Το Μπούντο σε μαθαίνει να κοιτάς τους ανθρώπους στην καρδιά και όχι στη φυσική δύναμη
Κύριε Καρυπίδη, θα ήθελα να ξεκινήσουμε με λίγα λόγια για την πολεμική τέχνη στην οποία εξασκείστε, το Ντάιτο Ρίου Αϊκί Ζίου Ζϊτσου –για την ιστορία και τη φιλοσοφία της
Το Ντάιτο Ρίου Αϊκί Ζίου Ζίτσου είναι μια παραδοσιακή ιαπωνική πολεμική τέχνη την οποία τη συναντάμε ήδη από τον 6ο αιώνα στην αυτοκρατορική αυλή με κύριους ασκούμενους τα μέλη της Αυτοκρατορικής φρουράς, υψηλόβαθμους αξιωματούχους και ελάχιστους συμβούλους του Αυτοκράτορα. Αρκετά αργότερα, όταν η Ιαπωνία πέρασε στην περίοδο των φεουδαρχών το Ντάιτο Ρίου γνώρισε μεγαλύτερη άνθιση αλλά εκείνος που το κωδικοποίησε πρώτη φορά σαν στρατιωτική εκπαίδευση ήταν ο Πρίγκιπας Μιναμότο νο Γιοσιμίτσου ο οποίος έζησε στις αρχές του 11ου αιώνα.
Από εκεί και πέρα η τέχνη συνέχισε να μεταδίδεται στα πλαίσια της «οικογένειας» Τακέντα φτάνοντας έτσι σε μία μεγάλη μορφή της ιαπωνικής ιστορίας, τον Τακέντα Σίνγκεν και από αυτόν φτάνουμε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στον Σοκάκου Τακέντα ο οποίος έκανε γνωστή τη τέχνη με τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα. Ο Σοκάκου παρέδωσε την αρχηγία στον γιο του, τον Τοκιμούνε Τακέντα και από εκεί και μετά έχουμε μια, ας πούμε, διάσπαση (παρενθετικά να πω εδώ ότι οι επίσημα καταγεγραμμένοι κλάδοι του Ντάιτο Ρίου στην Ιαπωνία πλησιάζουν τους 14) αν και ο κεντρικός κλάδος αυτή τη στιγμή εκπροσωπείται από τον Κόντο Κατσουγιούκι σενσέι.
Η βασική αρχή του Ντάιτο Ρίου είναι ο αμυνόμενος να «εισέρχεται» στον επιτιθέμενο (ούκε) κατά την πρώτη φάση της επίθεσής του και πριν αυτή περάσει στην τελική της φάση απορροφώντας όλη την ενέργεια και τη θέληση να συνεχίσει. Παράλληλα όμως με αυτή την κεντρική ιδέα συναντάμε την τυπική εξάσκηση ενός σκληρού παραδοσιακού ζίου ζίτσου με το στοιχείο του «αϊκί» να κυριαρχεί σε όλες του τις εκφάνσεις.
Χρησιμοποιήσατε τον όρο «αϊκί» –θα μπορούσαμε να μείνουμε λίγο παραπάνω σ’ αυτό; Ποια ερμηνεία δίνετε εσείς σ’ αυτόν τον όρο;
Ναι, ο όρος αυτός έχει παραποιηθεί –πολλοί πιστεύουν ότι «αϊκί» σημαίνει το σπάσιμο της ισορροπίας, το «κουζούσι» στο ζίου ζίτσου. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Το ζητούμενο είναι να διατηρείς τον επιτιθέμενο έξω από τη φυσική του στάση και παράλληλα να έχεις τη δυνατότητα να του αφαιρέσεις τη θέληση να συνεχίσει. Εκεί πιστεύω ότι κρύβεται το «αϊκί» όμως αυτό δεν μπορεί να αποδοθεί σε μερικές σελίδες ενός βιβλίου και να διδαχτεί από τη μια μέρα στην άλλη, ούτε και πρόκειται για καμιά μαγική συνταγή. Προϋποθέτει πολλά χρόνια εξάσκησης και προσωπικής αναζήτησης και έρευνας.
Ο δάσκαλός σας ποιος είναι; Και ποιες είναι οι σχέσεις σας μαζί του;
Σε ό,τι αφορά το Ντάιτο Ρίου υπαγόμαστε στην Ντάι Νίπον Μπούντοκαϊ, την ανώτατη αρχή πολεμικών τεχνών της Ιαπωνίας αλλά σε προσωπικό επίπεδο έχω σχέση και λαμβάνω διδασκαλία από τον Κόντο Κατσουγιούκι σενσέι. Όσον αφορά στο ξίφος, το Ένσιν Ρίου Ιάι Σουεμόνο Γκίρι Κένπο υπαγόμαστε στον Τανάκα Φούμον σόκε και στην Νίπον Κόντεν Φούσι Μούσοκαϊ.
Ο δάσκαλός σας έχει έρθει στην έδρα σας, την Αλεξανδρούπολη; Τον έχετε γνωρίσει;
Ο Κόντο Σενσέι δυστυχώς όχι ακόμα κυρίως για τεχνικούς λόγους –είναι μέσα στα σχέδιά μας και ίσως το καταφέρουμε μέσα στο 2014-. Ο Τανάκα Φούμον ΣΟΚΕ ήρθε το 2009 στην Αλεξανδρούπολη, ενώ ο Χαμάντα Σενσέι είχε επισκεφθεί την Αθήνα στο μπουτόκουσαϊ της οργάνωσης που έγινε το 2009. Τώρα, σαν άνθρωποι και οι τρεις είναι αφάνταστα απλοί με πολύ έντονο το αυστηρό στοιχείο της ιαπωνικής κουλτούρας όμως όταν δουν ότι τους προσεγγίζεις με ταπεινότητα και διάθεση να μάθεις σου ανοίγονται και η σχέση γίνεται πολύ ζεστή χωρίς όμως βεβαίως να λείπει ποτέ ο σεβασμός.
Αυτή τη στιγμή είστε ο αρχηγός εκπαιδευτής του Ελληνικού Συνδέσμου Ιαπωνικών Πολεμικών Τεχνών –θα θέλαμε να μας πείτε κάτι παραπάνω για το σύνδεσμο αυτόν και τους σκοπούς του.
Ο Σύνδεσμος φέτος συμπληρώνει δέκα χρόνια ζωής. Είναι ένα όνειρο που ξεκίνησε δειλά-δειλά στην Αλεξανδρούπολη και που σήμερα έχει αναπτυχθεί σε άλλα εννέα σημεία στη χώρα∙ τα βήματά μας είναι μικρά αλλά σταθερά καθώς δε μας ενδιαφέρει να γίνουμε από τη μια στιγμή στην άλλη μια μεγάλη ομοσπονδία (όπως έλεγαν και οι αρχαίοι, «ουκ εν τω πολλώ το ευ»). Η βάση μας παραμένει στην Αλεξανδρούπολη όπου έχουμε το κεντρικό μας ντότζο και καλλιεργούμε το Ντάιτο Ρίου και το Ένσιν Ρίου με καθημερινά μαθήματα και βλέποντας ότι ο κόσμος δείχνει προτίμηση στις παραδοσιακές τέχνες, παίρνουμε δύναμη να συνεχίσουμε. Προσπαθούμε να κρατάμε τον πήχη της εκπαίδευσης ψηλά με ταξίδια είτε στην Ευρώπη (όποτε έχουμε ανάλογη ενημέρωση για εκπαιδευτικά σεμινάρια των Ιαπώνων Δασκάλων που συνεργαζόμαστε) είτε στην Ιαπωνία. Ειδικά το τελευταίο το προσπαθούμε περισσότερο καθώς εκεί είναι η έδρα και εκεί μπορούμε να μαθητεύουμε δίπλα στους Δασκάλους, κάθε μέρα, όλη μέρα. Μόνο έτσι τρίβεσαι περισσότερο με το αντικείμενο και επιστρέφεις βελτιωμένος. Για το μέλλον θέλουμε να συνεχίσουμε να παράγουμε υγιή μπούντο με τις σωστές κατευθύνσεις που λαμβάνουμε, με σεβασμό προς τους μαθητές μας και πέρα από κάθε βίαιη ή επιθετική συμπεριφορά. Τέλος σε ό,τι αφορά στον πρωταθλητικό μέρος των πολεμικών τεχνών/μαχητικών αθλημάτων αν και σέβομαι πολύ τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται εκεί, προτιμάμε να μένουμε έξω από αυτό γιατί θέλουμε να στοχεύουμε στην καρδιά του μπούντο.
Χρησιμοποιήσατε δύο φορές τον όρο «μπούντο». Θέλετε να μας πείτε τι σημαίνει για σας «μπούντο»;
Θα έλεγα ότι είναι να καταφέρνεις να κοιτάς τους ανθρώπους στην καρδιά και όχι στη φυσική δύναμη. Να απέχεις δηλαδή από δηλητηριασμένες σκέψεις όπως «θα εκπαιδευτώ σκληρά έτσι ώστε αν μου επιτεθούν στο δρόμο να μπορώ να ανταποδώσω τα χτυπήματα» ή «θα εκπαιδευτώ σκληρά ώστε να ασκώ εγώ βία όπου θελήσω».
Ο Μασαγιούκι Σιμαμπουκούρο Σενσέι γράφει στο βιβλίο του «Αστραφτερό Ατσάλι» κάτι που μου αρέσει πολύ: «αν θελήσεις να γίνεις ο δυνατότερος του χωριού και το καταφέρεις, μετά θα θελήσεις να γίνεις ο δυνατότερος της πόλης και μετά της χώρας και του κόσμου όλου –όμως μέχρι να το καταφέρεις αυτό θα έχουν γεννηθεί κάποιοι που θα σε φτάσουν και θα σε ξεπεράσουν, πράγμα που σημαίνει ότι αυτή η σκέψη δεν τελειώνει ποτέ και εκεί ακριβώς που θα νομίσεις ότι το κατάφερες εκεί ακριβώς θα καταλάβεις ότι είσαι και πάλι στην αρχή…. Το σημαντικό είναι να έχουμε αξιοπρέπεια και τιμή στην πορεία μας γιατί όσο καλά εκπαιδευμένοι και αν είμαστε και όσο σκληρά και αν συνεχίζουμε να ασκούμαστε (και να είμαστε οι ….αήττητοι..) ένα είναι σίγουρο ότι τη μάχη με το χρόνο και το θάνατο θα τη χάσουμε σίγουρα! Αν όμως φτάσουμε ως εκεί έντιμα, θα αφήσουμε πίσω μας ανεξίτηλα σημάδια και, μεταφορικά, θα έχουμε κερδίσει την αθανασία μέσα στις καρδιές όλων αυτών που θα έχουμε εμπνεύσει με τη στάση ζωής μας. Αυτό ακριβώς διδάσκει το Μπούσιντο και αυτό αναζητά το Μπούντο».
Να πάμε λίγο στη σχέση μεταξύ του Ντάιτο Ρίου Αϊκί Ζίου Ζίτσου και Aϊκίντο. Θα μας πείτε ποια είναι η διαφορά των δύο τεχνών από τεχνική άποψη;
Αν και δεν έχω διδαχτεί αϊκίντο (οπότε κατά συνέπεια δεν μπορώ να πω και πολλά για να μην αδικήσω κανέναν) αυτό που έχω καταλάβει από συζητήσεις με τον Κόντο Σενσέι (ο οποίος από όσο ξέρω έχει πολύ καλές σχέσεις με τον κόσμο του αϊκίντο στην Ιαπωνία) αλλά και με φίλους που ασκούνται στο αϊκίντο, το Ντάιτο Ρίου Αϊκί Ζίου Ζίτσου προσεγγίζει τη συμπλοκή κάπως πιο σκληρά –από την αρχή ως το τέλος της. Επίσης, και σε ό,τι αφορά την κωδικοποίηση της εκπαίδευσης, το Ντάιτο Ρίου Αϊκί Ζίου Ζίτσου είναι πολύ περίπλοκο και με πολύ μεγάλη ύλη για την οποία πρέπει να ξοδέψει κανείς πολλά χρόνια εκπαίδευσης. Βλέποντας πόσα συστήματα έχουν ξεπηδήσει από το Ντάιτο Ρίου, μπορούμε να πούμε ότι η τέχνη αυτή υπήρξε η «δεξαμενή» η οποία τροφοδότησε πολλά συστήματα ζίου ζίτσου/αϊκί ή αντίστροφα ότι εμπεριέχει μεγάλα κομμάτια από πολλές γνωστές σημερινές πολεμικές τέχνες.
Τα τελευταία χρόνια κάνετε αρκετές προσπάθειες για ρεκόρ Γκίνες σχετικά με τις πολεμικές τέχνες. Θα μπορούσατε να μας πείτε κάτι για τις προσπάθειες αυτές;
Αυτό ξεκίνησε εντελώς τυχαία από τους μαθητές μου και από τα τηλεοπτικά προγράμματα που σχετίζονται με τα ρεκόρ Γκίνες –είδα στους μαθητές μου τη φλόγα να θελήσουν να ξεπεράσουν τα ανθρώπινα όρια και επειδή αυτό μου άρεσε δεν τους αποθάρρυνα. Στην αρχή δουλέψαμε τέσσερα άτομα μαζί αλλά στη συνέχεια δώσαμε την ευκαιρία στα παιδιά να δουλέψουν και μόνα τους. Θα έλεγα λοιπόν ότι πέρα από το όποιο επικοινωνιακό όφελος, μια τέτοια προσπάθεια είναι θετική γιατί σε ωθεί να ξεπεράσεις τα όρια σου και να αποδείξεις στον εαυτό σου και στους άλλους ότι όταν έχεις πρόγραμμα και πείσμα θα καταφέρεις να φτάσεις το στόχο σου∙ ακόμα όμως και αν δεν τα καταφέρεις (δηλαδή δεν καταρριφτεί κάποιο συγκεκριμένο Ρεκόρ), σίγουρα η διαδικασία και η προσπάθεια θα σε έχει κάνει καλύτερο.
Φαντάζομαι, ωστόσο, ότι κάποια αρνητικά σχόλια θα εισπράξατε από τον κόσμο των πολεμικών τεχνών…
Ναι, εισέπραξα και τα έλαβα υπόψη –τουλάχιστον όσα σχόλια είχαν ονοματεπώνυμο στο τέλος τους και όχι το κάθε ανώνυμο κακόβουλο σχόλιο- είτε ήταν θετικά, είτε αρνητικά. Μου αρέσει να ακούω τα συμπεράσματα των άλλων γι αυτό που κάνω και είμαι έτοιμος να συζητήσω τα πάντα. Από την άλλη, δεν πιστεύω ότι πρέπει να μας πτοεί η κριτική. Αν μας επηρεάζει άσχημα σημαίνει ότι δεν είχαμε σκεφτεί καλά και αποφασίσει σωστά αυτό που κάναμε και κάτι τέτοιο δείχνει ανθρώπους αναξιόπιστους. Πιστεύω ότι εφόσον έχουμε εξετάσει καλά κάποια απόφαση μας και είμαστε βέβαιοι για την υλοποίηση της πρέπει να προχωράμε στο στάδιο της εφαρμογής και στο τέλος να μπορούμε να ακούσουμε τόσο τα καλά όσο και τα άσχημα σχόλια και κριτικές. Πολλές φορές μέσα από αυτές ανακαλύπτουμε σημεία που ίσως μας διέφυγαν και έτσι ένα είναι βέβαιο ότι βελτιωνόμαστε. Η κριτική, στο μέτρο που δεν προσβάλλει την ανθρώπινη υπόσταση είναι ευπρόσδεκτη.
Οι παραδοσιακές σχολές που δεν έχουν αγωνιστικό κομμάτι συχνά χαρακτηρίζονται από μια εσωστρέφεια. Πιστεύετε ότι αυτό είναι λάθος και ότι θα πρέπει να επικοινωνήσουν περισσότερο με τον έξω κόσμο;
Ναι, το πιστεύω –το να μην έχει μια τέχνη αγωνιστικό κομμάτι δε σημαίνει ότι πρέπει να μείνει περιχαρακωμένη μέσα στα στενά όρια του ντότζο αναγκάζοντας κάποιον να πρέπει να πάει αυτός να τη βρει. Βεβαίως τελικά ο υποψήφιος μαθητής αυτό θα κάνει όμως θα πρέπει να υπάρχει αρκετή ενημέρωση ώστε να ξέρει τι να ρωτήσει και πού να τη βρει. Αυτή η εσωστρέφεια χαρακτήριζε δυστυχώς τις ιαπωνικές οικογένειες στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και χρειάστηκε να έρθουν κάποιες χαρισματικές προσωπικότητες (όπως ο Κάνο σενσέι, ο ιδρυτής του τζούντο) και να δώσουν μια άλλη διάσταση. Βεβαίως δε λέω ότι οι πολεμικές τέχνες πρέπει να ευτελιστούν για το καλό της ενημέρωσης. Λέω απλά ότι θα πρέπει εμείς οι άνθρωποι των παραδοσιακών BUDΟ να βοηθήσουμε τον κόσμο να πλησιάσει τις τέχνες αυτές οι οποίες έχουν να προσφέρουν υγιή στοιχεία στην κοινωνία. Όσο είμαστε στραμμένοι προς τα μέσα δίνουμε την εικόνα ενός κλειστού συνόλου και αυτό δεν είναι ωραίο μήνυμα προς τους τρίτους.
Θα θέλατε να πείτε κάτι για να κλείσουμε;
Θα ήθελα να σας δώσω συγχαρητήρια για τη πολύ καλή δουλειά που κάνετε στον πανελλήνιο οδηγό πολεμικών τεχνών και για τις ειδικές εκδηλώσεις επιδείξεων πολεμικών τεχνών που διοργανώνετε τακτικά. Νομίζω είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να έχουμε στο χώρο των πολεμικών τεχνών στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή –στο εξωτερικό το έχουν καταλάβει αυτό από χρόνια και βλέπουμε τέτοιες εκδηλώσεις (όπως του Μπερσί, στη Γαλλία) που έχουν τεράστια δυναμική και βοηθούν τον κόσμο να γνωρίσει καλύτερα τις πολεμικές τέχνες. Αυτές οι εκδηλώσεις προσφέρουν στον κόσμο των πολεμικών τεχνών τόσο σε όλους εμάς που έχουμε τη χαρά να συμμετέχουμε (δασκάλους και μαθητές) διότι είναι μια γιορτή όσο και στο κοινό διότι δίνεται σε όλους η ευκαιρία να μάθουν τι είναι οι πολεμικές τέχνες.
Σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη αυτή
Και εγώ σας ευχαριστώ.
