Κύριε Λεζάρντ πείτε μας πώς αρχίσατε να ασχολείστε με τις πολεμικές τέχνες και το αϊκίντο.
Η πρώτη μου επαφή με το αϊκίντο ήταν το 1966, όταν σε ηλικία 10 χρονών είδα στην τηλεόραση έναν δάσκαλο πολεμικών τεχνών να το παρουσιάζει· αμέσως εντυπωσιάστηκα και αποφάσισα ότι αυτό ήταν κάτι που ήθελα να κάνω. Επειδή δεν υπήρχαν σχολές αϊκίντο στην πόλη μου, άρχισα να προπονούμαι στο τζούντο, όμως μετά από λίγα χρόνια ήρθε ένας δάσκαλος και έκανε επίδειξη αϊκίντο στο ντότζο μας και μόλις τον είδα, αποφάσισα να φύγω από το τζούντο και να αρχίσω μαθήματα. Μαθήτευσα για τρία χρόνια ώσπου έφτασα σε ηλικία που έπρεπε να υπηρετήσω στο στρατό και όταν επέστρεψα, συνέχισα στο Παρίσι με έναν δάσκαλο που δίδασκε αϊκί μπούντο. Μετά από λίγο καιρό έμαθα ότι στο Παρίσι δίδασκε ο Ζεράρ Μπλεζ, μαθητής ενός Ιάπωνα δασκάλου, του Μίτσιο Χικιτσούτσι. Όταν πήγα να τον δω σε ένα σεμινάριο, ένιωσα ότι αυτό που έβλεπα πρέπει να ήταν κάτι πολύ κοντινό σε αυτό που δίδασκε ο Ο-σενσέι Μοριχέι Ουεσίμπα και ξεκίνησα μαθήματα μαζί του. Τότε, το 1989, ήμουν δεύτερο νταν και είχα δικό μου ντότζο στην πόλη Ναντ.
Μιλήστε μας λίγο για τον δάσκαλο σας και για το τι είναι αυτό που σας προσέλκυσε στη διδασκαλία του.
Όταν πρωτοπήγα στο ντότζο του δασκάλου μου, του Ζεράρ Μπλεζ, είδα ακριβώς το αϊκίντο που θα ήθελα να εξασκώ. Στα μάτια μου, η στάση του και οι τεχνικές του ήταν πιο καθαρές και απέπνεαν την ίδια αίσθηση με αυτή που είχα όταν έβλεπα σε διάφορα βίντεο τον Ο-Σενσέι να κάνει αϊκίντο. Με τους παλαιότερους δασκάλους μου δεν μπορούσα να καταλάβω πώς μπορούσαν να συνδυάσουν το σωστό πνεύμα του αϊκίντο με τις τεχνικές του· με τον Ζεράρ Μπλεζ ήταν όλα ξεκάθαρα καθώς πνεύμα, σωστή στάση και τεχνική ήταν ένα. Ο δάσκαλος μου είναι ο πρώτος μη Ιάπωνας που τιμήθηκε με το έβδομο ντάν από το Αϊκικάι του Τόκιο μετά από πρόταση του Μίτσιο Χικιτσούτσι –μάλιστα ο Μίτσιο Χικιτσούτσι ζήτησε να δοθεί στον Ζεράρ Μπλέζ το έβδομο ντάν ακριβώς την ημέρα του θανάτου του Ο-σενσέι, δηλαδή στις 26 Απριλίου, πράγμα που το Αϊκικάι αποδέχτηκε καθώς ο Χικιτσούτσι αντιμετωπίζονταν με τον ίδιο σεβασμό που είχε και ο Ντόσου, ο Κισσομάρου Ουεσίμπα.
Παρακαλώ πείτε μας δυο λόγια για τον Χικιτσούτσι Σενσέι και την ιδιαίτερη σχέση που είχε με τον ιδρυτή του αϊκίντο, Ο-Σενσέι.
Είναι γνωστό ότι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Ο-σενσέι δεν δίδασκε σε ένα συγκεκριμένο μέρος, αλλά περιόδευε συνεχώς, δίνοντας διαλέξεις για το αϊκίντο, κάνοντας επιδείξεις διδάσκοντας. Στα ταξίδια του αυτά, πολύ συχνά επισκεπτόταν το σπίτι του και την οικογένεια του στο Τανάμπε το οποίο είναι πολύ κοντά στο Σινγκού, την πόλη που δίδασκε ο Χικιτσούτσι και έτσι υπήρχε μια πιο συχνή επαφή μεταξύ τους. Ο Χικιτσούτσι σέβονταν τον Ο-σενσέι και ήταν πάντα παρών σε ότι έδειχνε και έλεγε· αυτός ήταν και ο λόγος που δεν άλλαξε τίποτα από αυτά που ο Ο-σενσέι του δίδαξε δηλαδη δεν έκανε αλλαγές στις τεχνικές δημιουργώντας ένα διαφορετικό αϊκίντο όπως έκαναν πολλοί δάσκαλοι μετά τον θάνατο του Ο-σενσέι.
Η ειλικρινής και βαθιά σχέση τους επιβεβαιώνεται και από δύο ξεχωριστά γεγονότα. Το πρώτο είναι ότι μετά το θάνατο του Ο-σενσέι, ένα μέρος από τα γένια του τοποθετήθηκε (σύμφωνα με την επιθυμία του) στο ντότζο του Χικιτσούτσι –αυτό έγινε επειδή ο Ο-σενσέι θεωρούσε το μέρος αυτό σαν πνευματική κατοικία του. Και το δεύτερο, ότι όταν ο πέθανε ο Ντόσου Κισσομάρου, το πρώτου μέλημα του διαδόχου του, του Μοριτέρου Ουεσίμπα, ήταν να επισκεφτεί το ντότζο του Χικιτσούτσι. Ο Χικιτσούτσι είχε αρχίσει να εξασκείται με τον Ο-σενσέι, πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε ηλικία 15 ετών και είχε παρακολουθήσει την μεταμόρφωση του Ο-σενσέι και της τέχνης του πριν και μετά τον πόλεμο, το πέρασμα δηλαδή από το αϊκί μπούντο στο αϊκίντο. Επίσης ,τιμήθηκε από τον ίδιο τον Ο-σενσέι με την διάκριση του δέκατου νταν.
Πείτε μας δύο λόγια για την σωστή στάση που πρέπει να έχει ο ασκούμενος στο αϊκίντο και τι εννοείτε με την έκφραση «απορρόφηση του συνασκούμενου»;
Ο ασκούμενος κατά την εκτέλεση της τεχνικής μαθαίνει πώς να τοποθετείται σωστά σε σχέση με τον συνασκούμενο του, δηλαδή την συγκεκριμένη στιγμή έχει μια στάση σωματική και πνευματική. Καθώς η τεχνική προχωρεί είναι φυσικό να αλλάξει η θέση του σώματος αλλά ο ασκούμενος πρέπει να διατηρήσει την σωστή πνευματική στάση: Χωρίς να είναι ανοικτός, δεν περιμένει και δεν κοιτάει και ταυτόχρονα είναι χαλαρός, ειλικρινής, μη βίαιος. Στην αρχή αυτό είναι δύσκολο αλλά σιγά-σιγά, με την εξάσκηση η στάση αυτή γίνεται η φυσική του στάση.
Σχετικά με την απορρόφηση του συνασκούμενου είναι λίγο δύσκολο να το εξηγήσω με λόγια. Όταν υπάρχει η σωστή στάση τότε βρίσκομαι σε μία θέση κατά την οποία ο συνασκούμενος μου δεν μπορεί να μου επιτεθεί, τότε θέλοντας να τον οδηγήσω σύμφωνα με τον τρόπο του αϊκίντο, τοποθετούμαι έτσι ώστε εκείνος να νομίζει ότι μπορεί να με αγγίξει και τη στιγμή που το προσπαθεί, τον οδηγώ με ασφάλεια απορροφώντας τον. Είναι δύσκολο να κατανοηθεί με λόγια –δεν είναι μόνο θέμα τεχνικής καθώς κάθε περίπτωση πρέπει να είναι διαφορετική, και πρέπει να ζούμε το εδώ και τώρα της συγκεκριμένης στιγμής. Συγχωρέστε με που το επίπεδο που βρίσκομαι τώρα στο αϊκίντο δεν είναι κατάλληλο για μία καλύτερη απάντηση επί του θέματος.
Είναι γεγονός ότι πολλοί θεωρούν το αϊκίντο μη αποτελεσματική πολεμική τέχνη, κάτι πιο πνευματικό και όχι κάτι που μπορεί να εφαρμοστεί σε μια συμπλοκή στο δρόμο. Ποιά είναι η γνώμη σας;
Ναι είναι μια κλασσική ερώτηση. Αν εξασκείσαι με την ιδέα της τεχνικής και το μόνο που σκέφτεσαι είναι τι θα κάνεις αν κάποιος σου επιτεθεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο, δεν νομίζω ότι θα ωφεληθείς πολύ αν συμβεί κάτι στο δρόμο. Οι τεχνικές του αϊκίντο δεν λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο. Είναι πολύ εύκολο βέβαια να τις μεταμορφώσεις γιατί προέρχονται πολλές από τις αρχαίες φόρμες που είναι εμποτισμένες με το πνεύμα των σαμουράι και μπορούν όντως να καταστρέψουν κάποιον· τότε όμως δεν μιλάμε για αϊκίντο. Το αϊκίντο είναι πριν την επίθεση: Όταν κάποιος μου επιτεθεί, είναι πολύ δύσκολο να εφαρμόσω το αϊκίντο και θα πρέπει να εφαρμόσω τις παλαιότερες φόρμες του αϊκί μπούντο ή του αϊκί ζίου ζίτσου, επιστρέφοντας στο παρελθόν. Αν όμως η εξάσκηση μου στο αϊκίντο είναι ειλικρινής τότε σιγά-σιγά αλλάζει και το πνεύμα μου και τότε αν κάποιος που ανήκει στον κόσμο της βίας θελήσει να μου επιτεθεί, δεν θα βρει απέναντι του ένα άτομο βίαιο, επιθετικό και ανταγωνιστικό και αυτό όπως αντιλαμβάνεστε μπορεί να αποτρέψει μια συμπλοκή.
Να σας δώσω ως παράδειγμα, ένα περιστατικό που μου συνέβη στο μετρό του Παρισιού, όταν ένας άνθρωπος μεθυσμένος με βίαιες προθέσεις, προσπάθησε να μου επιτεθεί αλλά δεν μπορούσε. Είμαστε απέναντι ο ένας απ τον άλλο, αλλά δεν μπορούσε να ξεκινήσει μια επίθεση. Ήταν κάτι πρωτόγνωρο και για μένα και μάλλον συνέβη επειδή ήμουν χαλαρός με σωστή σωματική και πνευματική στάση. Τότε είπα «Α, αυτό είναι το αϊκίντο!»
Ο Ο-σενσέι εισήγαγε αρκετά στοιχεία που πηγάζουν από τον Σιντοϊσμό. Είναι ασκήσεις που γίνονται κυρίως κατά την προθέρμανση, πριν αρχίσουν οι τεχνικές. Πού αποσκοπούν οι ασκήσεις αυτές;
Αυτή είναι μια πολύ σημαντική ερώτηση! Ο σενσέι Χικιτσούτσι έλεγε συχνά ότι το τσίνκον κισίν (αυτή είναι η γενική ονομασία για αυτές τις ασκήσεις), γίνεται για να προετοιμάσεις τον εαυτό σου για την εξάσκηση. Εάν δεν γίνει αυτό, το κι δεν κυκλοφορεί ελεύθερα στο σώμα σου και το αϊκίντο δεν μπορεί να εκδηλωθεί παρά μόνο σε τεχνικό επίπεδο. Συνεπώς, το τσίνκον κισίν είναι απαραίτητο για να προετοιμάσει το σώμα, το μυαλό, το πνεύμα σου για την εξάσκηση αλλά και να δρέψει κανείς τους καρπούς αυτής της εξάσκησης.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια ιαπωνική τέχνη που έχει επηρεαστεί από την παράδοση και την ιαπωνική κουλτούρα. Ο σενσέι Χικιτσούτσι έλεγε ότι «Πρέπει να καταλάβετε ποιος είναι ο σωστός τρόπος, πώς να μεταμορφώσετε το αϊκίντο στο σώμα σας και στην κουλτούρα σας, δεν χρειάζεται να μιμείστε τους Ιάπωνες». Πολλοί άνθρωποι μιμούνται τον ιαπωνικό τρόπο συμπεριφοράς· φυσικά είναι ελεύθεροι να το κάνουν, όμως στην Ιαπωνία οι δάσκαλοι ποτέ δεν σε σταματούν για να πουν «Όχι αυτό δεν είναι έτσι». Προτιμούν να πουν «Εγώ το κάνω έτσι». Με αυτόν τον τρόπο σου κάνουν μια πρόταση, δε δίνουν διαταγές.
Ο Ο-σενσέι ήταν ένας παραδοσιακός ιάπωνας και δημιούργησε το αϊκίντο μέσω της γνώσης που είχε, της ενέργειας και της κουλτούρας του. Πολλοί άνθρωποι το μπερδεύουν με θρησκοληψία και παρόμοια θέματα αλλά κάνουν απόλυτα λάθος –για την ακρίβεια, αυτός είναι ένας πολύ καλός λόγος για να σταματήσει κανείς το αϊκίντο! Το τσίνκον κισίν είναι μια φυσική άσκηση όπως το τσι κουνγκ, το τάι τσι ή η γιόγκα, μια φυσική προετοιμασία και στάση που καθιστά το σώμα και το πνεύμα σου έτοιμο να δεχτεί αυτό που του ζητάς. Είναι πολύ σημαντικό οι δάσκαλοι του αϊκίντο να το τονίζουν αυτό στους μαθητές τους –να τους διδάσκουν ότι δεν πρόκειται για θρησκευτικά θέματα ή κάτι αντίστοιχο. Το ζητούμενο είναι απλώς να είμαι παρών, σε μια φυσική στάση, αποσυνδεμένος από τα καθημερινά προβλήματα, την δουλειά μου, το άγχος μου και έτοιμος να αρχίσω την εξάσκηση.
Κύριε Λεζάρντ τι σημαίνει για εσάς αϊκίντο;
Ευτυχία! Μεγάλη ευτυχία που μπορώ να εξασκώ το αϊκίντο μαζί με τους μαθητές μου στο ντότζο ή σε σεμινάρια αλλά και στην καθημερινή ζωή. Νιώθω χαρούμενος και νομίζω ότι οι άνθρωποι το εισπράττουν αυτό. Είναι λίγο σαν ιδέα, το ξέρω, αλλά για μένα είναι πολύ σημαντικό να βλέπω τους συνασκούμενους στο αϊκίντο μετά το μάθημα να είναι χαλαροί, πιο χαρούμενοι, πιο ανοιχτοί και αυτό νομίζω είναι τελικά ο καρπός που δρέπεις από το αϊκίντο.
Κύριε Λεζάρντ σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας και την συνέντευξη που μου παραχωρήσατε.
Και εγώ σας ευχαριστώ
