Πρόσφατα έτυχε να γίνω μάρτυρας μιας απροσδόκητης, τουλάχιστον για τα δεδομένα των περισσότερων ανθρώπων, συζήτησης στο Facebook: σε ένα κλειστό –πλην όχι ιδιαίτερα αυστηρά κλειστό- γκρουπ με θέμα τις κλασσικές πολεμικές τέχνες της Ιαπωνίας, αυτές που συνήθως αποκαλούμε «κορίου» κάποιος ανέβασε μια φωτογραφία από μια επίδειξη του κλασικού τζόντο της Σίντο Μούσο Ρίου και μια κυρία αναρωτήθηκε τι ακριβώς έδειχνε η φωτογραφία, αν επρόκειτο για μια τεχνική που προερχόταν από τη θρυλική αναμέτρηση του ιδρυτή της σχολής Μούσο Γκονοσούκε με τον Μιγιαμότο Μουσάσι και πώς διδάσκεται σήμερα. Καθώς μάλλον ενδιαφερόταν ειλικρινά να μάθει, απηύθυνε την απορία της στα μέλη της Σίντο Μούσο Ρίου που συμμετέχουν στο γκρουπ για να πάρει μια απάντηση-καταπέλτη από έναν από τους γνωστότερους μη-Ιάπωνες δασκάλους κλασικών πολεμικών τεχνών στον κόσμο.
«Ναι, ξέρουμε», απάντησε ο συγκεκριμένος δάσκαλος ο οποίος είναι διαπιστευμένος εκπαιδευτής σε τρεις κορίου (μεταξύ των οποίων και στη Σίντο Μούσο Ρίου) και ο οποίος έχει ζήσει στην Ιαπωνία για περίπου 30 χρόνια, «αλλά γιατί να σου πούμε; Η συγκεκριμένη τεχνική είναι στο πιο προχωρημένο σετ της σχολής μας και για να φτάσουμε να τη μάθουμε χρειαζόμαστε, επιεικώς, μια 15ετία. Γίνε μέλος, μελέτησε και όταν θα φτάσεις στο επίπεδο που διδάσκεται θα μάθεις τι είναι η τεχνική αυτή και ποιο είναι το σκεπτικό και η στρατηγική πίσω της». Στις δε αντιδράσεις όχι της, εμβρόντητης υποθέτω, κυρίας, αλλά κάποιων άλλων που χαρακτήρισαν την απάντησή του και τη νοοτροπία πίσω της «απότομη» και «ξεπερασμένη» ο ίδιος δάσκαλος απάντησε «ναι, είναι ‘ξεπερασμένη’ αλλά μιλάμε για κορίου –οι ίδιες οι σχολές είναι ξεπερασμένες όμως η νοοτροπία αυτή είναι μέρος των σχολών αυτών. Όσο για το ‘απότομη’, συγνώμη αλλά όταν μιλάμε για τις μυστικές διδασκαλίες σχολών 500 ετών, δεν είμαστε όλοι φίλοι –είμαστε δυνητικοί εχθροί!»
Όσοι έχουν διαβάσει το πρόσφατο βιβλίο που εκδώσαμε, το «Στο Ντότζο» του Ντέιβ Λόουρι, θα είδαν ότι παραπλήσιες απόψεις εκφράζει εκεί και ο δημοφιλής συγγραφέας∙ δεν είναι περίεργο καθώς και αυτός, όπως και ο δάσκαλος που απάντησε με τον παραπάνω τρόπο στο Facebook έχει «ανδρωθεί» στις πολεμικές τέχνες μέσω της κλασικής σχολής Γιάγκιου Σινκάγκε Ρίου, της διασημότερης, ίσως, σχολής ξιφομαχίας με μια παράδοση που ξεπερνάει τα 450 χρόνια. Εν γνώσει τους ότι η άποψη αυτή δεν τους κάνει ιδιαίτερα δημοφιλείς, ειδικά σε έναν κόσμο όπου η εκμάθηση πολεμικών τεχνών αντιμετωπίζεται από μαθητές και δασκάλους σαν μια ακόμα παροχή υπηρεσιών, οι δύο αυτοί άνθρωποι αλλά και αρκετοί ακόμα που βρίσκονται σε παρόμοια θέση την εκθέτουν ανοιχτά: οι σχολές μας δεν είναι ανοιχτές σε όλους –και σίγουρα δεν είναι ανοιχτές σε δημόσια συζήτηση.
Είναι άραγε υπερβολικοί; Απ’ ό,τι φαίνεται αρκετοί το πιστεύουν. Ένας φίλος μου έλεγε πρόσφατα ότι θέλει να ταξιδέψει στην Ιαπωνία για να μελετήσει κέντο και τον ένα μήνα που θα μείνει εδώ θα ήθελε να παρακολουθήσει μαθήματα και κάποιας σχολής κλασικής ξιφομαχίας –όντας κεντόκα, ενδιαφέρεται για κάποιο παρακλάδι της Ίτο Ρίου, της σχολής που έχει επηρεάσει περισσότερο από κάθε άλλη το κέντο. Και όταν του εξήγησα, με σαφώς πιο ήπιο τρόπο από τους δύο παραπάνω δασκάλους, ότι καμία σχολή δεν πρόκειται να τον δεχτεί για ένα μήνα, η απάντησή του ήταν «Γιατί; Δε θα έχουν κέρδος έστω και για τα δίδακτρα ενός μηνός; Ή δε θα τους φανεί ελκυστική η προοπτική να ξεκινήσουν ένα παρακλάδι και στην Ελλάδα;» Η απάντηση ότι (α) στις κορίου οι μαθητές δεν πληρώνουν δίδακτρα και (β) δεν πρόκειται να ξεκινήσουν ένα παρακλάδι στην Ελλάδα με κάποιον που θα παρακολουθήσει τέσσερις προπονήσεις, φοβάμαι ότι δεν τον κάλυψε.
Όμως στον συγκεκριμένο κόσμο τα πράγματα είναι ακριβώς έτσι: το νόμισμα με το οποίο πληρώνεται η εκμάθηση μιας κλασικής σχολής είναι η αφοσίωση του ασκούμενου και η δέσμευσή του ότι από τη στιγμή που ξεκίνησε δε θα σταματήσει πριν ολοκληρώσει τη μαθητεία του –και ναι, αντίθετα με τις νεώτερες τέχνες, αυτές που συχνά αποκαλούμε συλλήβδην «ντο» (αϊκίντο, τζούντο, κέντο, ιάιντο κ.λπ.) στις κορίου υπάρχει «τέλος» με την έννοια ότι κάποτε ο μαθητής παίρνει μια άδεια διδασκαλίας και ταυτόχρονα φεύγει, συνήθως υποχρεωτικά, από το ντότζο του δασκάλου του. Ο λόγος; Επειδή διδάχτηκε τη σχολή και πλέον μπορεί και πρέπει να τη μεταδώσει σε κάποιον άλλον. Ο δάσκαλός του, του μετέφερε μια παράδοση ηλικίας αιώνων που κατάφερε να επιβιώσει από έναν συνδυασμό τύχης και αφοσίωσης και το έκανε με έναν και μόνο σκοπό: να την κρατήσει ζωντανή.
Η καλύτερη εικονογράφηση για την νοοτροπία αυτή έρχεται μέσα από τη Γιάγκιου Σινκάγκε Ρίου, τη σχολή που μελέτησε και διδάσκει ο Ντέιβ Λόουρι: ο επικεφαλής τουλάχιστον μιας γραμμής είναι ένας άνθρωπος που λέγεται «Γιάγκιου» (συγκεκριμένα αυτή τη στιγμή ο Γιάγκιου Κοΐτσι) και αυτό δεν είναι συνωνυμία –πρόκειται για την ίδια οικογένεια που ξεκίνησε τη σχολή πριν από 22 γενιές. Συνεπώς, όταν κάποιος μπαίνει στη σχολή και ζητάει να τη μάθει, ζητάει από τον κ. Γιάγκιου να του μεταδώσει όχι απλώς μερικές δεκάδες μεθόδους χειρισμού του ξίφους αλλά στην πραγματικότητα μια παράδοση που έχει ταυτιστεί με την οικογένειά του από τα τέλη του 16ου αιώνα. Ποιος από εμάς θα παρέδιδε κάτι τόσο σημαντικό για την οικογένειά του ελαφρά τη καρδία σε κάποιον που απλώς πόσταρε μια φωτογραφία στο Facebook ή απλώς ήρθε στη χώρα μας για μερικές εβδομάδες και αποφάσισε να περάσει μερικές ώρες μαζί μας; Είναι άραγε υπερβολή να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια απαίτηση αρνητικά; Και για να προλάβω μια σχετικά προφανή αντίδραση, ναι, ο δάσκαλος που απάντησε στην κυρία στο Facebook δεν είναι –τεχνικά- μέλος της οικογένειας. Όμως στην πραγματικότητα, είναι!
Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης
Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο ΣΤΟ ΝΤΟΤΖΟ
