ΤΙ ΠΡΟΣΘΕΣΕ Ο SENSEI ITOSUΚίνηση Στα Shorin Kata του Itosu η μετακίνηση από τη μία τεχνική στην άλλη γίνεται πολύ σύντομα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι τεχνικές να είναι τροφοδοτημένες από ορμή, έτσι ώστε το σώμα να έχει ροπή προς τον αντίπαλο τη στιγμή της πρόσκρουσης και το χτύπημα να είναι πολύ δυνατό. Ο Itosu τονίζει τη σημασία της γρήγορης μετακίνησης και της συνεχούς ροής των τεχνικών, σε αντίθεση με το hakutsuru kata του Λευκού Γερανού -- στο οποίο ουσιαστικά βασίζεται ακόμα το goju-ryu sanchin kata-- το οποίο θυμίζει το λιώσιμο παγετώνα, που γίνεται σιγά-σιγά στο φως του ήλιου.
Δύναμη Η ιδεά του Ikken Hisutsu (σκοτώνω μ’ ένα χτύπημα) κυριαρχεί απολύτως στα Shotokan kata.
Οι βασικές αρχές των επιθέσεων στο karate απαιτούν ο μαχητής να διατηρεί ίσια και όρθια τη σπονδυλική στήλη όταν συγκεντρώνεται στην τεχνική. Αυτό μειώνει τραυματισμούς που μπορεί να προκληθούν από το έντονο σοκ της επαφής με τον στόχο. Το Shuri te kata απαιτεί όρθια στάση σχεδόν σε κάθε κίνηση, έτσι ώστε ο καρατέκα να παράγει και να μεταβιβάσει αυτή την δύναμη χωρίς να τραυματίζει την ίδια του την σπονδυλική στήλη.
Πολλαπλοί αντίπαλοι Ένα από τα πράγματα που ο δάσκαλος Itosu πρόσθεσε στα kata του, ήταν οι πολλαπλοί εχθροί. Μπορούμε να το δούμε αυτό καθαρά στο bunkai. Στο παλαιότερο bunkai αντιμετώπιζαν έναν αντίπαλο τη φορά. Το νεότερο bunkai αλλάζει από αντίπαλο σε αντίπαλο πολύ γρήγορα και μερικές φορές αντιμετωπίζει πολλούς αντιπάλους ταυτόχρονα.
Στη μάχη ένας προς έναν, μπορείς να διαφύγεις και να επιτεθείς χρησιμοποιώντας tai sabaki.
Στη μάχη με πολλούς αντιπάλους όμως, μπορείς να διαφύγεις από πολλαπλές ταυτόχρονες επιθέσεις μόνον πηδώντας μπροστά από κάποιον από τους αντιπάλους ή ανάμεσά τους και να παρεμβάλεις τη δική στου τεχνική. Αρκετές φορές μπορείς να αγνοήσεις κάποια επίθεση, μπορείς να κινηθείς μακριά από τις κλωτσιές τις μπουνιές και τα πιασίματα που πραγματοποιούνται από τους εχθρούς σου. Η γρήγορη μετακίνηση στα kata του Shotokan, είναι μια αποτελεσματική στρατηγική για να αποφύγεις πολλούς αντιπάλους ταυτόχρονα.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι στο Sshotokan καταφέρουμε αποφασιστικά χτυπήματα, δεν πιέζουμε τους μύες των αντιπάλων, ούτε συστρέφουμε τους αντίχειρές τους.
ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ENBUSEN Το Enbusen, η γραμμή εκτέλεσης (βηματισμοί) στα kata του sensei Itosu, είναι παραλλαγές του αρχικού Εnbusen. Στο Shotokan το σκεφτόμαστε αυτό όπως το σχήμα ενός κεφαλαίου «I» ή ενός «Η», αλλά στα αυθεντικά pinan kata το πρότυπο Enbusen μοιάζει περισσότερο σαν ένα διπλό βέλος. (↕). Αυτό συνεπάγεται ότι ο sensei Funakoshi ισοπέδωσε τις αιχμές των βελών για να δημιουργήσει το «I » των heian kata. Τo γιατί αποτελεί μυστήριο!
Τι απέρριψε ο sensei Itosu Η «θεωρία του χωνευτηρίου του Shuri» προβλέπει ότι ορισμένες κατηγορίες τεχνικών θα μπορούσαν να είναι άχρηστες στους σωματοφύλακες του Shuri. Για το μεγαλύτερο κομμάτι των kata που έφτιαξε ο Itosu, τα στοιχεία που λείπουν από αυτά, σε σχέση με τα παλαιότερα kata, σχετίζονται με τεχνικές που παίρνουν πολύ χρόνο για να εφαρμοστούν, ή που «δένουν» τα χέρια εκείνου που τις εκτελεί. Μπορούμε αυτό να το δούμε, συγκρίνοντας το αρχικό με το αναθεωρημένο kata. Ποιες λοιπόν ήταν οι τεχνικές που ο sensei Itosu άλλαξε ή μετακίνησε;
Λιγότερα σημεία πίεσης Στις παλαιότερες εκδοχές των kata περιέχονται διαδοχικά χτυπήματα στα σημεία πίεσης, σε διάφορους μεσημβρινούς του βελονισμού. Ο καρατέκα χτυπάει τον αντίπαλο τρεις ή τέσσερις φορές για να τον αποδυναμώσει και να τον εκθέσει σε ένα τελικό χτύπημα ή ρήψη. Το χτύπημα σημείων ζωτικής σημασίας είναι συνηθισμένη εξάσκηση στο «μαλακό καράτε» και στο chuan fa και κληρονομήθηκαν από τις επιθέσεις ραμφίσματος του άσπρου γερανού.
Κατά τον Itosu δεν κτυπάμε τον εχθρό σε τέσσερα σημεία ζωτικής σημασίας για να τον προετοιμάσουμε για το τελευταίο χτύπημα. Στο shotokan δημιουργείς ένα άνοιγμα δευτερολέπτου και μετά χτυπάς τον αντίπαλο καίρια και αποφασιστικά. Το χτύπημα μπορεί να πλήξει ή και όχι, ένα σημείο ζωτικής σημασίας όπως το ηλιακό πλέγμα, αλλά συνήθως κατευθύνεται σε ένα σημείο στην κεντρική γραμμή του σώματος. Φαίνεται πως ο sensei Itosu εγκατέλειψε την θεωρία των ευάλωτων σημείων υπέρ του τελικού αποφασιστικού χτυπήματος. Αυτός είναι κυρίως ο τρόπος που πάλευε στον δρόμο. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο το οποίο εξηγεί το πώς η γνώση των σημείων ζωτικής σημασίας του «chuan fa» χάθηκε στο σκληρό γραμμικό καράτε. Για τους σωματοφύλακες του στρατού του Shuri ήταν άχρηστη μια στρατηγική που απαιτούσε, από αυτούς, να χτυπήσουν τον κάθε αντίπαλο πολλές φορές. Ο στόχος τους ήταν να χτυπήσουν τον αντίπαλο μια φορά αποφασιστικά και να τελειώνουν με αυτόν. Αυτό καθιστά την θεωρία των ζωτικών σημείων άχρηστη για αυτούς.
Λιγότερα χτυπήματα Nukite Ως άμεσο αποτέλεσμα της εγκατάλειψης των σημείων ζωτικής σημασίας, έχει γίνει μια γενική μείωση στον αριθμό των κτυπημάτων με τα δάχτυλα στα Shuri Kata. Υπάρχουν ακόμα μερικά χτυπήματα nukite στο Shotokan αλλά σχεδόν όχι τόσα όσα βλέπουμε στο isshin ryu. Στις παλαιότερες εκδοχές φαίνεται να υπάρχουν επτά επιθέσεις nukite στο Νaihanchi στο Chinto και στο Kusanku. Συγκρίνοντας αυτά τα kata με τις μεταγενέστερες εκδοχές τους, θα δούμε συνολικά το πολύ δυο επιθέσεις nukite στο Τekki shodan στο Gankaku και το Kanku dai. Είναι «απογοητευτικό» να παρατηρούμε ότι δυο από τα nukite χτυπήματα που ο sensei Itosu διαφύλαξε, παρουσιάζονται καθαρά ως «κακά παραδείγματα». Αυτός φαίνεται να λέει: «αν δοκιμάσετε να κάνετε nukite, ο αντίπαλος θα αρπάξει το χέρι σας και θα το γυρίσει». Αυτές θα μπορούσε να είναι οι τεχνικές nukite που βλέπουμε στο Ηeian sandan και προς το τέλος του Κanku dai. Αυτές τις επιθέσεις ο Sensei Itosu μας προειδοποιούσε να μην τις κάνουμε.
Όχι τεχνικές υποταγής Στις παλαιότερες εκδοχές των kata ο καρατέκα ενθαρρύνεται στην εφαρμογή ενός κρατήματος και ελέγχου του αντιπάλου του μέχρι να μπορεί να τον αποτελειώσει. Το Shotokan kata κρατάει έναν εχθρό μόνο στιγμιαία για να ενισχύσει τις επιπτώσεις μιας τεχνικής. Δεν βλέπει κάποιος στο shotokan bunkai να εφαρμόζεται ένα κλείδωμα του καρπού ή σπάσιμο του αστραγάλου σε έναν αντίπαλο που είναι ήδη το έδαφος, όπως κάνουνε σε μερικά παλαιότερα bunkai. Στο Shotokan μπορεί να σπάσεις το κρανίο του αντιπάλου με την φτέρνα σου, αλλά σχεδόν ποτέ δεν θα έπιανες το πόδι του για να το γυρίσεις έτσι ώστε να τον ελέγξεις.
Όχι μάχη τη νύχτα Ο δάσκαλος Itosu φαίνεται να έχει αφαιρέσει από τα Shuri kata μια ολόκληρη κατηγορία τεχνικών πάλης που θα μπορούσε να πραγματοποιείται στο σκοτάδι, όπως τεχνικές προοριζόμενες να παραπλανήσουν τον αντίπαλο για την θέση σου και τεχνικές που σε αφήνουν να ψάξεις σιωπηλά για έναν αντίπαλο στο σκοτάδι.
Για παράδειγμα, σε παλαιότερες εκδοχές του Kata, ο καρατέκα χτυπάει το αριστερό του πόδι για να κάνει θόρυβο, ενώ κλείνει προς τα δεξιά για να κρατήσει το σώμα του έξω από το σημείο απ’ όπου ακούστηκε ο ήχος, τεχνική που προορίζεται να παραπλανήσει έναν εχθρό. Τέτοιες τεχνικές δεν εφαρμόζονται στα kata του Shotokan.
Επίσης, τεχνικές όπου ψάχνουμε έναν αντίπαλο στο σκοτάδι σιωπηρά, χρησιμοποιώντας τα χέρια και τα πόδια μας, όπως ένας ανιχνευτή (βάδισμα του φαντάσματος στην στρατιωτική ορολογία), έχουν απαλειφθεί από το Shotokan. Ο ήρωας του kata κινείται αργά μπροστά, μέχρι να αγγίξει έναν αντίπαλο. Στο Shuri te αυτή η τεχνική έχει μετατραπεί σε τριπλό και τετραπλό shuto uchi, όπως οι ακολουθίες που βλέπουμε στο Ηeian nidan.
Οι σωματοφύλακες του Shuri δεν χρειαζόταν να παλέψουν στο σκοτάδι. Το «χέρι αναζήτησης» κάνει μπλοκ και χτύπημα αμέσως.
Μια άλλη πτυχή της νυχτερινής μάχης είναι η επίγνωση του φωτός και των σκιών. Η ακόλουθη ιστορία είναι χαρακτηριστική. Ο sensei Itosu, ο sensei Funakoshi και άλλοι έξι μαθητές δέχθηκαν επίθεση στο Naha-shuri (στο δρόμο του Naha προς το shuri) μια νύχτα μετά από μία γιορτή παρακολούθησης του φεγγαριού (σίγουρα ήταν ένα βράδυ με πανσέληνο). Ήταν ακριβώς πριν την αυγή, έτσι το φεγγάρι έδυε στα δυτικά. Αντιμέτωποι με μια εχθρική συμμορία στο φώς του φεγγαριού ο Sensei Itosu φώναξε: «Σταθείτε με τις πλάτες σας στο φεγγάρι»! Ο Sensei Funakoshi νόμιζε πως ο δάσκαλός του τρελάθηκε. Δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί ο μεγάλος σε ηλικία άνδρας φώναζε για το φεγγάρι. Αυτή η ιστορία αποδεικνύει πως ο Sensei Itosu αντιλαμβανόταν τις αρχές της μάχης στο σκοτάδι αλλά δεν τις είχε ποτέ συζητήσει με τους πιο κοντινούς του μαθητές. Τους εκπαίδευσε για την καλά φωτιζόμενη αίθουσα υποδοχής του Shuri και όχι για τους σκιερούς δρόμους.
Τι άφησε ίδιο ο Sensei Itosu Ένα ερώτημα είναι τι γίνεται με τις τεχνικές και τις δεξιότητες που ο Itosu άφησε να υπάρχουν όπως ακριβώς στις παλαιότερες εποχές. Αυτός πρόσθεσε τη γραμμική τεχνική και απέρριψε τα σημεία ζωτικής σημασίας, αλλά τι αποφάσισε να διαφυλάξει; Οι τεχνικές του Shuri te φαίνονται ακόμα πολύ όμοιες με αυτές που δημιούργησαν οι κινέζοι πρόγονοι, ειδικά σε αυτές που ο καρατέκα βηματίζει προς τα πίσω.
Συγκεκριμένα οι τεχνικές των μπλοκ ανάγονται τουλάχιστον στο στυλ του λευκού γερανού. Ένα άλλο παράδειγμα είναι: όταν αποφεύγουμε χτύπημα και ανταποδίδουμε με gyaku zuki στο shotokan εφαρμόζουμε τεχνικές και τακτικές που έρχονται κυρίως από την κινέζικη κληρονομιά. Είναι ενδεικτικό ότι σε όλα τα style του karate, οι τεχνικές των μπλόκ μοιάζουν πολύ.
Το Naihanchi (Tekki) περιέχει πολλές τεχνικές που ο Itosu άφησε ως είχαν, όπως το nami gaeshi που είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό του kata, όπως είναι και το υποστηριζόμενο χτύπημα. Τα διπλά μπλοκ είναι παρόντα στο Naihanchi, παρόλο που μερικά από αυτά είναι μπλοκ με ανοιχτό το χέρι. Το χτύπημα με τον αγκώνα στην παλάμη του άλλου είναι πανομοιότυπο με αυτό που κάνουμε στο Shuri te. Η διπλή μπουνιά στη μέση και στο τέλος του kata είναι παλαιά τεχνική. Ωστόσο κανένας ερευνητής δεν είναι σαφής σχετικά με το σκοπό και τη λειτουργία της.
Το chinto (Gankaku) επίσης περιέχει έναν αριθμό από γνωστές κινήσεις. Το αρχικό Juji uke που πιάνει τον καρπό του αντιπάλου είναι εκεί. Και μπορείς να δεις μια έκδοση του manji uke. Η κλωτσιά με άλμα και μεταγενέστερα το getan juji uke είναι σχεδόν πανομοιότυπα. Το προς τα κάτω χέρι – μαχαίρι μπλοκ (getan Stuto Barai) είναι παρών, ακολουθόμενο από δυο τεχνικές που χρησιμοποιούν διπλά χτυπήματα shuto.
Μετά από αυτές τις τεχνικές, το chinto αποκλίνει από το Gankaku σχεδόν ολοκληρωτικά. Υπάρχουν επαναλαμβανόμενοι συνδυασμοί από μπλοκ / αγκωνιές / τεχνικές ποδιών αλλά αυτές δεν παρουσιάζουν καμιά ομοιότητα με τον γερανό πάνω σε έναν βράχο που ποζάρει και περιστρέφεται όπως στο Shotokan (φαίνεται σαν ο Matsumura και ο Mutsumara πήραν μόνο τον μισό δρόμο από το kata chinto πριν ο πειρατής ή μοναχός Takahara εξαφανιστεί, αφήνοντας τον καθέναν από αυτούς να τελειώσει το kata μόνος του).
Το Kusanku ξεκινάει με τον ίδιο τρόπο (υψωμένα χέρια) όπως το Kanku dai το οποίο είναι μια στάση κληρονομημένη από τον λευκό γερανό. Ο λευκός γερανός απλώνει τα φτερά του. Ο συνδυασμός μπουνιά/μπλοκ είναι ορατός αλλά εκτελείται με την αντίθετη ακολουθία, μπλοκ/ μπουνιά και ακολουθείται από το κλασικό πλάγιο λάκτισμα (yoko geri) και uraken. Μία άλλη διαφορά είναι ότι στο Kusanku τα περισσότερα style shorin χρησιμοποιούν μια μπροστινή κλωτσιά (mae geri). Ενώ στο Kanku-dai, εισάγεται η καινοτομία του yoko geri από τον sensei Funakoshi ή για άλλους από τον sensei Azato.
Το Κusanku συμπεριλαμβάνει shuto στον λαιμό, ακολουθούμενο από μια μπροστινή κλωτσιά, σχεδόν όπως το κάνουμε στο Shotokan. Στην κίνηση που ακολουθεί στο Kusanku ο καρατέκα, στην πραγματικότητα, γονατίζει στο έδαφος για να πιάσει το πόδι του αντιπάλου και να το τινάξει μακριά από αυτόν. Ο καρατέκα που εκτελεί το Kusanku βυθίζεται στο έδαφος δυο φορές, και όχι μία, όπως στο Kanku-dai. Η κλωτσιά στον αέρα (μετά από άλμα) στο τέλος του kata μοιάζει όμοια.
Τα kata του sensei Itosu είναι πενήντα τοις εκατό όμοια με τους «προγόνους». Άλλο ένα σαράντα τοις εκατό δείχνει γνωστό αλλά παραμορφώνεται από διαφορετικές βασικές αρχές και καινούργιο bunkai. Ένα δέκα τοις εκατό των τεχνικών μένουν κάπως ορφανές νοήματος!
Συνεχίζετε…
Σάββας Μαστραππάς
Διαβάστε το τέταρτο μέρος του άρθρου του Σάββα Μαστραππα
«Σελίδες από την ιστορία του Σούρι-Τε (Καράτε)-μέρος τέταρτο»
