Συνέντευξη με τον Παναγιώτη Κανακαράκη

Πιστεύω στον καλό δάσκαλο, όχι στην καλή τέχνη

Κ. Κανακαράκη, θα θέλατε να μας πείτε πότε και πώς ξεκινήσατε να ασχολείστε με τις πολεμικές τέχνες;

Βεβαίως, ξεκίνησα το 1977 στον Πειραιά με τον Γιάννη το Χαριτίδη, στο Οκινάουα Καράτε. Το 1982 πήρα μαύρη ζώνη και έμεινα στην Αθήνα ως το 1986.

Και πώς ήρθατε σε επαφή με το χώρο –είστε λίγο μεταγενέστερος από την εποχή αυτών που επηρεάστηκαν από τον κινηματογράφο και τον Μπρους Λι

Όχι, ήταν εκείνη ακριβώς η εποχή! Ωστόσο εγώ άρχισα να ασχολούμαι χάρη σε ένα φίλο ο οποίος μου είπε ότι είχε ξεκινήσει να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα για να «μάθει καράτε σε 30 ώρες». Πήγα μια φορά μαζί του και παρότι αυτό που είδα δε μου άρεσε ιδιαίτερα, μου κίνησε το ενδιαφέρον για να μάθω κάτι παραπάνω. Πήγα λοιπόν σε μια σχολή που υπήρχε στη διαδρομή για τη δουλειά μου, εντυπωσιάστηκα με αυτό που έκαναν και έτσι ξεκίνησα.

Με το παγκράτιο και το ζίου ζίτσου πώς ασχοληθήκατε;

Το παγκράτιο και το ζίου ζίτσου είναι παιδιά του Οκινάουα: γύρω στο 1990, μας προσέγγισε ο Τζορτζ Άντερσον, ένας αμερικανός από την παγκόσμια ομοσπονδία ζίου ζίτσου και μέλος της ολυμπιακής επιτροπής και μας ρώτησε αν θέλαμε να αναλάβουμε την εκπροσώπησή του αθλήματος στην Ελλάδα. Ήρθε λοιπόν κάποιος από τη Δανία με τον οποία ασκηθήκαμε για μια εβδομάδα, μας άρεσε καθώς ήταν πολύ κοντά σ’ αυτό που κάναμε (στο Οκινάουα είχαμε πολλές τεχνικές ρίψεων) και πολλοί αρχίσαμε να ασχολούμαστε πιο σοβαρά. Στη συνέχεια παρακολουθήσαμε και άλλα σεμινάρια (προσωπικά είχα πάει δυο φορές και στην Ισπανία, στο παγκόσμιο σεμινάριο εθνικών ομάδων) και αρχίσαμε να το καλλιεργούμε σοβαρά –κάποιοι μάλιστα και αποκλειστικά.

Και το παγκράτιο;

Ξέρετε, εμείς στο Οκινάουα ήμασταν μια πολύ συμπαγής οργάνωση και επίσης ήμασταν πάντοτε περίεργοι, ψαχνόμαστε. Κάποιοι λοιπόν, ξέραμε ότι το παγκράτιο άθλημα ήταν η αρχαιότερη μαχητική τέχνη και το αρχαιότερο ολυμπιακό αγώνισμα· ο Ιδαίος Ηρακλής που ίδρυσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες της προϊστορίας, στέφθηκε πρώτος ολυμπιονίκης στο παγκράτιο, συνεπώς είναι η αρχαιότερη καταγεγραμμένη μαχητική τέχνη στον κόσμο όμως, επειδή δεν είχε ενταχθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, δεν υπήρχε πια στη σύγχρονη εποχή. Καθώς υπήρχε το ενδιαφέρον κάναμε μια προσπάθεια με πρωτεργάτες τον Ανδρέα Μαζαράκη και τον Κώστα Λιάσκα και το 1996 αναγνωρίστηκε η ομοσπονδία παγκρατίου αθλήματος. Προσωπικά πιστεύω ότι αν ζεις στην Ελλάδα και κάνεις παραπλήσιες μαχητικές τέχνες οφείλεις να ασχοληθείς και με το παγκράτιο για να το βοηθήσεις –παρότι ορισμένοι από εμάς ασχοληθήκαμε παραπάνω, νομίζω ότι πρέπει όλοι να συμβάλλουν σ’ αυτό.

Μια και το θίξαμε, θεωρείτε τις μαρτυρίες της ιστορίας και της μυθολογίας ως αποδείξεις για το ότι το παγκράτιο ήταν η πρώτη πολεμική τέχνη;

Θεωρώ ότι υπάρχουν επαρκή στοιχεία. Κατ’ αρχάς στη σύγχρονη εποχή, αν δεν κάνω λάθος από το 800 π.Χ., παίρνει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες αλλά και πολλά χρόνια πριν έπαιρνε μέρος σε μικρότερες διοργανώσεις (Ίσθμια, Πύθια, Νέμεα κ.λπ.) Συνεπώς μιλάμε για κάτι που 1500 χρόνια π.Χ. ήταν ταξινομημένο άθλημα, με τρόπο προπόνησης, φιλοσοφία, κουλτούρα, μεθόδους διαιτησίας κ.λπ. Η μυθολογία μας πάει ακόμα πιο πίσω, όμως ακόμα και πέρα από τη μυθολογία, η ύπαρξη ενός μορφοποιημένου παγκρατίου που έπαιρνε μέρος σε αγώνες, δεν αμφισβητείται.

Τώρα εσείς διδάσκετε Οκινάουα, παγκράτιο και ζίου ζίτσου –ποια από τις τρεις τέχνες αισθάνεστε πιο κοντά σας;

Κάθε ένα έχει μια ξεχωριστή θέση στην ψυχή μου: το Οκινάουα είναι αυτό από το οποίο ξεκίνησα και το ξέρω –το έμαθα από νωρίς, αγωνίστηκα σαν αθλητής του, γνώρισα ανθρώπους μέσω αυτού που εξακολουθώ να βαδίζω πλάι τους χωρίς απογοητεύσεις επί τριάντα χρόνια, είναι η βάση μου και ο τρόπος μέσω του οποίου ακόμα κάνω ένα μεγάλο μέρος των μαθημάτων μου. Το ζίου ζίτσου είναι ένα πολύ καλό, πλήρως παγκοσμιοποιημένο άθλημα με πανίσχυρους αθλητές σε όλον τον κόσμο, αθλητές με ώρες προπόνησης που έχουν και οι ολυμπιονίκες και με αγώνες που παίζονται στις ελάχιστες λεπτομέρειες. Συνεπώς, και αυτό μου αρέσει πάρα πολύ. Όσο για το παγκράτιο, θεωρώ ότι είναι η κληρονομιά μου, είναι το όνομα του πατέρα μου και η καταγωγή μου· θέλω λοιπόν να το υποστηρίξω καθώς είναι μέρος της διαδρομής, της κουλτούρας, της φιλοσοφίας και της ιστορίας μου αλλά και επειδή είναι πολύ καλό και ολοκληρωμένο και από πλευράς μαχητικής απόδοσης.

Ποια νομίζετε ότι είναι η ωφέλεια για κάποιον που θα ασχοληθεί σήμερα με τις πολεμικές τέχνες;

Θα ωφεληθεί τα μέγιστα! Μπορεί να ακουστεί αλαζονικό, όμως θεωρώ ότι οι μαχητικές τέχνες είναι σήμερα η μόνη έκφραση αυτού που λέμε «υγιής ερασιτεχνικός αθλητισμός». Όλοι οι άνθρωποι δεν μπορούν να γίνουν ολυμπιονίκες (τόσο από πλευράς ψυχής, όσο και από πλευράς σώματος), όμως τι γίνεται με τους υπόλοιπους; Στις μαχητικές τέχνες, βρίσκουν χώρο όλοι να εκφραστούν: από το παιδί που θέλει απλώς να γυμναστεί, να χάσει μερικά κιλά, να κοινωνικοποιηθεί, να αποκτήσει σιγουριά μέχρι κάποιον μεγαλύτερο άνθρωπο. Δεν υπάρχουν στεγανά στην ηλικία· βλέπεις έναν πεντάχρονο να συνεργάζεται αρμονικά με έναν δεκαοκτάχρονο και να ωφελούνται και οι δύο: ο δεύτερος χάνει την αλαζονεία του και ο πρώτος συνειδητοποιεί ότι το ανάστημα και το μέγεθός του δεν καθορίζουν τη γνώση του. Το θέαμα ενός εφήβου , που σπάνια κάνει σκόντο στην αλαζονεία του, να ζητάει από τον οκτάχρονο να του δείξει μια τεχνική, είναι κάτι που δεν το βλέπεις σε κανένα άλλο σύστημα εκπαίδευσης.

Πιστεύετε ότι οι πολεμικές τέχνες μπορούν να σε κάνουν γενικά καλύτερο άνθρωπο; Και αυτό από τι εξαρτάται;

Οι μαχητικές τέχνες δεν μπορούν να σε κάνουν καλύτερο άνθρωπο –μπορεί να σε κάνει όμως η καλή σχολή· εγώ πιστεύω στον καλό δάσκαλο, όχι στην καλή τέχνη. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν καράτε και στους οποίους θα εμπιστευόμουν τα παιδιά μου με ευχαρίστηση και υπάρχουν άλλοι στους οποίους δε θα εμπιστευόμουν ούτε σκύλο! Επίσης, έχω δει ανθρώπους που κάνουν σκληρά αθλήματα και είναι αξιοπρεπέστατοι –πραγματικά κάποιος που βρίσκεται κοντά τους έχει μόνο να μάθει- και άλλους που είναι μονίμως μέσα στη νύχτα και όταν τους πλησιάσεις, λερώνεσαι. Συνεπώς πιστεύω στον άνθρωπο και όχι στην τέχνη. Ας πούμε, συχνά μας ρωτούν «αυτό που κάνεις είναι επιθετικό ή αμυντικό» και η απάντηση είναι ότι αυτό εξαρτάται από το δάσκαλο, τον προπονητή –οι τέχνες έχουν και τα δύο μέσα τους.

Από τα 30-35 χρόνια της πορείας σας στις πολεμικές τέχνες, υπάρχουν κάποιες στιγμές που έχουν μείνει στη μνήμη σας;

Πολλές τέτοιες στιγμές. Η πρώτη μου περίοδος, ας πούμε, όταν άρχισα να ασχολούμαι μου άρεσε πολύ –το ίδιο και η περίοδος που κατέβαινα ως αθλητής σε αγώνες. Θυμάμαι πολύ καλά την εποχή που άνοιξα τη σχολή, και πιο πρόσφατα τις στιγμές με τους αθλητές μου που κατεβαίνουν σε αγώνες και παίρνουν διακρίσεις καθώς είναι σημαντικό να βοηθήσεις ένα παιδί που σε εμπιστεύτηκε να κάνει κάτι σημαντικό στη ζωή του.

Πώς νομίζετε ότι μπορεί κάποιος να επιλέξει μια πολεμική τέχνη;

Κατ’ αρχάς είναι θέμα ηλικίας: ένα παιδί δεν πρέπει επ’ ουδενί να επιλέξει ένα σκληρό άθλημα με πλήρη επαφή κ.λπ. για να αποφύγει τους τραυματισμούς, ενώ ένας μεγαλύτερος άνθρωπος θα πρέπει να επιλέξει με βάση την ψυχοσύνθεσή του. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να περάσει από διάφορες σχολές που τον ενδιαφέρουν, να παρακολουθήσει μαθήματα και να ακολουθήσει τελικά αυτό που θα αισθανθεί ότι του ταιριάζει καλύτερα, προσέχοντας ωστόσο αν υπάρχει πνεύμα συνεργασίας και πρόγραμμα στην προπόνηση.

Σε σχέση με παλιότερα, πώς βλέπετε το επίπεδο εδώ στην Κρήτη;

Εγώ για επίπεδο μπορώ να μιλήσω μόνο για το ζίου ζίτσου και το παγκράτιο –δεν έχω γνώση άλλων τεχνών για να αναφερθώ σ’ αυτές. Σ’ αυτές τις τέχνες, θεωρώ ότι το επίπεδο είναι πολύ καλό και μάλιστα, με 24 σωματεία σε όλη την Κρήτη, είμαστε και η πολυπληθέστερη τεχνική επιτροπή. Το καλό αυτό επίπεδο, είναι αποτέλεσμα και της καλής συνεργασίας μεταξύ μας: όσοι κάνουμε τις τέχνες αυτές συνεργαζόμαστε στενά, βρισκόμαστε και κάνουμε προπονήσεις μεταξύ μας και το ίδιο συμβαίνει και με τους μαθητές μας. Και αυτό φαίνεται και στις διεθνείς διοργανώσεις καθώς στις εθνικές ομάδες, συμμετέχουν άτομα από όλους τους νομούς.

Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια άνθιση στο χώρο –ανοίγουν νέες σχολές κ.λπ. Πώς το βλέπετε αυτό;

Καθένας έχει το δικαίωμα, από τη στιγμή που έχει δίπλωμα προπονητή ή την αντίστοιχη πιστοποίηση του συστήματός του, να ανοίξει μια σχολή. Από εκεί και πέρα, δε θα τα καταφέρουν όλοι και όσοι τα καταφέρουν δεν το κάνουν σε βάρος των άλλων. Ξέρετε, στα 25 χρόνια που είμαι εδώ στο Ρέθυμνο, έχουν ανοίξει και έχουν κλείσει 20 σχολές όμως κανένας μαθητής από αυτές δεν ήρθε σ’ εμένα και αυτό συμβαίνει επειδή, προφανώς, δεν τους κάνω –αν τους έκανα, θα είχαν έρθει εδώ από την αρχή. Πιστεύω λοιπόν ότι καθένας έχει το ακροατήριό του που θα τον ακολουθήσει επειδή το καλύπτει στις δικές του ανάγκες και με το δικό του τρόπο.

Παρατήρησα ότι δε χρησιμοποιείτε τον όρο «πολεμικές τέχνες» αλλά τον όρο «μαχητικές τέχνες». Γιατί αυτό;

Επειδή πιστεύω ότι αυτό είναι. Πολεμική τέχνη ήταν το παγκράτιο στην αρχαιότητα ή το καράτε και τζούντο τον καιρό που η Ιαπωνία ήταν σε πόλεμο. Σήμερα που τα κάνουμε σαν σπορ, πρέπει να τα λέμε μαχητικά αθλήματα ή μαχητικές τέχνες –δεν τις μαθαίνω για να πάω να πολεμήσω.

Θα θέλατε να πείτε κάτι για το τέλος;

Μόνο ότι θα πρέπει όλοι μας να δούμε ξανά το θέμα του αθλητισμού και της σωματικής κόπωσης· ο καθιστικός τρόπος ζωής τα τελευταία χρόνια μας έχει δημιουργήσει περιπέτειες σωματικές, ψυχολογικές και συναισθηματικές και θεωρώ ότι έχουμε παραμελήσει το «νους υγιής εν σώματι υγιή» που έλεγαν οι αρχαίοι.

Σας ευχαριστώ, χάρηκα πολύ τη συζήτησή μας!

Εγώ ευχαριστώ! Συνεχίστε την καλή δουλειά που κάνετε για τις μαχητικές τέχνες.