Το Ιάιντο για εμένα είναι ένα ταξίδι στην ιαπωνική ιστορία. Δεν είμαι Ιάπωνας όμως συνεχίζω κάτι που άρχισε αιώνες πριν και προσπαθώ να μη σπάσω την αλυσίδα αυτή
Σενσέι Ντουπέν θα θέλατε να μας πείτε πώς αρχίσατε να ασκείστε στις πολεμικές τέχνες;
Άρχισα να ασκούμαι το 1974, ξεκίνησα με καράτε και μετά συνέχισα με κέντο και ιάιντο στα οποία ασκούμαι ακόμα.
Το στιλ ιάιντο που διδάσκετε ποιο είναι;
Είναι το στιλ της Σινκάγκε Ρίου το οποίο προέρχεται από την οικογένεια Γιάγκιου και από τον 16ο αιώνα.
Θα μπορούσατε να μας πείτε μερικά πράγματα για την ιστορία και τα χαρακτηριστικά της Σινκάγκε Ρίου;
Η Σινκάγκε Ρίου είναι εξέλιξη μιας παλιότερης σχολής που λεγόταν Κάγκε Ρίου . Η σχολή αυτή διδάχτηκε στην οικογένεια Γιάγκιου από τον Καμιιζουμι Ισε Νο Καμι ιδρυτή της σχολής. Στις αρχές του 17ου αιώνα, όταν άρχισε η περίοδος Τοκουγκάουα, οι άνθρωποι της οικογένειας Γιάγκιου έγιναν δάσκαλοι των σογκούν Τοκουγκάουα. Τότε δημιουργήθηκαν δύο παρακλάδια: η οικογένεια Γιάγκιου ζούσε στο Οουάρι το οποίο βρίσκεται κοντά στη Ναγκόγια όμως κάποια μέλη της έπρεπε να ζουν και στο Έντο όπου και βρίσκονταν οι Τοκουγκάουα –έτσι έχουμε τη γραμμή Οουάρι και τη γραμμή Έντο.
Η δεύτερη γραμμή έπαψε να υπάρχει στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν έγινε η παλινόρθωση του Μέιτζι η οποία σήμανε και το τέλος των σογκούν και της οικογένειας Τοκουγκάουα. Τα μέλη της επέστρεψαν στο Οουάρι και η σχολή συνεχίστηκε εκεί και γύρω στα μέσα του 20ου αιώνα, ο δάσκαλος Κάσιμα ενοποίησε τις δύο γραμμές και έφτιαξε τη «νέα» Σινκάγκε Ρίου, αυτή που μελετάμε σήμερα∙ ο δάσκαλος Κάσιμα ήταν δάσκαλος του σημερινού Γιάγκιου και των δασκάλων Ακίτα και Ματσουόκα (ο Ακίτα ήταν δάσκαλος του Ματσουόκα όμως ήταν και οι δύο ήταν μαθητές του Κάσιμα).
Εγώ γνώρισα τον δάσκαλο Ματσουόκα το 1995 κι αρχίσαμε να δουλεύουμε μαζί στη Γαλλία –το πρώτο του σεμινάριο έγινε στο Ορλί το 2000 και τώρα ετοιμαζόμαστε για το 15ο, επίσης στο Ορλί. Το σεμινάριο αυτό σηματοδοτεί την πρώτη 15ετία της Σινκάγκε Ρίου στη Γαλλία και γενικότερα στην Ευρώπη.
Πώς είναι η εξάσκηση με το δάσκαλο Ματσουόκα;
Με το δάσκαλο γνωριζόμαστε πολλά χρόνια πια οπότε ξέρουμε καλά ο ένας τον άλλον. Χαίρομαι πάντα να ασκούμαι μαζί του αν και συχνά είναι δύσκολο –ας πούμε κάποιες φορές δουλεύουμε μαζί στην Ιαπωνία το καλοκαίρι και η ζέστη κάνει την προπόνηση πολύ δύσκολη. Όμως και πέρα από αυτό, ο δάσκαλος Ματσουόκα είναι σκληρός με τους μαθητές του.
Παραδοσιακός ιάπωνας δάσκαλος, ε;
Ναι, είναι. Αλλά χωρίς μυστικισμούς και τέτοια.
Ξέρουμε ότι οι αγώνες είναι μέρος του ιάιντο. Θα ήθελα λοιπόν να σας ρωτήσω πώς πρέπει να ασκείται κανείς στο ιάι; Για να κερδίσει έναν αγώνα; Για να τελειοποιήσει το χαρακτήρα του; Ή ίσως συνδυάζοντας αυτά τα δύο;
Η ερώτηση δεν είναι απλή αλλά θα συμφωνήσω ότι οι αγώνες είναι μέρος του ιάιντο και πιστεύω ότι κάθε ασκούμενος θα πρέπει έστω μια φορά να προπονηθεί για αγώνες γιατί πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα εξάσκηση για το νου του. Συνήθως ασκούμαστε στο ντότζο, με το δάσκαλό μας και τους φίλους μας και αυτό μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε το ιάιντο ως ένα σημείο όμως η εξάσκηση για αγώνες και η συμμετοχή στους αγώνες μας επιτρέπει να αποκτήσουμε μια πληρέστερη εικόνα. Από την άλλη, και παρότι έχω συμμετάσχει σε αγώνες (μάλιστα πριν από μερικά χρόνια είχα βγει και πρωταθλητής Γαλλίας στα τέταρτα νταν) άποψή μου είναι ότι δεν είναι καλό να ασκείται κανείς έχοντας στο νου του διαρκώς τους αγώνες.
Θα θέλατε να μας πείτε μερικά πράγματα για το ρέιχο, την εθιμοτυπία και τη σημασία του;
Το ιαίντο είναι μια ξεχωριστή τέχνη –πάει πέρα από τις τεχνικές. Όταν ασκείται κανείς σ’ αυτό πρέπει να κατανοήσει και τον πολιτισμό της Ιαπωνίας, την ιστορία της, τη θρησκεία της και αν γίνεται και τη γλώσσα της. Δεν είναι μόνο κινήσεις, είναι κάτι πιο σύνθετο. Ασκείσαι με ένα ξίφος –και από κάποιο σημείο κι ύστερα με ένα αληθινό ξίφος- οπότε πρέπει να το καταλαβαίνεις, πρέπει να ξέρεις ποιος το έφτιαξε και πότε και πρέπει να ξέρεις από πού έρχεται το όπλο αυτό (είναι ένα όπλο που ξεκινάει από τον 9ο-10ο αιώνα και τελειοποιείται έκτοτε). Το ρέιχο λοιπόν σημαίνει να αποκτήσεις μια σύνδεση με το όπλο αυτό το οποίο δεν είναι απλώς ένα κομμάτι μέταλλο αλλά μια σχέση με την Ιαπωνία και αυτή την ιστορία πρέπει να τη σέβεσαι. Το να μάθεις απλώς τις κινήσεις δεν είναι αρκετό.
Και κάτι για τη σημασία του τε-νο-ούτσι, του τρόπου πιασίματος της λαβής του ξίφους;
«Τε-νο-ούτσι» είναι απλώς κάτι που λέμε στην ορολογία του ιάιντο και του κέντο. Τε-νο-ούτσι σημαίνει δύο πράγματα: σημαίνει «εσωτερικό του χεριού» δηλαδή τι κάνεις με το ξίφος σου στην εσωτερική πλευρά του χεριού σου και επίσης σημαίνει «χτύπημα με το χέρι». Στην ουσία σημαίνει το σωστό πιάσιμο του ξίφους –αν δεν πιάσεις σωστά το ξίφος σου δεν μπορείς να κόψεις μ’ αυτό, δεν μπορείς να μεταφέρεις ενέργεια στη λεπίδα σου. Η ενέργειά σου θα διακοπεί στον αγκώνα ή στον καρπό σου οπότε το πώς πιάνεις το ξίφος είναι σημαντικό. Είναι σαν ένα ηλεκτρικό κύκλωμα: για να μεταφερθεί το ρεύμα από το ένα άκρο ως το άλλο θα πρέπει όλα του τα σημεία να είναι σωστά. Δεν είναι εύκολο να το εξηγήσει κανείς με λόγια, είναι κάτι που το αντιλαμβάνεσαι με την άσκηση.
Κατά τη γνώμη σας, ποιο είναι το πιο σημαντικό στοιχείο για έναν ασκούμενο στο ιάιντο;
Μιλώντας τόσο ως ασκούμενος όσο και ως δάσκαλος, θα έλεγα ότι το πιο σημαντικό είναι να ξέρει κανείς όλο το παρελθόν, όλη την ιστορία της τέχνης∙ όταν κάνω ιάιντο, αισθάνομαι ότι όλα όσα ξέρω για την Ιαπωνία, για τις πολεμικές της τέχνες, για τους ανθρώπους της και τον πολιτισμό της είναι κομμάτι του ιάιντο μου. Πρέπει να σκεφτόμαστε, πιστεύω, ότι είμαστε το μέλλον των σαμουράι –εκείνοι πέθαναν πριν από πολλά χρόνια όμως εμείς σήμερα είμαστε το μέλλον τους και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το έχουμε πάντα στο νου μας και να το σεβόμαστε.
Σκέφτομαι αυτό που λέγεται ότι το ξίφος είναι η ψυχή του σαμουράι…
Ναι, έτσι είναι. Όταν ασκείσαι με το ξίφος πρέπει να το γνωρίζεις –να γνωρίζεις πώς φτιάχνεται, γιατί φτιάχνεται όπως φτιάχνεται, ποια είναι η ιστορία του. Πρέπει να γνωρίζεις γιατί είναι τόσο σημαντικό για τους Ιάπωνες (και στην Ευρώπη υπήρχαν ξίφη αλλά οι Ευρωπαίοι δεν τους έδιναν την ίδια σημασία), γιατί έβαζαν στο ξίφος την ψυχή τους. Και πράγματι το αισθάνονταν έτσι –είναι κάτι που μπορείς να το νοιώσεις όταν πιάνεις ένα ξίφος: νοιώθεις την ψυχή του ανθρώπου που το έφτιαξε οπότε μετά πρέπει να βάλεις μέσα και τη δική σου ψυχή. Το να χρησιμοποιήσεις μια κατάνα δεν είναι απλό πράγμα!
Μετά από τόσα χρόνια, τι σημαίνει ιάιντο για σας;
Ένα ταξίδι στην ιαπωνική ιστορία. Δεν είμαι Ιάπωνας όμως συνεχίζω κάτι που άρχισε αιώνες πριν από εμένα και προσπαθώ να μη σπάσω την αλυσίδα αυτή –είμαι απλώς ένας κρίκος της αλυσίδας, της ιστορίας και αυτό που μεταφέρω στους ανθρώπους (εδώ στην Ελλάδα, στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ) είναι η γνώση του τι είναι η Σινκάγκε Ρίου, το παρελθόν μου (οι άνθρωποι δηλαδή που υπήρξαν πριν από μένα) και το μέλλον μου. Αυτό είναι το δικό μου ιάιντο.
Σενσέι Ντουπέν σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη αυτή.
Εγώ σας ευχαριστώ.
