ΔΕΠ-Υ σημαίνει Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα. Είναι ένας όρος που ακούμε όλο και πιο συχνά να χαρακτηρίζει παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, καθώς και εφήβους. Είναι μια χρόνια, αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία επιδρά στη ζωή του παιδιού και επηρεάζει τη λειτουργικότητα του ίδιου όσο και της οικογένειάς του. Ας δούμε όμως πρώτα τι πραγματικά είναι η ΔΕΠ-Υ, πως επηρεάζει τη συμπεριφορά του παιδιού και τέλος, τα οφέλη που προσφέρει η ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες.
Είναι συχνή η σύγχυση μεταξύ ενός τυπικώς αναπτυσσόμενου ζωηρού παιδιού με το υπερκινητικό παιδί που αντιμετωπίζει ΔΕΠ-Υ. Άλλωστε, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας παρουσιάζουν αυξημένη κινητική δραστηριότητα σε συνδυασμό με παρορμητική συμπεριφορά και περιορισμένη διάρκεια συγκέντρωσης της προσοχής τους, που είναι φυσιολογικά αναπτυξιακά χαρακτηριστικά.
Πιο ειδικά: ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ δυσκολεύεται εξαιρετικά να παραμείνει ήσυχο ακόμα και σε περιπτώσεις όπου γνωρίζει ότι αυτό επιβάλλεται. Αντιμετωπίζει δυσκολίες τόσο στον τομέα της αδρής όσο και της λεπτής κινητικότητας. Είναι το παιδί που πέφτει συχνά, κάνει ζημιές, δυσκολεύεται στο ποδήλατο, στη ζωγραφική, στο χειρισμό ψαλιδιού. Αντιμετωπίζει διαταραχές ύπνου. Έχει προβλήματα στο λόγο και την ομιλία. Είναι ευερέθιστο και ευέξαπτο, λόγω παρατηρήσεων από τους μεγάλους αλλά και των απαιτήσεων του οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος.
Γι’ αυτή τη διαταραχή ευθύνονται γενετικοί, περιβαλλοντικοί και νευροψυχολογικοί παράγοντες. Οι τελευταίοι έχουν σχέση με συγκεκριμένες ψυχολογικές διεργασίες και συμπεριφορές, τέσσερις από τις οποίες συνδέονται με τη ΔΕΠ-Υ: Α) Ο ανασταλτικός έλεγχος, δηλαδή η ικανότητα του ατόμου να διακόπτει μια παρόρμηση. Β) Η μνήμη εργασίας, η ικανότητα να διατηρεί κανείς στη μνήμη του διάφορες πληροφορίες για μικρό χρονικό διάστημα με σκοπό να τις χρησιμοποιήσει άμεσα. Γ) Η αυτορρύθμιση συναισθήματος, δηλαδή η ικανότητα του ατόμου να εξετάζει τις συνθήκες του περιβάλλοντός του προκειμένου να αποφασίσει πως θα ενεργήσει. Δ) Η Αντίληψη του Χρόνου. Καθώς δυσανασχετούν όταν πρέπει να περιμένουν, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην προσαρμογή στο περιβάλλον τους, σε κανόνες και ρουτίνες, και αυτό ισχύει και για τον συντονισμό των κινήσεών τους με ένα σταθερό ή ακουστικό ερέθισμα. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δυσκολεύονται εξαιρετικά με όλες αυτές τις ικανότητες.
Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας με ΔΕΠ-Υ παρουσιάζει την εξής εικόνα: μεταπηδά από τη μια δραστηριότητα στην άλλη, ιδιαίτερα αν δεν έχει κίνητρο να ολοκληρώσει κάποια από αυτές. Δίνει την εντύπωση ότι δεν ακούει καθώς δεν αντιδρά σε εντολές, οδηγίες, προειδοποιήσεις ή επιπλήξεις. Μοιάζει αφηρημένο ή ότι ονειροπολεί. Δεν έχει καθόλου υπομονή. Παρουσιάζει δηλαδή συμπτώματα υπερκινητικότητας, παρορμητικότητας, έχει δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση, αυξημένη επιθετικότητα και εκρήξεις θυμού, καθώς και αναπτυξιακά προβλήματα, όπως δυσκολίες συντονισμού και κίνησης.
Με απλά λόγια, είναι παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες καθημερινά σε σπίτι και σχολείο, στην ένταξη σε ομάδα, στο να θέσουν στόχους· παρουσιάζουν έλλειψη επιμονής, βιώνουν έντονα συναισθήματα άγχους και αποτυχίας που οδηγούν σε προσωπική απαξία και απογοήτευση, χαμηλή αυτοεκτίμηση και παραίτηση. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ έχουν απόλυτη ανάγκη τους γονείς τους σε συνεργασία με τους ειδικούς και τους εκπαιδευτικούς. Διαφορετικά, τα συμπτώματα της διαταραχής δυσχεραίνουν την ανάπτυξη εκείνων των μορφών συμπεριφοράς που απαιτούνται για την επίτευξη προόδου των παιδιών.
Μπορούν τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ και μαθησιακές δυσκολίες να κάνουν προπόνηση στις Πολεμικές Τέχνες;
Ο σκοπός των Πολεμικών Τεχνών είναι η καλλιέργεια του πνεύματος, η βελτίωση της υγείας και η ανάπτυξη της ικανότητας μάχης. Αυτά επιτυγχάνονται μέσα από: α) τις Φόρμες/Κάτα , β) τις μεθόδους εξάσκησης ιδιαίτερων δεξιοτήτων, γ) τις τεχνικές μάχης.
Τα οφέλη από την εξάσκηση είναι τα εξής: α) η ισορροπία, β) ο συντονισμός, γ) η συγκέντρωση, δ) η αλτικότητα, ε) η αρμονία στην κίνηση και στ) η ταχυδύναμη.
Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δεν είναι «κακά» παιδιά ούτε μειωμένης αντίληψης. Είναι ευαίσθητα παιδιά που απαιτούν ειδικό χειρισμό. Ίσως θεωρηθεί ότι κατά τη διάρκεια της προπόνησης να παρουσιάζουν δυσκολίες ή ότι θα πρέπει ο προπονητής να είναι πολύ αυστηρός μαζί τους. Οι ειδικοί συμβουλεύουν ότι η άμεση λεκτική και υλική επιβράβευση καθώς και η παροχή κινήτρων στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ είναι ο καλύτερος τρόπος να κερδίσεις την προσοχή τους. Και έχουν δίκιο.
Καθημερινά προπονώ παιδιά με ΔΕΠ-Υ σχεδόν σε κάθε τμήμα. Όπως και με κάθε παιδί, η αρχή είναι δύσκολη, αλλά η συνέχεια είναι αυτή που επιβεβαιώνει τα οφέλη της προπόνησης: από την βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης, στις μεγάλες αλλαγές στην κίνηση και τον συντονισμό, που ήταν και το μεγάλο στοίχημα, έως την μείωση της έντασης, την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης και της ένταξης στην ομάδα, ο δρόμος είναι μεγάλος αλλά γεμάτος ανταμοιβές για τα παιδιά και εμένα προσωπικά. Η εξάσκηση και η φύση της πολεμικής τέχνης βοηθούν στην εξομάλυνση των προβλημάτων και στην ανάδυση στοιχείων των παιδιών που ούτε οι γονείς, ούτε τα ίδια τα παιδιά φαντάζονταν.
Κανείς δε λέει ότι βρήκαμε πανάκεια στην πολεμική τέχνη για μια τόσο δύσκολη διαταραχή. Βρήκαμε όμως έναν σύμμαχο, και μαζί με τη δύναμη της θέλησης, την ανάγκη για περισσότερη μάθηση και την αγάπη, όλα είναι δυνατά!
Κωνσταντίνος Αθανασίου – προπονητής Σαολίν Γουσού στον Α. Σ. Κινέζικων Παραδοσιακών Πολεμικών Τεχνών Αχαρνών
Πηγή: Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα – Θεωρητικές προσεγγίσεις και θεραπευτική αντιμετώπιση. Επιμέλεια: Ε.Κάκουρος & Κ. Μανιαδάκη, εκδ. GUTENBERG, 1η έκδοση, Μάρτιος 2012.
