιβεβαίωσε ότι όντως μετά την επιτυχία του παιχνιδιού, ο αριθμός γυναικών που εκδήλωσαν ενδιαφέρον, τουλάχιστον για τη δική του σχολή, ανέβηκε κατακόρυφα.
Όλα αυτά είναι χαριτωμένα και δε θα εκπλησσόμουν καθόλου αν, όταν η τρέλα με το “Τόκεν Ράμπου” καταλαγιάσει, άφηναν όντως κάποιο ίζημα στις κλασικές και σύγχρονες σχολές ξιφομαχίας. Όμως η ιστορία έχει δείξει ότι το ίζημα αυτό σπάνια είναι μεγάλο και συνήθως περιορίζεται στη θεωρητική γνώση· ειδικά σε ό,τι αφορά το ξίφος, υπάρχει ένα αρκετά σεβαστού μεγέθους κοινό που ασχολείται μαζί του αντιμετωπίζοντάς το σαν έργο τέχνης και το κοινό αυτό σπάνια ασχολείται με τη μελέτη των τεχνών της χρήσης του. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η πλειονότητα των γυναικών που σήμερα εντάσσονται στον χαρακτηρισμό “κατάνα τζόσι” και που δε θα παρατήσουν το αντικείμενο τελείως, θα παραμείνουν σ' αυτό το στάδιο ενασχόλησης και δε θα καταλήξουν ποτέ να γράφονται σε ένα ντότζο.
Δεν σνομπάρω τους λόγους για τους οποίους αποφασίζει κανείς να ασχοληθεί με τις πολεμικές τέχνες. Αν το έκανα θα ήμουν ανέντιμος καθώς ούτε οι δικοί μου λόγοι ήταν ιδιαίτερα ώριμοι· επιπλέον έχω ακούσει πολύ πιο αφελείς λόγους από ανθρώπους που έχουν παραμείνει δεκαετίες στο χώρο και θεωρούνται πλέον ειδήμονες και σημαντικοί δάσκαλοι. Και παρότι ξεκίνησα λέγοντας ότι οι καλύτεροι ασκούμενοι είναι αυτοί που οδηγούνται σε μια τέχνη εξαιτίας μιας εσωτερικής και βαθύτερης ανάγκης, κλείσω προσθέτοντας μια επισήμανση: κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι είναι αυτό που θα εκκινήσει τις σκέψεις που θα οδηγήσουν στην ανακάλυψη της ανάγκης αυτής –ειδικά στον κόσμο των κλασικών μπούντο, υπάρχουν σχολές που έχουν σωθεί επειδή κάποιο άσχετο ερέθισμα έφερε σ' αυτές τους ανθρώπους που έμελλαν να γίνουν οι σωτήρες τους.
Συχνά κλείνω τα κείμενά μου με ένα υστερόγραφο προς αποφυγή παρεξηγήσεων και το ίδιο θα κάνω και εδώ: ότι όλα τα παραπάνω αναφέρονται σε γυναίκες δε σημαίνει ότι θεωρώ ότι περιορίζονται σ' αυτές –μ' άλλα λόγια δε θεωρώ ότι οι άντρες είναι λιγότερο επιρρεπείς σε μόδες. Ακόμα και αν το θεωρούσα, ο αριθμός των ανδρών που έχει οδηγηθεί στα ντότζο του αϊκίντο εξαιτίας του Στίβεν Σιγκάλ ή στα ντότζο του κεντζούτσου και του ιάιντο εξαιτίας του “Kill Bill” θα ήταν αρκετός για να με προσγειώσει στην πραγματικότητα...
Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης
