Αρκετές φορές πολλοί άνθρωποι του Καράτε ακούμε να ισχυρίζονται ότι εξασκούνται στο Παραδοσιακό Καράτε. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι το Παραδοσιακό Καράτε αποτελεί συγκεκριμένη τέχνη – άθλημα, η οποία εκπροσωπείται από την ITKF (International Traditional Karate Federation). Η ITKF είναι αναγνωρισμένη Παγκόσμια Ομοσπονδία από την ΔΟΕ (Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή) ισότιμη με τον WKF, την Ομοσπονδία του αθλητικού ή του Τεχνικού Καράτε.
Η ITKF ιδρύθηκε από τον εκλιπόντα μεγάλο sensei του Καράτε Nishiyiama το 1986 και αντιπροσωπεύει μια διαφορετική, την παραδοσιακή εκδοχή του Καράτε-ντο.
Στην Ελλάδα η ΠΟΠΚ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Παραδοσιακού Καράτε) αναγνωρίζεται ισότιμα με την ΕΛΟΚ ως διαφορετική Ομοσπονδία που εξασκεί ένα διαφορετικό Καράτε από το Ελληνικό Κράτος.
Η δομή του παραδοσιακού καράτε
Δεν χρειάζεται βέβαια ιδιαίτερη ευφυΐα για να κατανοήσει κάποιος ότι οι κανονισμοί των αγώνων είναι αυτοί που διαμορφώνουν και το τεχνικό μέρος του καράτε που καλλιεργεί μία οργάνωση.
Από την μία η “W.K.F.” δημιούργησε μέσα από τους κανονισμούς της ένα κινητικό και ευέλικτο καράτε που επιβραβεύει τα λακτίσματα και τις πτώσεις. Σκοπός της ήταν να το κάνει πιο θεαματικό, πιο ελκυστικό στους φιλάθλους. Έφτιαξε ακόμα ένα καλά δομημένο σύστημα ποινών ούτως ώστε να περιοριστούν οι περιπτώσεις εσκεμμένων τραυματισμών. Τέλος, θέσπισε προστατευτικά για τους αθλητές (γάντια, επικαλαμίδες, μασέλες, θώρακες κλπ.).
Από την άλλη η I.T.K.F. έπραξε κάτι ανάλογο επενδύοντας σε μία φιλοσοφία με μακρά ιστορία, στην ιδέα του Budo. Πάνω στο ίδιο σύστημα αξιολόγησης βασίζεται το ολυμπιακό Judo, πάνω στην ίδια φιλοσοφία βασίζονται οι κανονισμοί του Kendo, ποιος ο λόγος να πάρει το karate-do διαζύγιο απ’ αυτήν;
Η I.T.K.F. λοιπόν εξέλιξε τους κανονισμούς αγώνων της J.K.A., έθεσε πολύ εμφανή κριτήρια αξιολόγησης στα kata, περιόρισε τις συζητήσεις του σχήματος της διαιτησίας, έβαλε σε εφαρμογή ένα απόλυτα ασφαλές σύστημα ποινών που περιορίζει στο ελάχιστο τους τραυματισμούς.
Η I.T.K.F. επιμένοντας στην ιδέα του ενός ολοκληρωτικού κτυπήματος δημιούργησε ένα μεγαλοπρεπές και καθαρό καράτε, πιο στατικό μεν απ’ αυτό της W.K.F., ευκολότερο όμως να κατανοηθεί από τους θεατές, το οποίο εποπτεύεται από διαιτητές οι οποίοι φορούν την παραδοσιακή γιαπωνέζικη HAKAMA.
Δεν έχουν άδικο αυτοί που λένε ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές εκδοχές του καράτε και γιατί άραγε να μην συνυπάρχουν; Αυτό μπορεί να το διαπιστώσει οποιοσδήποτε παρακολουθήσει αγώνες στους οποίους θα συμμετέχουν υψηλού επιπέδου αθλητές, (ένα πρωτάθλημα εγχρώμων ζωνών δεν είναι το καταλληλότερο για να εξάγει κάποιος συμπεράσματα). Από την μία (W.K.F.) θα παρατηρήσει ένα συναρπαστικά γρήγορο καράτε, από την άλλη δύο ακίνητους σχεδόν karateka που όταν αποφασίσουν να συμπλακούν το πράττουν με ένα αβυσσαλέο τρόπο επιδιώκοντας να πετύχουν ένα και μοναδικό ολοκληρωτικό κτύπημα! (βαθμό).
Ο Hindetaka Nishiyama sensei, συνέβαλε με το κύρος που τον περιβάλλει όχι μόνο να μην σβήσει η ιδέα αυτή που ξεκίνησε από την εποχή της παντοκρατορίας της J.K.A. αλλά να διεθνοποιηθεί.
Με το επιτελείο του επεξεργάστηκε και διαμόρφωσε τους κανονισμούς και δημιούργησε μία ελίτ πιστών που σε κάποιες χώρες μπορεί να αποτελούν μειοψηφία… αλλά υπαρκτή σε κάθε γωνία της γης.
Η I.T.K.F., η διεθνής οργάνωση, διεξάγει κάθε δύο χρόνια το παγκόσμιό της πρωτάθλημα και πρόεδρός της μετά το θάνατο του sensei Nishiyama είναι ο Τζόρτζεσον από τον Καναδά. Σε κάθε ήπειρο υπάρχει μία πανηπειρωτική ομοσπονδία που περιλαμβάνει τις χώρες που της αντιστοιχούν γεωγραφικά η οποία διεξάγει ένα πανηπειρωτικό πρωτάθλημα ανά έτος. Στην Ευρώπη η πανευρωπαϊκή ομοσπονδία του Παραδοσιακού καράτε η E.T.K.F. (European Traditional Karate Federation) παρουσιάζει μία μεγάλη ανάπτυξη στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και έχει πρόεδρο τον Σέρβο δάσκαλο VLADIMIR JORGA, Πανεπιστημιακό Καθηγητή της αθλητιατρικής.
Στην Ελλάδα η Πανελλήνια Ομοσπονδία του Παραδοσιακού Καράτε (ΠΟΚΠ) έχει Πρόεδρο τον κ. Θύμιο Περσίδη.
Το επιτελείο της ITKF, η τεχνική επιτροπή της I.T.K.F. καθώς και η επιτροπή επιστημονικής έρευνας στελεχώνονται από φημισμένους υψηλόβαθμους δασκάλους. Οι περισσότερο γνωστοί απ’ αυτούς, η αριστοκρατία της I.T.K.F. είναι ο HIROSHI SHIRAI, οι VLADIMIR και ILIJA JORGA, o MASAO KAWASOE, ο TAKESHI NAITO. Οι αυτόνομες οργανώσεις των δασκάλων αυτών δηλαδή το “Shotokan Karate Institute” και η “World Fudokan Federation” αναγνωρίζονται από την I.T.K.F.
Τα αγωνίσματα της I.T.K.F.
Α. Το Kumite
Στο Kumite (ατομικό ανδρών και γυναικών και ομαδικό ανδρών) ο αγώνας τελειώνει όταν ο ένας εκ των δύο αντιπάλων συγκεντρώσει έναν ολόκληρο βαθμό, Ippon, ή δύο Wazari που ισοδυναμούν με ένα Ippon ή όταν ο χρόνος του αγώνα λήξει τότε κερδισμένος είναι αυτός που υπερισχύει σε βαθμούς που προέρχονται από επιτυχή σκοραρίσματα ή φάουλ και αντικανονικό παιχνίδι του αντιπάλου του.
Όσον αφορά τις ποινές ένα KEIKOKU ισοδυναμεί με δύο βαθμούς ποινής, ένα CHUI με τέσσερεις βαθμούς ποινής και φυσικά κάποιος που παίρνει HANSOKU χάνει τον αγώνα. Μία καινοτομία στους κανονισμούς αποτελεί το TENTO που επιβάλλεται όταν ο αντίπαλος χάνει την ισορροπία του ή υποστεί πτώση. Ιδιαίτερη έμφαση για να θεωρηθεί έγκυρος ένας βαθμός δίνεται στα εξής: (α) Tachi όταν η στάση είναι αδύναμη ή σηκώνεται η φτέρνα του πίσω ποδιού του επιτιθέμενου, (β) HIKI όταν υπάρχει γρήγορη επαναφορά του χεριού του επιτιθέμενου· Η ιδέα είναι η εστίαση της δύναμης να είναι μόνο μπροστά, (γ) FU-TEKI όταν το σημείο που κτυπάει ο επιτιθέμενος δεν είναι το ενδεδειγμένο, δηλαδή τα δυο κοκαλάκια της γροθιάς ή το Koshi στα λακτίσματα. Στις τρεις προαναφερθείσες περιπτώσεις δεν μπορεί να δοθεί βαθμός.
Το σχήμα της διαιτησίας περιλαμβάνει τον κεντρικό διαιτητή ο οποίος ελέγχει όρθιος τον αγώνα καθώς και 4κριτές που κάθονται στις 4 γωνίες του αγωνιστικού χώρου. Η επίσημη ενδυμασία των διαιτητών και των κριτών είναι η Hakama. Στους αγωνιζόμενους που παίζουν με γυμνά χέρια επιβάλλεται να έχουν απόλυτο κοντρόλ.
Β. Το Kata
Οι κατηγορίες των kata είναι ατομικό ανδρών και γυναικών και ομαδικό (3 άτομα) ανδρών και γυναικών. Η διαδικασία που ακολουθείται όταν ο karateka εκτελέσει το kata του και πριν οι κριτές σηκώσουν την βαθμολογία, συμπληρώνουν (οι κριτές) ένα έντυπο στο οποίο αξιολογούν το kata με κριτήρια όπως η δύναμη, η δυναμική του σώματος, η καλή εφαρμογή των κινησιολογικών αρχών και αφαιρούν βαθμούς ανάλογα με το αν ο διαγωνιζόμενος έχασε την ισορροπία του ή τον συγχρονισμό του, δεν είχε καλές στάσεις ή δεν τελείωσε στο σημείο από το οποίο άρχισε ή ακόμα αν δεν ήταν επαρκούντος καλός σε θέματα ευγένειας και εθιμοτυπίας.
Στα ομαδικά kata οι δύο ομάδες που φτάνουν στον τελικό πρέπει να αναλύσουν με αντίπαλο (BUNKAI) τουλάχιστον 6 σημεία του kata, χωρίς να ξεφεύγουν από την βασική παραδοσιακή ιδέα του συγκεκριμένου kata. Είναι ένας κανονισμός ιδιαίτερα θεαματικός που τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται και στην W.K.F. Είναι δε αλήθεια αυτό που οι της I.T.K.F. καταλογίζουν στους της W.K.F. ότι δηλαδή ήταν μία ιδέα που τους έκλεψαν!
Γ. To Fuku-go
Το Fuku-go είναι ένα νέο σχετικά αγώνισμα. Υπάρχει Fuku-go ανδρών και γυναικών και βασίζεται πάνω στην ιδέα της ενότητας του karate-do. Ενώ η W.K.F. πέρα από το γεγονός ότι υπερέβη τελείως με τους κανονισμούς της τα παραδοσιακά στιλ έφτιαξε στην ουσία δύο εκ διαμέτρου αντίθετα αγωνίσματα για το karate τα kata και το kumite. Στην ουσία ο καρατέκα που κάνει kata δεν μπορεί να αγωνιστεί και στο Kumite. Υπάρχει πλήρης διαχωρισμός και εξειδίκευση στο ένα ή στο άλλο. Ακολουθείται διαφορετική προπονητική μεθοδολογία για το καθένα απ’ αυτά.
Με το Fuku-go η I.T.K.F. προσπαθεί να κρατήσει την ενότητα και να αναδείξει την αλληλεξάρτηση του kata από το kumite. Δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε την σχέση του kata με το kumite απλά να πούμε ότι όντως με τον τρόπο που είναι δομημένοι οι κανονισμοί του Kumite στην I.T.K.F. έχουν άμεση προπονητική συνάφεια με την ιδέα της «μέγιστης συστολής» που επιδιώκουμε εκτελώντας και ένα kata πράγμα που όντως δεν συμβαίνει με τον τρόπο που παίζουν kumite στο σπορ karateka στο οποίο καθοριστική προπονητική αρχή είναι αυτή της «υπομέγιστης συστολής».
Το Fuku-go λοιπόν είναι ένας συνδυασμός kata και Shobu ippon kumite. Στον 1ο γύρο οι δύο αντίπαλοι καρατέκα ξεκινούν ΠΑΝΤΑ με kata. Το kata είναι ένα καθορισμένο πάντα επαναλαμβανόμενο σ’ όλους τους γύρους, το Kitei kata. Οι δύο που περνούν στον επόμενο γύρο (σύστημα πυραμίδα), αγωνίζονται στο kumite για να ξαναδιαγωνιστούν όσοι προκρίνονται στα kata και πάλι στο kumite κλπ. Ο τελικός του Fuku-go είναι πάντα ένας αγώνας kumite!
Δ. En-bu
Το τέταρτο αγώνισμα του παραδοσιακού καράτε το En-bu είναι ουσιαστικά ένας αγώνας επίδειξης (προσχεδιασμένη αυτοάμυνα) και αξιολογείται με βαθμολογία περίπου όπως τα kata. Υπάρχουν δύο κατηγορίες το En-bu άνδρα εναντίον άνδρα και άνδρας εναντίον γυναίκας όπου στη δεύτερη περίπτωση ο κανονισμός προβλέπει πάντα το «ασθενές» φύλο να βγαίνει νικητής.
Ο επιτιθέμενος και ο αμυνόμενος παρουσιάζουν κινητικές συνέχειες για ένα λεπτό. Δεν επιτρέπεται οπλισμός (Bo, Sai κλπ.), δεν επιτρέπεται Nuki-te ή επίθεση με τα δάκτυλα στα μάτια. Τα αρπάγματα και οι ανατροπές επιτρέπονται. Η αμυνόμενη πλευρά θα πρέπει να αποφύγει ή να αποκρούσει όλες τις επιθετικές ενέργειες και να εκτελέσει μόνο μία αποφασιστική τεχνική (Todome) που θα σκοράρει σ’ ένα ευαίσθητο σημείο και με την οποία θα λήξει η επίδειξη το En-bu πρέπει να ολοκληρωθεί σ’ ένα λεπτό.
H βαθμολογία εξαρτάται από τις τεχνικές, (την αποτελεσματικότητα και την αληθοφάνειά τους, το kime) τον συγχρονισμό, την απόσταση, την επίδειξη των αρχών του παραδοσιακού καράτε, τη ρεαλιστικότητα την ομαλότητα της μετάβασης από συμπλοκή σε συμπλοκή. Ακόμα την δεξιοτεχνία και την εντύπωση που δίνουν οι συμπλοκές καθώς και από το αν το σύνολο περιλαμβάνει βασικές ποιότητες του Budo (καλό πνεύμα, πνευματική συγκέντρωση – zanshin και ηθικό χαρακτήρα – kurai).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μέσα απ’ αυτούς τους κανονισμούς λοιπόν ο δάσκαλος NISHIYAMA έδωσε μία συγκεκριμένη φυσιογνωμία και κατοχύρωσε στο όνομα της ομοσπονδίας του τον όρο: «Παραδοσιακό Καράτε».
Θεσπίζοντας αξιολογικά κριτήρια, βασιζόμενος στην εμπειρία του, τις επιστημονικές έρευνες και το σύγχρονο πνεύμα άφησε πίσω τους πρώιμους μιλιταριστικούς κανονισμούς του «παλιού καράτε» (όπως το αποκαλούν οι της W.K.F.).
Θεμελίωσε πάνω σε σύγχρονα κριτήρια ικανά να αντέξουν τις προκλήσεις του νέου αιώνα συναφή με το ολυμπιακό ιδεώδες το παραδοσιακό καράτε. Κριτήρια που αρμόζουν στην διεθνοποιημένη πια εδώ και δεκαετίες τέχνη φροντίζοντας όμως αυτά να είναι σε άμεση σχέση με τις μακραίωνες φιλοσοφικές του καταβολές, την ιδέα του ιαπωνικού BUDO!
Σάββας Π. Μαστραππάς
