«Το Κουνγκ Φου έχει πολλά επίπεδα: βοηθάει στην ανάπτυξη του σώματος, της καρδιάς και του νου»
Πότε και πώς ξεκινήσατε να μαθαίνετε κουνγκ φου;
Ξεκίνησα να διδάσκομαι κινεζικές πολεμικές τέχνες στην Αγγλία, όταν ήμουν δεκαεπτά ετών. Μετά από τα πρώτα τέσσερα περίπου χρόνια μελέτης, το 1989, πήγα στο Χονγκ Κονγκ και έμεινα εκεί ως το 1990 προκειμένου να μελετήσω σε ακόμα περισσότερο βάθος το στιλ Νύχι του Αετού της οικογένειας Λάου μαζί με τα ίδια τα μέλη της.
Το Νύχι του Αετού είναι ένα από τα παλιότερα στιλ κινεζικών πολεμικών τεχνών. Θα θέλαμε να μας πείτε μερικά πράγματα για τις ρίζες και την ιστορία του.
Η ιστορία της τέχνης είναι πλέον αρκετά γνωστή: πρόκειται για ένα σύστημα που ξεκινάει από τη Δυναστεία Σουνγκ με τον Γιούε Φέι, ένα διάσημο στρατηγό που έφτιαξε μια σειρά από μαχητικά συστήματα για τους στρατιώτες του –τα συστήματα αυτά είχαν βασικό σκοπό την άμυνα εναντίον των ορδών που έρχονταν από τα βόρεια, από τη Μογγολία και σχετίζονταν με τη χρήση της λόγχης και του ξίφους αλλά περιελάμβαναν και άοπλες τεχνικές (χτυπήματα, λακτίσματα, ρίψεις κ.λπ.) Στη συνέχεια, οι τεχνικές αυτές πέρασαν στο ναό Σαολίν όπου μελετούνταν τόσο αυτούσιες όσο και σε συνδυασμό με τα συστήματα του ίδιου του ναού –ξέρετε, ο ναός Σαολίν ήταν ένα χωνευτήρι για τις πολεμικές τέχνες.
Τέσσερις γενιές μετά, ο Λάου Σι Τσιέν από το Χεμπέι της Βόρειας Κίνας, ένας πλανόδιος έμπορος καπνού και γνώστης των βόρειων στιλ γνώρισε δύο μοναχούς από το Σαολίν που όπως και ο ίδιος, είχαν αναζητήσει καταφύγιο από τη βροχή σε κάποιον άλλο βουδιστικό ναό. Οι μοναχοί τον είδαν να ασκείται και του είπαν ότι το κουνγκ φου του δεν ήταν πολύ δυνατό, κάτι που προφανώς δεν του άρεσε! Τους προκάλεσε λοιπόν και αυτοί τον νίκησαν πολύ εύκολα χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του Νυχιού του Αετού ή του στιλ του Γιούε Φέι –μετά απ’ αυτό, ο Λάου άρχισε να μαθαίνει από τους δύο αυτούς μοναχούς οι οποίοι ονομάζονταν Ντο Τζι και Φαατ Σινγκ.
Ο Λάου Σι Τσιέν ανέμειξε το στιλ των μοναχών με τα στιλ που γνώριζε, την Πυγμαχία των Έξι Αρμονιών και τις Οκτώ Παλάμες (γνωστές και σαν Μπα Φαν Σόου ή Φαν Τζι Τσουάν) και έτσι φτάσαμε στο Νύχι του Αετού που ξέρουμε σήμερα. Ξεκινάμε δηλαδή από το στιλ του Γιούε Φέι στο Σαολίν και από εκεί στη μετεξέλιξή του από τον Λάου Σι Τσιέν από το Χεμπέι.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του Νυχιού του Αετού που το κάνουν να διαφέρει από τα άλλα στιλ κουνγκ φου;
Όλα τα στιλ κουνγκ φου έχουν χτυπήματα, λακτίσματα και ρίψεις. Ένα χαρακτηριστικό στο οποίο εστιάζουμε εμείς είναι αυτό που αποκαλούμε και «νύχι του αετού» δηλαδή πιασίματα με το χέρι και αυτό υλοποιείται στα στοιχεία που ονομάζουμε «Τζάου Τα Καμ Να», «Φαν Γκανγκ Τσόου Κουάτ» και «Σιμ Τζινγκ Τον Να». «Τζάου Τα» σημαίνει «αρπάζω και χτυπάω» (μέσα εκεί υπάρχει επίσης και το «Ντιμ Γιουτ Μπάι Χέι»), «Καμ Να» σημαίνει «παίρνω και κλειδώνω», «Ντιμ Γιουτ» σημαίνει «χτυπάω στα σημεία πίεσης» και «Μπάι Χέι» σημαίνει «σφραγίζω τον αέρα, την αναπνοή». Μετά υπάρχει το «Φαν Γκανγκ» το οποίο σημαίνει πιάνω και χωρίζω τους τένοντες και τους μύες και το «Τσόου Γκουάτ» που σημαίνει «σπάω τα κόκαλα» και το «Σιμ Τζιμ Τονγκ Να» το οποίο σημαίνει «αποφεύγω με διάφορους βηματισμούς» και «χρησιμοποιώ το έδαφος για να κυλιστώ και να ξεφύγω». Αυτά τα επτά είναι οι βασικές αρχές της τέχνης.
Εκτός από τις φόρμες, ένα από τα κύρια στοιχεία στο Νύχι του Αετού είναι και τα σημεία πίεσης. Θα θέλατε να μας πείτε κάτι σχετικά μ’ αυτά;
Υπάρχουν 108 σημεία τα οποία χρησιμοποιούμε. Τα πρώτα είναι για ακινητοποίηση, μετά ακολουθούν αυτά που είναι για σοβαρό τραυματισμό και τέλος υπάρχουν κάποια που οδηγούν σε θάνατο.
Τα τελευταία χρόνια, επικρατεί μια άποψη στον κόσμο των πολεμικών τεχνών ότι οι κλασικές πολεμικές τέχνες δεν είναι αποτελεσματικές σε μία πραγματική μάχη σήμερα…
To Νύχι του Αετού είναι ένα σύστημα που σχεδιάστηκε για στρατιωτική χρήση –συνεπώς οι άνθρωποι που το έφτιαξαν δεν είχαν στον νου τους το παιχνίδι! Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις στην εξάσκηση στις πολεμικές τέχνες: μπορείς να τις προσεγγίσεις σαν αθλήματα και για λόγους βελτίωσης της υγείας, σαν συστήματα αυτοάμυνας για πολίτες (δηλ. μη στρατιωτικούς/αστυνομικούς), σαν αντικείμενο ακαδημαϊκής μελέτης και σαν στρατιωτικά συστήματα όπως είναι το Νύχι του Αετού. Γενικότερα μιλώντας, μια πολεμική τέχνη είναι αποτελεσματική αν διδάσκεται σωστά. Πολλοί άνθρωποι δεν κατανοούν τη διαφορά μεταξύ της φόρμας, του Τάο Λου, και της λειτουργικότητας όπως δεν κατανοούν ότι πρέπει να προσαρμόζεσαι –μια συμπλοκή δεν είναι αυτό που βλέπουμε στις ταινίες, ούτε είναι η φόρμα. Η φόρμα σου διδάσκει δεξιότητες και στοιχεία όμως μετά πρέπει εσύ να αναλύσεις τις δεξιότητες και τα στοιχεία αυτά και να βρεις πώς να τα χρησιμοποιήσεις.
Η αποτελεσματική χρήση των στοιχείων αυτών διδάσκεται από τους σίφου μας, όμως αν αυτοί δε τη γνωρίζουν –ή δε θέλουν να μας διδάξουν ή δεν νοιάζονται και θέλουν μόνο τα χρήματά μας- καταλήγουμε να έχουμε μια παράσταση, ένα περφόρμανς. Στην οικογένειά μας, την οικογένεια Λάου, είχαμε την τύχη οι σίφου να εξηγούν τα πάντα –η δική μου σίφου, μου έχει εξηγήσει πολλές λεπτομέρειες σχετικά με το «Σεν Φα» τις κινήσεις του σώματός και την οργάνωσή τους, και τις λεπτομέρειες αυτές τις έμαθε από τον πατέρα της. Συνεπώς μπορώ να πω –και το λέω έχοντας ταξιδέψει σε πολλά μέρη του κόσμου και έχοντας δει πολύ Νύχι του Αετού ότι, τουλάχιστον το δικό μας σύστημα είναι η ολοκληρωμένη εκδοχή όπως τη δίδασκε και ο πατέρας της σίφου μου, ο μεγάλος δάσκαλος Λάου Φατ Μανγκ. Η εκδοχή αυτή με ικανοποιεί και θέλω να τη μεταδώσω στους μαθητές μου στη Γερμανία, στην Αγγλία και εδώ, στην Ελλάδα.
Πιστεύετε ότι είναι καλύτερα κανείς να αρχίσει με ένα στιλ και να μείνει σ’ αυτό ισόβια ή να εξερευνά διάφορα στιλ μέχρι να βρει αυτό που του ταιριάζει;
Νομίζω ότι ανάλογα με το σωματότυπο του καθενός υπάρχει και ένα διαφορετικό στιλ που ταιριάζει∙ το Νύχι του Αετού ταιριάζει περισσότερο σε ένα χαλαρό και ευλύγιστο σώμα. Αν έχεις έναν σίφου που θα σου «ξεκλειδώσει» τα διάφορα επίπεδα του συστήματος, μπορείς να ανακαλύψεις στοιχεία που σε βοηθούν να εξελίξεις το σώμα σου και αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα οι ικανότητές σου να πάνε πολύ ψηλά. Τότε μπορούμε να πούμε ότι έχεις το «δικό σου Νύχι του Αετού», το οποίο ανακαλύπτεις διδασκόμενος αυτό που έχει έρθει από τις προηγούμενες γενιές.
Ξέρετε, έχω τρεις δασκάλους, τη δασκάλα μου στο Νύχι του Αετού, τη Τζίνι Λάου, το δάσκαλο μου στο Τάι Τσι και τις εσωτερικές πολεμικές τέχνες, τον Τζι Τσενγκ Τζιάν και τον Δρα Κένεθ Φις από τις ΗΠΑ από τον οποίο έχω μάθει αρχές και μεθόδους των Σινγκ Γι Τσουάν, Λο Χαν Τσουάν και το Σύστημα των Πέντε Στοιχείων ή Βου Σιν Τον Μπέι. Με όλους αυτούς τους ανθρώπους μελετάω για περισσότερα από είκοσι χρόνια, και παρότι μπορώ να μάθω από οποιονδήποτε, ακολουθώ μόνο αυτούς τους τρεις.
Τι σημαίνει «κουνγκ φου» για σας;
Όπως είπα και πριν, το κουνγκ φου έχει πολλά επίπεδα: βοηθάει στην ανάπτυξη του σώματος, της καρδιάς και του νου. Είναι λοιπόν μια πλήρης, ολοκληρωμένη άσκηση η οποία αν γίνει με έναν καλό δάσκαλο θα σε οδηγήσει καλά –αν όχι, το αποτέλεσμα θα είναι το αντίθετο. Υπάρχει μια αρχή που λέγεται «Γι Χέι» και σημαίνει «αφοσίωση και εντιμότητα»∙ στην πράξη αυτό σημαίνει κρίνε αν ο δάσκαλός σου είναι έντιμος και αν είναι, ακολούθησέ τον. Όχι τυφλά, αλλά επειδή ξέρεις βαθιά μέσα σου ότι αξίζει να τον ακολουθήσεις.
Πέρα από τη διδασκαλία, συμμετέχετε και διοργανώνετε επιδείξεις πολεμικών τεχνών. Ποια είναι η γνώμη σας γι αυτές τις εκδηλώσεις;
Επειδή όλα αυτά τα χρόνια, το ταξίδι μου στις παραδοσιακές κινεζικές πολεμικές τέχνες ήταν συναρπαστικό, θέλω πολύ να συμβάλλω στη διάδοσή τους. Έτσι, και έχω συμμετάσχει σε διάφορες εκδηλώσεις και έχω διοργανώσει επιδείξεις μεγάλων δασκάλων στις οποίες έχω προσκαλέσει φίλους μου από το χώρο –μεταξύ άλλων πέρσι διοργανώσαμε στο Λονδίνο το μεγαλύτερο «Χορό του Λιονταριού» που έχει γίνει ποτέ- και παράλληλα, εργάζομαι μαζί με άλλους σίφου για να δημιουργήσουμε μια ένωση παραδοσιακών κινεζικών πολεμικών τεχνών στην Αγγλία. Όλα αυτά γίνονται για να μπορέσουμε να εξηγήσουμε στο ευρύ κοινό τη διαφορά μεταξύ του Γου Σου, των πολεμικών τεχνών που γίνονται μόνο για επίδειξη, των πολεμικών τεχνών που γίνονται για λόγους υγείας και των παραδοσιακών πολεμικών τεχνών.
Ξέρετε, υπάρχουν πολλοί «μάστερ των δέκα λεπτών», άνθρωποι που δεν έχουν πίσω τους κάποια οικογένεια, που δεν αποτελούν κομμάτι κάποιας γενεαλογίας και που αυτά που ξέρουν δεν τους έχουν μεταδοθεί από κάποιο σίφου. Και αυτούς τους ανθρώπους τους καταλαβαίνεις αμέσως γιατί προσπαθούν να αποδείξουν κάτι. Εγώ δεν προσπαθώ να αποδείξω τίποτα: είμαι με την οικογένειά μου, την οικογένεια του Νυχιού του Αετού και τους δασκάλους μου και απολαμβάνω το ταξίδι –προπονούμαι πολύ, γελάω πολύ και περνάω καλά.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Η εξάπλωση του Νυχιού του Αετού στην Αγγλία και στην Ευρώπη, ένα καθήκον το οποίο μου έχει αναθέσει η δασκάλα μου. Και προσπαθώ να το κάνω βρίσκοντας τους κατάλληλους μαθητές και διδάσκοντάς τους αυτά που μου δίδαξαν κι εμένα οι δάσκαλοί μου –δε με ενδιαφέρει να έχω άπειρους μαθητές και πολλά λεφτά καθώς κάποια στιγμή θα σταθώ απέναντι στους προγόνους μου και θέλω να μπορώ να στέκομαι με καθαρή καρδιά και έντιμες προθέσεις.
Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι τελευταίο;
Προηγουμένως με ρωτήσατε αν οι ανατολικές πολεμικές τέχνες είναι αποτελεσματικές σήμερα σαν τρόπος αυτοάμυνας. Και παρότι νομίζω σας απάντησα, θέλω να το ξαναπώ για να είναι σαφές: ναι, είναι αν διδαχτούν σωστά. Λέγοντας δε «σωστά» εννοώ ότι αν ο σίφου σου «ξεκλειδώσει» το σύστημα, είναι πλέον ανοιχτό και μπορείς να το προσαρμόσεις σε μια συμπλοκή. Η συμπλοκή δεν είναι άθλημα! Αν κάποιος πάει να σε μαχαιρώσει δεν παλεύεις μαζί του στο έδαφος προσπαθώντας να τον ακινητοποιήσεις –πρέπει να δράσεις πολύ πιο έντονα γιατί έχεις μόνο μερικά δευτερόλεπτα για να σώσεις τη ζωή σου. Αν ο δάσκαλός σου δεν μπορεί να σου μεταφέρει αυτή τους τη διάσταση, οι πολεμικές τέχνες είναι άχρηστες και το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να το βάλεις στα πόδια!
Η διαφορά μεταξύ φόρμας και λειτουργικότητας είναι τεράστια και αυτή πρέπει να την έχεις διδαχτεί, όπως πρέπει να έχεις διδαχτεί και τις σωστές μεθόδους προπόνησης –ποιες είναι οι τεχνικές και πώς να τις χρησιμοποιήσεις, πώς να καλλιεργήσεις τη δύναμη του σώματός σου και την εσωτερική σου δύναμη, πώς να είσαι μαλακός και πώς να είσαι σκληρός κ.α. Επίσης θεωρώ σημαντικό να ξέρει κανείς τη διαφορά μεταξύ του στιλ, του εξωτερικού μέρους, και του συστήματος: πολλοί μπορούν να κάνουν το στιλ όμως το σύστημα αποτελείται από πολλά επίπεδα και πολλές πληροφορίες. Αυτό μπορεί να το δει κανείς και στο ίδιο το Νύχι του Αετού: υπάρχει το Γου Σου του Νυχιού του Αετού το οποίο είναι εξαιρετικό σαν είδος επίδειξης αλλά σίγουρα δεν είναι για μάχη. Για να μπορέσει να λειτουργήσει το στιλ, χρειάζεσαι το σύστημα με όλα του τα επίπεδα.
Σας ευχαριστούμε πολύ
Κι εγώ σας ευχαριστώ.
