Βρισκόμαστε στις αρχές του 1900 στην πόλη Τιάν Τζιν, μερικές δεκαετίες μετά τους πολέμους του οπίου1 και λίγα χρόνια μετά την αποτυχημένη εξέγερση των Μπόξερς ενάντια στις ξένες δυνάμεις - Βρετανούς, Γάλλους, Αμερικάνους, Ρώσους και Ιάπωνες. Ένας Ρώσος παλαιστής προκαλεί δημόσια σε μάχη όποιον Κινέζο έχει το κουράγιο να τον αντιμετωπίσει. Η πρόκληση συνοδεύεται από υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς της μορφής : «Κινέζοι το άρρωστο έθνος της Ασίας» • μια έκφραση που οι εισβολείς χρησιμοποιούν κατά κόρον για να προσβάλουν τους ανήμπορους να αντιδράσουν Κινέζους.2 Ένας Κινέζος δάσκαλος του Γουσού θα δεχτεί την πρόκληση, ζητώντας, ωστόσο από τον Ρώσο να σκεφτεί καλύτερα την ιδέα του. Η μάχη δεν θα γίνει ποτέ, καθώς ο Ρώσος παλαιστής αποφασίζει τελικά να υποχωρήσει χωρίς καν να παλέψει.
Μερικά χρόνια αργότερα, στα τέλη του 1909, ο ίδιος Κινέζος δάσκαλος θα κατέβει στην Σαγκάη, αποδεχόμενος μια ακόμα πρόκληση, αυτή τη φορά από έναν διάσημο Ιρλανδό πυγμάχο. Θα αναδειχθεί και πάλι νικητής, ωστόσο τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία δεν μας επιτρέπουν να πούμε με βεβαιότητα εάν η μονομαχία πραγματοποιήθηκε όντως και κατέληξε σε νίκη του Κινέζου, ή εάν ο ξένος πρωταθλητής απλώς υποχώρησε χωρίς να αναμετρηθεί. Σε κάθε περίπτωση φαίνεται πως η εν λόγω μονομαχία αναδείχτηκε σε εθνικό ορόσημο, συνεισφέροντας στο να βρουν έστω και για λίγο οι Κινέζοι της εποχής τη χαμένη τους υπερηφάνεια.
Ο Κινέζος αυτός δάσκαλος, τον οποίο ενσαρκώνει ο Τζετ Λι στην μυθοπλαστική ταινία «ο Άτρωτος» (2006), ονομάζεται Χουό Γιουάν Τζιά και ανήκει στην 4η γενιά της γενεαλογίας του στιλ Μι Τζονγκ. Ο Χουό Γιουάν Τζιά γεννήθηκε το 1868 στο χωριό Σιάο Ναν Χε της επαρχίας Τζινγκ Χάι κοντά στην πόλη Τιάν Τζιν. Είναι το τέταρτο παιδί ανάμεσα σε άλλα εννέα αδέρφια. Ο πατέρας του, ο Χουό Εν Ντι είναι ειδικός στο στιλ Μι Τζονγκ Τσουάν (το στιλ των μυστικών προγόνων – Μι = χαμένα, Τζονγκ = ίχνη) και εκτός από τις αγροτικές εργασίες με τις οποίες ασχολείται, δουλεύει ως συνοδός - φύλακας (μπιάο κε) σε εμπορικά καραβάνια. Έχοντας μεγάλη εμπειρία στο Γουσού, διδάσκει στα παιδιά του το οικογενειακό στιλ. Παρόλα αυτά δεν επιθυμεί να διδάξει τον μικρό Χουό πολεμικές τέχνες, κι αυτό διότι ο Χουό Γιουάν Τζιά, -που υπέφερε από κρίσεις άσθματος από μικρή ηλικία- φαινόταν να έχει μια πολύ εύθραυστη υγεία. Αντιστεκόμενος όμως στην επιθυμία του πατέρα του, ο Χουό Γιουάν Τζιά θα επιχειρήσει να μάθει Γουσού, εξασκούμενος κρυφά από αυτόν. Η μεγάλη στιγμή θα έρθει στα 1890, όταν ένας αντίπαλος του πατέρα του θα τον προκαλέσει σε μάχη, νικώντας αρχικά τον μεγάλο αδερφό του Χουό Γιουάν Τζιά. Προς έκπληξη όλων ο εικοσάχρονος Χουό θα ανταποκριθεί τελικά στην πρόκληση και θα νικήσει τον αντίπαλο του πατέρα του, διασώζοντας το όνομα της οικογένειας. Από τότε ο Χουό Εν Ντι, θα διδάξει επίσημα πια στον μικρό γιό του Χουό Γιουάν Τζιά το στιλ Μι Τζονγκ Τσουάν και θα τον πάρει ως βοηθό του στα επαγγελματικά του ταξίδια. Τα επόμενα χρόνια ο Χουό θα βρει αρκετές φορές την ευκαιρία να αποδείξει τις ικανότητες του στην μάχη και να διευρύνει την φήμη του στον κύκλο του Γουσού.
Ωστόσο, εκτός από άτρωτος αντίπαλος των ξένων κατακτητών, Ο Χουό Γιουάν Τζιά προσέφερε και ένα άλλο ακόμα σπουδαιότερης σημασίας έργο. Ήταν ο εμπνευστής και δημιουργός της «Τζινγκ Γου», της διασημότερης ίσως αθλητικής ένωσης πολεμικών τεχνών της Κίνας του περασμένου αιώνα. Πράγματι, το 1909, μετά την θρυλική του μάχη με τον Ιρλανδό πυγμάχο, ο Χουό Γιουάν Τζιά θα ξεκινήσει μαζί με στενούς του φίλους την ίδρυση του «Αθλητικού Κέντρου Τζινγκ Γου της Σαγκάης». Δυστυχώς, λίγους μήνες μετά, στα μέσα του 1910, ο ήρωας της Σαγκάης θα πεθάνει, δηλητηριασμένος πιθανόν από τους Γιαπωνέζους, έχοντας ωστόσο προλάβει να μείνει στη κινέζικη συνείδηση ως ένας πατριώτης που όχι μόνο δεν φοβήθηκε να παλέψει με τους «μαχητές που εκπροσωπούσαν τους εισβολείς», αλλά κι επιπλέον τους κατατρόπωσε. Μετά τον θάνατο του Χουό Γιουάν Τζιά , οι μαθητές και στενοί φίλοι του, Τσεν Κονγκ Τζε, Γιάο Τσαν Μπο και Γουάνγκ Γουέι Φαν θα ιδρύσουν επίσημα τον Ιούλιο του 1910 την «Αθλητική Ένωση Τζινγκ Γου - 精武体育会» πάνω στις βάσεις και στο πνεύμα της ένωσης που εκείνος οραματίστηκε.
Η «Αθλητική Ένωση Τζινγκ Γου», όπου Τζινγκ Γου σημαίνει Άριστη Πολεμική Τέχνη, υποστήριξε μια σχετικά αντισυμβατική ιδέα συγκριτικά με το κυρίαρχο πνεύμα της εποχής γύρω από την διδασκαλία των πολεμικών τεχνών. Προώθησε την ιδέα της διδασκαλίας και ανάπτυξης, όχι ενός συγκεκριμένου στιλ Γουσού, όπως συνήθως συνέβαινε μέχρι τότε, αλλά των κινέζικων μαχητικών τεχνών ως συνόλου, αφενός ως μεθόδου φυσικής αγωγής με πυρήνα το Γουσού, και αφετέρου ως αποτελεσματικού τρόπου διάδοσης, μέσα και έξω από την Κίνα, της κινέζικης κουλτούρας. Για να το πετύχουν αυτό, οι πρωτεργάτες της ένωσης εργάστηκαν συστηματικά για τη σύνθεση μιας διδακτέας ύλης, η οποία δεν θα προέβαλε αποκλειστικά ένα συγκεκριμένο στιλ, αλλά θα μπορούσε να απευθυνθεί και να προσελκύσει ένα ευρύτερο κοινό, σπάζοντας ταυτόχρονα την στενή οικογενειακή διάδοση των συστημάτων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, ο ίδιος ο Χουό Γιουάν Τζιά λίγο πριν πεθάνει προσκάλεσε τον δάσκαλο Τζάο Λιάν Χε από την επαρχία Χε Μπέι, (Αρ Λανγκ τσουάν, Μι Τζονγκ τσουάν, Ταν τουί και Τζαν Τσουάν) για να διδάξει παραδοσιακό Σαολίν στην ένωση.
Ο ίδιος ο Τζάο Λιάν Χε μαζί με άλλους δασκάλους της ένωσης επεξεργάστηκαν μια ύλη που περιελάμβανε φόρμες γροθιάς και όπλων, κυρίως από τα στιλ που είχαν τις ρίζες τους στο βόρειο Σαολίν, καταλήγοντας σταδιακά σε ένα πρόγραμμα πέντε φορμών και αργότερα δέκα φορμών, οι οποίες και έγιναν η βασική ύλη της ένωσης. Το άνοιγμα προς τα διάφορα στιλ συνέχισαν οι υπεύθυνοι της ένωσης, οι οποίοι προσκάλεσαν κατά καιρούς διάσημους δασκάλους της εποχής να διδάξουν στην ένωση. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο Τσεν Τζι Τζενγκ από το στιλ του Αετού, ο Λουό Γκουάν Γιού από τον Προσευχόμενο Μάντι, ο Σουν Γιού Φενγκ από το Λόχαν Τσουάν κ.α. Η εκπαιδευτική φιλοσοφία της «Τζινγκ Γου» προέβλεπε καταρχήν την εκπαίδευση των μαθητών στην βασική ύλη της ένωσης και στη συνέχεια την εξειδίκευση τους στο στιλ που επιθυμούσαν. Το 1918 θα ανοίξει το παράρτημα του Χονγκ Κονγκ, το οποίο θα παίξει σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση των βόρειων στιλ στη νότια Κίνα, αλλά και θα προχωρήσει στην έκδοση περιοδικού και βιβλίων σχετικά με τις πολεμικές τέχνες. Ευνοημένο από τις ιστορικές συνθήκες, το εκπαιδευτικό εγχείρημα της Τζινγκ Γου, θα έχει τέτοια επιτυχία που μέσα σε λίγα χρόνια θα οδηγήσει στη δημιουργία δεκάδων παραρτημάτων τόσο μέσα στη Κίνα όσο και στην νοτιοανατολική Ασία –Σαϊγκόν, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη, Μαλαισία και αλλού.
Η «Αθλητική Ένωση Τζινγκ Γου» προωθώντας γενικά την εξάσκηση στο Γουσού και όχι την ανάπτυξη ενός και μόνο συστήματος, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διάδοση της ιδέας της σωματικής και πνευματικής καλλιέργειας μέσω της άσκησης, γεγονός που έδωσε ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στην ανάπτυξη των μαχητικών τεχνών. Η παραπάνω ιδέα φυσικά δεν ήταν καινούργια, όμως η «φωτιά» του άτρωτου Χουό Γιουάν Τζιά και το ανοικτό πνεύμα των δασκάλων που ενεπλάκησαν με την Τζινγκ Γου έδωσαν μεγάλη ώθηση στην υλοποίησή της3. Την ιδέα αυτή θα στηρίξουν με θέρμη οι ιθύνοντες της «Δημοκρατίας της Κίνας» – (1912-1949) και της «Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας» – (1949- ) εισάγοντας το Γουσού ως μάθημα στη διδακτέα σχολική ύλη, δημιουργώντας καινούργιες φόρμες που να διευκολύνουν την μαζικότερη εξάσκηση σε αυτό, αλλά και φτιάχνοντας ένα αναλυτικό πρόγραμμα εξάσκησης και διδασκαλίας του4.
Η σημερινή «αθλητικοποίηση» του παραδοσιακού Γουσού και η δημιουργία των «σύγχρονων αγωνιστικών φορμών» είναι κατά κάποιο τρόπο μια μετεξέλιξη της ιδέας του Χουό Γιουάν Τζιά για την διάδοση του Γουσού, προς μια άλλη όμως κατεύθυνση από αυτήν που ο ίδιος είχε οραματιστεί. Προφανώς όταν αγωνιζόταν με τους ξένους πρωταθλητές δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι εκατό χρόνια μετά οι φόρμες του «νέου Γουσού» θα ήταν άδειες από μαχητικές εφαρμογές. Ή μήπως θα μπορούσε;
Παναγιώτης Δερβέντης
1.Με την ονομασία «Οι Πόλεμοι του Οπίου» έμειναν στην ιστορία οι δύο πόλεμοι που εξαπέλυσε η Αγγλία κατά της Κίνας (1839-1842 και 1856-1860), τον δεύτερο με τη συνδρομή της Γαλλίας.
- Καρζής, Θόδωρος (2000), Η Ιστορία και ο πολιτισμός της Κίνας, Αθήνα: Νέα Σύνορα – Λιβάνη
2. Ένα κλίμα υποτίμησης το οποίο αποδίδεται με σαφήνεια στην χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας “Fist of Fury” (1972, με πρωτότυπο τίτλο «Τζινγκ Γου Μεν») και πρωταγωνιστή τον Μπρούς Λι,
όπου ο τελευταίος υποδύεται έναν από τους καλύτερους μαθητές του Χουό που έχοντας μόλις επιστρέψει στην Σαγκάη μαθαίνει για τον θάνατο του δασκάλου του. Περπατώντας στην πόλη φτάνει μπροστά σε ένα πάρκο του οποίου ο φύλακας του απαγορεύει την είσοδο δείχνοντας του μια ταμπέλα που γράφει: «απαγορεύεται η είσοδος σε σκυλιά και Κινέζους». Η συνέχεια της ταινίας είναι μάλλον γνωστή, αλλά το γεγονός που περιγράφει, καίτοι μυθοπλαστικό, δείχνει ξεκάθαρα το αίσθημα υποτίμησης που βίωναν οι Κινέζοι στα χρόνια του Χουό Γιουάν Τζιά.
3. Μια ιδέα με παρόμοια στοιχεία είχε ήδη υλοποιηθεί στην Ιαπωνία με την δημιουργία του Τζούντο από τον Kanō Jigorō (28 October 1860 – 4 May 1938)
4. Μπορείτε να δείτε επίσης το άρθρο της στήλης:
Ιστορική εξέλιξη του Wu Shu - Οι Κινέζικες Πολεμικές Τέχνες από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα (μέρος τέταρτο)
