Τον Σεπτέμβρη του 1993 πάτησα για πρώτη φορά το πόδι μου στην Κίνα. Πήγαινα για μεταπτυχιακές σπουδές στη γυμναστική ακαδημία του Πεκίνου (σημερινό Beijing Sports University BSU) και αυτό σήμαινε πως θα έπρεπε να ζήσω δύο χρόνια σε ένα τόπο όχι μόνο πολύ μακρινό, αλλά και εντελώς διαφορετικό από τον τόπο που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Διαφορετικό, όχι μόνο σε πολιτισμικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής οργάνωσης (να θυμίσω πως η Κίνα το 1993 είχε ακόμα «στην πράξη» κομουνιστικό καθεστώς) – κάτι που γινόταν βεβαίως αισθητό όχι μόνο στα σημαντικά, αλλά πολύ περισσότερο στην καθημερινότητα των ξένων φοιτητών.
Σε αυτό το διαφορετικό περιβάλλον -στο οποίο είχα βρεθεί με χαρά και από επιλογή- δύο πράγματα μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση. Το πρώτο ήταν πως οι Κινέζοι εξασκούνταν σε ό,τι είδους άσκηση μπορεί να βάλει -ή μάλλον δεν μπορεί να βάλει κανείς- στο μυαλό του. Εκτελούσαν ασκήσεις γυμναστικής, χόρευαν με τη συνοδεία μουσικής, εμβάθυναν στις τεχνικές των πολεμικών τεχνών, έκαναν αναπνευστικές ασκήσεις, βάδιζαν με διάφορους «περίεργους» τρόπους, έβγαζαν κραυγές σαν μέρος της άσκησης και κυρίως αντιμετώπιζαν όλα τα παραπάνω ως απολύτως φυσιολογικά - όπως ακριβώς αντιμετώπιζαν και εμάς τους ξένους φοιτητές που μπαίναμε στα λεωφορεία κρατώντας κοντάρια και θήκες με σπαθιά.
Το δεύτερο πράγμα που μου έκανε εντύπωση ήταν ακριβώς πως οι Κινέζοι έκαναν όλα τα παραπάνω, όχι σε κλειστούς οργανωμένους χώρους - μέσα σε γυμναστήρια ή σχολές - αλλά σε υπαίθριους εξωτερικούς χώρους - κάτω από τον ουρανό. Μπορούσες να τους δεις να ασκούνται στο Κουνγκ Φου, στο Τσι Κούνγκ ή να χορεύουν για παράδειγμα βαλς, όχι μόνο έξω από τις εισόδους των κτιρίων, αλλά και στις αυλές των “χού τονγκ” (των παλιών κινέζικων σπιτιών), στα αίθρια των πολυκαταστημάτων, στις πίσω αυλές των μαγαζιών, γύρω από μια μικρή συστάδα δέντρων ή στο πεζοδρόμιο μιας κεντρικής λεωφόρου, αλλά και κυρίως στα πάρκα. Στα μικρά και μεγάλα κατάφυτα κινέζικα πάρκα με τις λίμνες και τα όμορφα κτίσματα που μιλώντας με όρους Τάι Τζι θα λέγαμε πως αποτελούν δείγματα τέλειας Γιν Γιάνγκ ισορροπίας, μικρές εξισορροπητικές οάσεις στο «Φενγκ Σουί» των τεράστιων μεγαλουπόλεων.
Ωστόσο, αυτό που μου κέντρισε κυρίως το ενδιαφέρον και θέλω να τονίσω εδώ δεν ήταν απλώς το ότι οι Κινέζοι εξασκούνταν σε δημόσιους χώρους, όσο κυρίως το ότι εξασκούνταν στους χώρους αυτούς με τέτοια συχνότητα, συνέπεια και συνέχεια που με τον καιρό συγκεκριμένες γωνιές των εξωτερικών αυτών χώρων φορτίζονταν με τέτοια ιδιαίτερη ενέργεια ώστε αποκτούσαν ξεχωριστή υπόσταση - γίνονταν τόποι συνάντησης. Έτσι για παράδειγμα, στο χώρο του Πανεπιστημίου που έζησα για δυο χρόνια, υπήρχε ένας χώρος που τον ονομάζαμε “η πισίνα”. Στην πραγματικότητα, ήταν ένας μεγάλος, ανοικτός χώρος δίπλα στην υπαίθρια αγορά όπου υπήρχε μια τεράστια άδεια δεξαμενή γύρω από την οποία κάθε πρωί –κατά τις 6.30- μαζεύονταν δεκάδες Κινέζοι -και κάποιοι λιγοστοί ξένοι που ήταν πάντοτε ευπρόσδεκτοι- για την πρωινή τους άσκηση. Το κασετόφωνο έπαιζε μουσική και εμείς εκτελούσαμε όλοι μαζί τις ασκήσεις Τσι Κούνγκ και Τάι Τζι Τσουάν, στην αρχή σαν ομάδα και μετά ο καθένας μόνος του ή/και σε μικρότερες παρέες, οι οποίες επέλεγαν κάθε φορά τη δική τους «ύλη». Επρόκειτο πραγματικά για μια διαδικασία ήρεμη, χωρίς ανταγωνισμό
αλλά ταυτόχρονα πολύ ζωντανή, καθώς συμμετείχαν σε αυτή γέροι και νέοι, αρκετοί συνταξιούχοι, άνθρωποι που αμέσως μετά θα πήγαιναν στην δουλειά τους, φτασμένοι δάσκαλοι των πολεμικών τεχνών, αλλά και πρωτάρηδες.
Όλοι αυτοί ξεκίναγαν από κοινού την μέρα τους στην “πισίνα” -τον τόπο συνάντησης του Πανεπιστήμιου. Γεγονός που δεν σήμαινε απλώς πως όλοι αυτοί βρίσκονταν καθημερινά την ίδια ώρα στον ίδιο τόπο, αλλά πως, για παράδειγμα, μια γιαγιά θα ερχόταν να σου πει πως να κάνεις καλύτερα μια άσκηση (πάντα υπήρχε κάποιος που θα σου έλεγε πως να κάνεις καλύτερα μια άσκηση ακόμα και όταν δεν ήξερε καλύτερα την άσκηση), κάποιος θα ζητούσε να δοκιμάσει «πάνω σου» μια τεχνική ή να εξασκηθείτε στο «Τουί Σόου»- την κλασική εξάσκηση του Τάι Τζι «σπρώχνοντας τα χέρια», πως στα απαραίτητα διαλλείματα θα έλεγες δυο κουβέντες με τον συνασκούμενό σου, θα «κουτσομπόλευες» τα γεγονότα των ημερών και του Πανεπιστήμιου. Αλλά και επιπλέον σήμαινε πως και μετά το πέρας της άσκησης και αφού θα καλημέριζες τους πάντες θα έπαιρνες πρωινό με κάποιους από αυτούς στα υπαίθρια μαγαζάκια, όπου και πάλι θα είχες την ευκαιρία να ανταλλάξεις μαζί τους δυο κουβέντες - μέχρι το επόμενο πρωί που θα ξανασυναντιόσασταν σε αυτόν τον ιδιαίτερο αθλητικό «καφενέ». Έναν «καφενέ» όπου μπορεί να μην πίνεις καφέ ή να παίζεις τάβλι, έχεις όμως την ευκαιρία να συναντηθείς και να επικοινωνήσεις με τους άλλους, να παίξεις κάνοντας ασκήσεις και να αποφορτίσεις τον φλύαρο νου σου.
Με μεγάλη χαρά διαπίστωσα πέρσι το καλοκαίρι πως παρόλες τις αλλαγές που έχουν γίνει στην ζωή των Κινέζων και στους ρυθμούς της πρωτεύουσας, ο «κινέζικος καφενές» συνεχίζει «να σερβίρει καφέ»!* Το διαπίστωσα, μαζί με τον δάσκαλο Da Guan -δάσκαλο μου στο Σουάι Τζιάο- όταν επισκεφτήκαμε δύο μεγάλα πάρκα -ένα στο Πεκίνο και ένα αρκετά έξω από αυτό- για να συναντηθούμε με άλλους αθλητές και φίλους της κινέζικης πάλης και να προπονηθούμε σε αυτήν. Το διαπίστωσα, επίσης, όταν σε μια από τις πρωινές μου προπονήσεις στον «αετό» με τον δάσκαλο μου Guo Xian He, μια ομάδα χαρούμενων κυριών χόρευαν χτυπώντας νταούλια σε μικρή απόσταση από εμάς. Αυτές οι χαρούμενες κυρίες μου έρχονται στο μυαλό κάθε φορά που περνώ από το ΚΑΠΙ της γειτονιά μου, όπου μεγαλύτεροί άνθρωποι αναζητούν κυρίως συντροφιά και να ανταλλάξουν δυο κουβέντες. Ωστόσο, δεν μπορώ να μην σκεφτώ πως θα ήταν αν, μετά το πρωινό καφεδάκι το ΚΑΠΙ «σέρβιρε» και λίγο περπάτημα στο διπλανό αλσάκι συνοδευμένο από μερικές διατάσεις, χωρίς βεβαίως να αποχωριστούμε την τόσο απαραίτητη ψυχοθεραπευτική κουβεντούλα.
Μου αρέσουν οι καφενέδες και οι καφετέριες μας. Ωστόσο, πιστεύω πως θα μπορούσαμε να ωφεληθούμε περαιτέρω αν προσθέταμε στους δικούς μας καφενέδες «κάτι» από το πνεύμα αυτών των ιδιότυπων «κινέζικων καφενείων». Αν καταφέρναμε όχι απλώς να «πάμε για γυμναστική», αλλά να «φέρουμε την άσκηση στην καθημερινότητα μας». Θυμάμαι, για παράδειγμα, ότι οι άνθρωποι που γέμιζαν τα καφενεία, όταν ήμουν κι εγώ νεότερος, ήταν οι ίδιοι που κυκλοφορούσαν στο κέντρο της Αθήνας και «τσακώνονταν» κάνοντας πολιτικές κουβέντες γύρω από την πλατεία Ομονοίας. Αλλά και ότι στην επαρχία εκείνοι που κάθονταν στα καφενεία ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που δούλευαν τη γη. Δυστυχώς, τείνω να πιστέψω πως μερικές δεκαετίες πριν οι άνθρωποι είχαν περισσότερο νεύρο* και ζωντάνια από εμάς σήμερα. Όμως αρκετά με τις «φιλοσοφίες». Ας αρκεστώ στο να υπενθυμίσω εδώ ως γυμναστής πως με την άσκηση εκκρίνονται στο σώμα πολύτιμες για την ψυχολογία μας ενδορφίνες, αλλά και πως το περπάτημα είναι μια από τις καλύτερες μορφές άσκησης σε όλες τις ηλικίες, και ειδικά όταν δεν είσαι πια «άγριο νιάτο».
Άποψη μου είναι πως η συστηματική άσκηση στον εξωτερικό χώρο μπορεί να προσφέρει πολύ σημαντικά ψυχοσωματικά οφέλη. Μπορεί να προσφέρει εντέλει απολύτως δωρεάν πράγματα που καμιά μορφή άσκησης εκτελεσμένη μέσα σε ένα κλειστό γυμναστήριο -όσο καλά οργανωμένο και αν είναι- δεν μπορεί να προσφέρει. Όπως ακριβώς το αυτοσχέδιο παιχνίδι στο δρόμο, στο πάρκο ή στις λιγοστές πια αλάνες, δύναται να προσφέρει στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών πολύ περισσότερα από ότι το παιχνίδι στους οργανωμένους παιδότοπους ή με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Έχω την πεποίθηση πως το να απολαμβάνεις απλώς μια διαδικασία, είναι μικρότερης αξίας από το να συμμετέχεις ενεργά στη δημιουργία της. Αυτή τη δημιουργική συμμετοχή είναι που προτείνω και στους μαθητές μου και για αυτό και αγαπώ να εξασκώ το «Κουνγκ Φου» με την βαθύτερη έννοια του, δηλ. ως χρόνο και κόπο που κάνει την άσκηση μέρος της ζωής, τα μετάλλια και τα πρωταθλήματα απλά ένα όμορφο παιχνίδι και την «ανίκητη γροθιά» μονάχα ένα από τα λουλούδια του κήπου σου.
Παναγιώτης Δερβέντης
* Δεν ξέρω για πόσο ακόμη, πρόσφατα διάβασα άρθρο στο διαδίκτυο πως σε γειτονιές του Πεκίνου υπάρχουν διαμαρτυρίες από μερίδα γειτόνων πως οι άνθρωποι που ασκούνται το πρωί τους ενοχλούν.
* Κώστας Κακουρίδης: σκέψεις γύρω από την άσκηση της πολιτικής σήμερα.
Διαβάστε το άρθρο του Παναγιώτη Δερβέντη
«YING SHOU QUAN - ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ»
