Στο προηγούμενό μου κείμενο προσπάθησα να κάνω μια περιληπτική εισαγωγή στο KOBUDO. Σχεδίαζα σ’ αυτό το κείμενο να αναφερθώ στα κυριότερα όπλα – εργαλεία του KOBUDO πιο αναλυτικά. Ξεκινώντας να γράφω όπως διαπίστωσα ότι ο όγκος των πηγών που αναφέρονταν μόνο στο “BO” ήταν μεγάλος και ως εκ τούτου μου επέβαλαν να αφιερώσω ένα ολόκληρο κείμενο μόνο σ’ αυτό το όπλο.
Το Bo λοιπόν θεωρείται αναμφίβολα το βασικότερο, ο «Βασιλιάς» όλων των όπλων του KOBUDO. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο θα δούμε ότι μεγάλο μέρος από το ασκησιολόγιο των υπόλοιπων όπλων των RYU KYU βασίζεται στην εξουδετέρωση των αναμφίβολα πολλαπλασίων δυνατοτήτων αυτού του όπλου.
Το “BO” ή “Kun” ή “kon” (στα Κινέζικα) είναι ένα από τα πιο δύσκολα όπλα για να το τελειοποιήσει κανείς. Οι τεχνικές του Bo (Bojutsu) διαφέρουν από αυτές με σπαθί αλλά το Βο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως σπαθί. Όμως ανάλογα με την τεχνική, μπορεί να αντιμετωπίσει διαφορετικά είδη όπλων. Το Βο δεν έχει λεπίδα ούτε λαβή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να χτυπήσουμε, να τρυπήσουμε και να μπλοκάρουμε. Το μήκος του κρύβει πολλές δυνατότητες, προσφέροντας του τις δεξιότητες ενός ξίφους, δόρατος με πέλεκη ή ακόντιου. Η Βόρεια και η Νότια Κίνα επηρέασαν το Ryu Kyu Bojutsu. Αυτές οι τεχνικές συνδυάζονταν με τεχνικές που αναπτύχθηκαν τοπικά από τους RyuKyuans για να γίνουν Bojutsu. Το Bo Kata αποτελούν τη βάση σε όλες τις διαβαθμίσεις του RyuKyu KOBUDO.
Το Βο κατασκευάζεται συνήθως από κόκκινο ή λευκό Δρύ (βελανιδιά) σε λίγες δε περιπτώσεις και από μπαμπού. Μπορεί να είναι κωνικό και πιο χοντρό στο κέντρο απ’ ότι στα άκρα. Το ΒΟ είναι συνήθως στρογγυλό (Maru-bo). Παλαιότερα μπορεί να ήταν τετράγωνο (Kaku bo) εξάγωνο (rokkaku bo) οκτάγωνο (Hakkaku bo). Το μέσο Βο μπορεί να είναι 6 Shaku (6 πόδια) αλλά μπορεί να φτάσει και μέχρι τα 9 πόδια. Ωστόσο, το Bo κανονικά μετριέται σε μια παλάμη εκτεινόμενη πάνω από το ύψος του χρήστη. Τα μέρη του Βο είναι τα Saki (άκρες) και το Moto (κέντρο βάρους). Το Βο είναι τυπικά 3cm (1,25 ίντσες) σε πάχος. Το πάχος του Βο επιτρέπει στον χρήστη να κάνει μια σφικτή γροθιά γύρω απ’ αυτό.
Μερικοί χρήστες του παλαιότερα προσέθεταν επιστρώσεις από σίδερο ή άλλα μέταλλα σε διάφορα σημεία του για να το καταστήσουν φονικότερο.
Το Βο συνήθως κρατείται από τον χρήστη με τα δυο του χέρια χωρισμένο στα τρία και όταν διατηρείται σε οριζόντια θέση μπροστά με τη δεξιά παλάμη να είναι στραμμένη έξω από το σώμα και το αριστερό χέρι να είναι στραμμένο προς το σώμα επιτρέποντας το Bo να περιστρέφεται. Η δύναμη, παράγεται από την πίσω πλευρά τραβώντας το Βο ενώ το μπροστινό χέρι χρησιμοποιείται για την καθοδήγηση του.
Το Βο μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί για να πετάξει άμμο στα μάτια του εχθρού.
Στην αρχαιότερή του μορφή το Βο έχει χρησιμοποιηθεί ως ατομικό όπλο σ’ όλη την Ασία από την αρχή της καταγεγραμμένης ιστορίας.
Τα πρώτα Βο ονομάσθηκαν Ishibo και ήταν φτιαγμένα από πέτρα. Αυτά ήταν δύσκολο να κατασκευαστούν και ήταν συχνά αναξιόπιστα. Αυτά ήταν επίσης εξαιρετικά βαριά. Η Konsaibo ήταν πολύ μακρινή παραλλαγή του Kanabo. Ήταν κατασκευασμένο από ξύλο ενισχυμένο από σίδηρο. Αυτά ήταν ακόμα υπερβολικά δύσκολο να χρησιμοποιηθούν στη πραγματική μάχη έτσι ώστε αργότερα να αντικατασταθούν από ΣΚΛΗΡΟ ΞΥΛΟ.
Στην σύγχρονη αθλητική του εκδοχή η επιτροπή του παγκοσμίου πρωταθλήματος KOBUDO της Okinawa όρισε ότι:
«Το Βο πρέπει να είναι κατασκευασμένο από βελανιδιά, να είναι 1¨,82 εκατοστά μακρύ και να μην ζυγίζει λιγότερο από 900 γραμ.»
Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές που προσπαθούν να εξηγήσουν πως προέκυψε ή από πού προέρχεται το ΒΟ.
Κατά την γνώμη μου οι εκδοχές αυτές δεν αναιρούν η μία την άλλη αφού αυτό το εργαλείο ήταν ευρείας χρησιμότητας στις παλαιότερες αγροτικές και ναυτικές κοινότητες.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το Roku Shaku Bo ήταν ένα κοντάρι που χρησιμοποιούταν για να σπρώχνει τις βάρκες στα ρηχά βαλτόνερα των Ryu Kyu.
Άλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι προήλθε από το tendin, ένα ραβδί που τοποθετείται τους ώμους με καλάθια ή σακιά να κρέμονται στις δυο άκρες, βολικός τρόπος για την μεταφορά προϊόντων.
Το Βο πιθανόν να χρησιμοποιείτο ως λαβή για μια τσουγκράνα ή ένα φτυάρι. Το Βο μαζί με μικρότερες παραλλαγές του όπως το Jo και το Hanbo θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνταν ως μπαστούνια από ταξιδιώτες και ειδικά τους μοναχούς.
Η Ιαπωνική Πολεμική τέχνη «κρατώντας το Bo» ονομάζεται Bojutsu. Η βάση της τεχνικής είναι te bo ή τεχνικές χεριών που προέρχονται από quanfa, και άλλες πολεμικές τέχνες που έφτασαν από την Κίνα στην Οκινάβα μέσω εμπόρων και μοναχών.
Οι τεχνικές του Βο είναι εντυπωσιακές και μοιάζουν με τεχνικές άδειων χεριών ακολουθώντας την φιλοσοφία «ότι το Βο είναι απλώς μια προέκταση των άκρων μας».
Ως εκ τούτου Bojutsu συχνά ενσωματώνονται σε άλλες μορφές μάχης με άδεια χέρια όπως το καράτε. Παραδοσιακά στυλ της Okinawa όπως το Shorin-ryu αλλά και ο Kanazawa sensei (10ο Dan Shotokan ryu), που δημιούργησε 2 δικά του kata με Βο (τα οποία βγήκαν σε DVD το 2009). Με αυτά τα kata καθίσταται ο πρώτος δάσκαλος που δημιούργησε shotokan Ryu Bojutsu.
Ο Stan Schmidt αρχηγός Shotokan JKA της Ν. Αφρικής γράφει:
«Ο δάσκαλος Kanazawa έχει συνειδητοποιήσει το όφελος από την εκπαίδευση στα όπλα. Θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά το ενδεχόμενο οι ηγέτες του Καράτε να προτρέψουν τους προχωρημένους μαθητές τους να εκπαιδευτούν στη χρήση Βο ως συμπλήρωμα του Karate do».
Ο Sensei Kanazawa ως μελετητής της Οκιναβέζικης παράδοσης του Καράτε και ταυτόχρονα ένας παγκόσμιος πρεσβευτής του, διέγνωσε ορθά «ότι το σύγχρονο καράτε χωρίς το Kobudo είναι μισό» και άρχισε (ειδικά) τα τελευτά χρόνια με περισσότερη ζέση να μαθαίνει και να διδάσκει NUNTSAKU και BO!
Οι παρατηρήσεις – παραινέσεις του Sensei Σμιθ είναι χαρακτηριστικές μιας νέας τάσης που αρχίζει να διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια στους κόλπους του παγκόσμιου Shotokan και δειλά του ελληνικού Shotokan καράτε.
Με την παρότρυνση της Λουκοπούλου Sensei έκανα μια επίδειξη ενός Bo Kata του “Haku Sho no kun” στον δάσκαλό μου Ilija Jorga κατά την επίσκεψή του στο Dojo μου για σεμινάριο την Άνοιξη του 2012. Δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για το Bojutsu και την επιθυμία του να εξασκηθεί ο ίδιος σ’ αυτό σύντομα!
Το Kobudo ειδικά το Bojutsu δεν αποτελεί ένα ξεχωριστό κομμάτι σε σχέση με το Καράτε. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι ιστορικά αποτελούσε πάντοτε συμπλήρωμά του.
Οι δυο τέχνες αναπτύχθηκαν και αλληλοσυμπληρώθηκαν και βάδισαν μαζί μέσα στους αιώνες. Το διαζύγιό τους επήλθε «τεχνικά» τα τελευταία 50-60 χρόνια και οφείλεται καθαρά σε επιλογές κάποιων ανθρώπων που επηρέαζαν τις εξελίξεις στο Ιαπωνικό Καράτε (διότι το Οκιναβέζικο Καράτε διατηρεί απόλυτη σχέση με το Kobudo) εκείνη την εποχή.
Η εξάσκηση κάποιου στο Bojutsu του δίνει μια εντελώς διαφορετική αίσθηση για την κατανόηση των σωματικών του δυνατοτήτων. Αν ο Καρατέκα κρατήσει ένα Βο το οποίο ξέρει στοιχειωδώς να χρησιμοποιηθεί αυτομάτως οι αποστάσεις, το «ωφέλιμο βεληνεκές» του για να χρησιμοποιηθεί μια στρατιωτική έκφραση, επεκτείνεται.
«Το Βο είναι μια προέκταση των χεριών μας» επαναλαμβάνουν πολλές φορές οι δάσκαλοι του Kobudo.
Αν παρακολουθήσουμε την εκτέλεση ενός Kata κάποιου παραδοσιακού συστήματος καράτε θα γίνουμε μάρτυρες εκτέλεσης κάποιων δυσνόητων εκ πρώτης όψεως τεχνικών με ανοικτά χέρια. Αυτές οι τεχνικές είναι γεγονός ότι δεν περιλαμβάνονται στην καθημερινή εξάσκησή μας στα Kihon Waza (βασικές τεχνικές).
Δεν θα δυσκολευτούμε όμως να καταλάβουμε ότι αυτά τα «παράξενα δάνεια» μας παραπέμπουν σε τεχνικές Bojutsu. Δείχνουν απλά ένα karateka να αρπάζει και να χρησιμοποιεί ένα Βο.
Τέτοιες τεχνικές που υπάρχουν διάσπαρτες σε όλα τα παραδοσιακά kata του Karate – do είναι εύκολο να κατανοηθούν στα Bunkai (ανάλυση kata) αν φροντίσουμε να πάρουμε κάποιες βασικές αρχές του Bojutsu.
Η εξάσκηση στο Βojutsu μας δίνει δυο ακόμα σημαντικά οφέλη. Πρώτον βοηθάει τον εξασκούμενο να ενδυναμώσει το σώμα του μ’ έναν απόλυτα φυσικό τρόπο.
Δεύτερον μέσα από το Bojutsu μπορεί ο ασκούμενος να εντρυφήσει στην πνευματική πειθαρχία όπως διδάσκεται από το Ιαπωνικό Budo.
Κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, όπως και στο Καράτε υπάρχουν τα Kihon, οι βασικές δηλαδή τεχνικές. Τεχνικές επίθεσης – άμυνας και αποφυγές. Υπάρχουν τα kata ως κύρια μορφή εξάσκησης καθώς και τα Yakushoku Kumite και τα Kumi Bo.
Στην προσπάθειά μου να αναφέρω σε βιβλιογραφικές παραπομπές για να εξυπηρετήσω τις ανάγκες αυτού του άρθρου, έθεσα πάνω στην εξής παράγραφο:
«Υπάρχουν τεχνικές με ραβδί που χρησιμοποιείται ως αυτοάμυνα να το καλοσκεφτεί κανείς σε κάθε χώρα του κόσμου».
Πραγματικά όσοι μεγαλώσαμε στην ύπαιθρο πόσες και πόσες ιστορίες δεν ακούσαμε όπου σε καυγάδες δεν χρησιμοποιήθηκε, ραβδί, μαγκούρα, γκλίτσα, ματσούκα, μπαστούνι κλπ.; Πρόκειται λοιπόν για το «Ελληνικό Kobudo»!
Να αναφέρω μόνο δυο ιστορίες που μου συνέβησαν πρόσφατα και έχουν σχέση με το «στυλ» αυτό!
Πριν από λίγο καιρό μ’ είχαν προσκαλέσει για να διδάξω σ’ ένα σεμινάριο Καράτε που θα γινόταν στην Θάσο. Μετά το τέλος του σεμιναρίου (κατά την σημαντικότερη πτυχή σεμιναρίου του που είναι το αποχαιρετιστήριο τσιμπούσι) ένας βοσκός στο επάγγελμα, καρατέκα μου είπε το εξής: «τα σκληρά ξύλα από τα οποία και φτιάχνουν τα ραβδιά τους οι βοσκοί στη Θάσο είναι τα κράνια, το καραγάτσι και η άγρια ελιά». Και συνέχισε «Μην έχει κάποιος την κακή τύχη να τσακωθεί με βοσκό σε κανένα βουνό της Θάσου που κουβαλάει μαζί του ένα τέτοιο όπλο. Δεν μπορείς να φανταστείς με πόση επιδεξιότητα, ακρίβεια και ψυχραιμία το χρησιμοποιούν. Ένα κτύπημα δίνουν και βρίσκουν ευαίσθητα σημεία με την μία. Τα χρησιμοποιούν καθημερινά για να συνετίσουν τα απείθαρχα κατσίκια τους. Το μυστικό μας είναι ότι τα ζώα μας τα κτυπάμε κατά μήκος. Αν τα κτυπήσουμε κάθετα, σπάει η σπονδυλική τους στήλη με αποτέλεσμα να πεθάνουν. Τα ”κούφια ξύλα” αυτά δεν είναι ανθεκτικά και δεν τα πολυχρησιμοποιούμε είναι η φουντουκιά, το πλατάνι και η ιτιά».
Ήμουν τον Αύγουστο που μας πέρασε (2012) διακοπές με την οικογένειά μου στη Νάξο. Κάποια στιγμή βρήκα έναν παλιό μου μαθητή, Ναξιώτη. Μας κάλεσε στο σπίτι του. Εκεί ήταν και ένας θείος του που διένυε αισίως την 8η δεκαετία της ζωής του. Όταν πια αδειάσαμε αρκετά καραφάκια ρακί ο παππούς χαλάρωσε και άρχισε να μας λέει μια ιστορία που διαδραματίστηκε πριν 10-15 χρόνια αν κατάλαβα καλά, που προφανώς ήταν γνωστή στους συνδαιτυμόνες μου. Όπου τσακώθηκε για κάτι κτήματα με δυο χωριανούς του. Αυτοί τον περίμεναν ένα βράδυ στη στάση του λεωφορείου. Ο ψύχραιμος παππούς κατέβηκε και κτύπησε μια φορά τον καθένα με το ραβδί του. Οι άνθρωποι εισήχθηκαν αμέσως στην εντατική όπου και κατέληξαν. Μετά από πολύμηνες δίκες ο παππούς αθωώθηκε διότι βρισκόταν σε αυτοάμυνα.
Δεν χρησιμοποιώ αυτές τις 2 ιστορίες άσχετα. Το κάνω για να αποδείξω απλά το αυτονόητο ότι η μάχη με τα γυμνά χέρια έχει άμεση σχέση με την ένοπλη μάχη. Αν κάποιος κρατάει ή βρει ένα ξύλο θα το χρησιμοποιήσει. Στο παρελθόν το χρησιμοποιούσε. Τώρα με την έξαρση της ανομίας που υπάρχει στις ελληνικές μεγαλουπόλεις το θέμα είναι πολύ επίκαιρο. Η σύγχρονη εποχή το Kobudo ως αυτοάμυνας μπαίνει και πάλι στην ημερήσια διάταξη.
Στην αθλητική τους εκδοχή οι αγώνες Kobudo (Kata και Kumi) μπαίνουν σιγά-σιγά στην ζωή μας αναδεικνύοντας μια συναρπαστική παράμετρο του Kobudo. Κάτι που δυστυχώς ελάχιστοι γνωρίζουν είναι το γεγονός ότι η χώρα μας κατέχει περίοπτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη του Αγωνιστικού Kobudo. Η Κατερίνα Λουκοπούλου Sensei, το 1997 στο πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημα Kobudo που έγινε στην Οκινάβα κατέκτησε την πρώτη θέση στην κατηγορία Bo φορώντας τα εθνικά μας χρώματα.
Τον τελευταίο χρόνο η sensei Λουκοπούλου διδάσκει Ryu Kyu Kobudo στην Αθήνα. Την αρχή για τους αγώνες Kobudo αποφασίσαμε να κάνουμε και στην Ελλάδα την 9η Δεκεμβρίου 2012. Μετά από παρότρυνση της Λουκοπούλου Sensei θα διοργανώσουμε το πρώτο “Kobudo Cup” στο οποίο είναι προσκεκλημένοι όλοι οι άνθρωποι που εξασκούνται στο Kobudo στην χώρα μας. Περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν στο www.fudokan-karate.gr ή στο τηλέφωνο 210-9753442.
Σάββας Π. Μαστραππάς
Βιβλιογραφία
(1) Κατερίνα Λουκοπούλου: «Kobudo Buki. Kobudo Weapons» περιοδικό «Kumite World» τεύχος 2, Απρίλιος 2004.
(2) Δημήτρη Χωριανόπουλου Kobudo τα παραδοσιακά όπλα της Okinawa. Περιοδικό «TODE” τεύχος 1 Μάιος 1994.
(3) Okinawan Kobudo – “Wikipedia”
(4) Bo and Bojutsu – “Wikipedia”.
