Το συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί το τελευταίο μέρος της «τετραλογίας» μου στον πανελλήνιο οδηγό πολεμικών τεχνών σχετικά με την ιστορική εξέλιξη του WuShu.Το πρώτο μέρος μπορείτε να το διαβάσετε εδώ
«Η γέννηση της Κινέζικης Πολεμικής Τέχνης και η διαμόρφωση των αρχαίων συστημάτων». Το δεύτερο εδώ
«Ο εμπλουτισμός και η ανάπτυξη του αρχαίου Wushu» και το τρίτο μέρος εδώ
«Η ωριμότητα του αρχαίου Wushu και η μετεξέλιξη του σε «λαϊκό» Wushu (960 – 1644)»
Δ) Το παραδοσιακό Wushu και η δημιουργία και εξέλιξη του αγωνιστικού Wushu (1644 – σήμερα)Η τελευταία φάση της εξέλιξης των κινέζικων πολεμικών τεχνών καλύπτει από την περίοδο της τελευταίας και μακροβιότερης Κινέζικης δυναστείας, αυτή των Τσινγκ (1644 – 1911), μέχρι και την περίοδο της Δημοκρατία της Κίνας (1912 – 1949) και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (1949 έως σήμερα).
Σε αυτά τα χρόνια οι κινέζικες πολεμικές τέχνες, εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο την τεχνική τους με τις θεωρίες της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής και των ενεργειακών θεραπευτικών συστημάτων που έχουν αναπτυχθεί μέσα στο πέρασμα των αιώνων, αλλά και ενσωματώνοντας βαθύτερα φιλοσοφικές έννοιες (πρωτίστως του Ταοισμού και του Τσαν Βουδισμού), θα πάρουν την μορφή που λίγο πολύ ξέρουμε σήμερα. Αυτήν, της παραδοσιακής πολεμικής τέχνης που διατηρεί στο ακέραιο την αξία της ως αποτελεσματική τεχνική αυτοάμυνας προσφέροντας ταυτόχρονα μια πρακτική μέθοδο για την βελτίωση και διατήρηση της υγείας αλλά και έναν δρόμο καλλιέργειας του πνεύματος. Επιπλέον στα τελευταία χρόνια, από την δεκαετία του 60’ κυρίως και μετά, θα εξελιχθεί παράλληλα και η σύγχρονη αγωνιστική - αθλητική μορφή της.
Πιο αναλυτικά, το 1644 η εθνικότητα των Μαντσού θα ιδρύσει την δυναστεία των Τσινγκ παίρνοντας την διοίκηση της Κίνας για τα επόμενα 267 χρόνια (1644 – 1911). Αυτόπροσδιορίζονται ως «αυτοί που κατέλαβαν τον θρόνο με τόξα και βέλη» [Kang Gewu – The spring and autumn of Chinese martial arts], και δίνουν μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση του Wushu. Παρόλο που θα απαγορεύσουν την ύπαρξη των μυστικών κοινοτήτων και των λαϊκών θρησκευτικών σχολών, που όπως έχουμε πει μέσα σε αυτές εξασκούνταν κατά κόρον στις πολεμικές τέχνες, δεν θέτουν κανέναν περιορισμό για τους πολίτες που εξασκούνται για αυτοάμυνα ή προσωπικό ενδιαφέρον. Σύντομα όμως το αναμφισβήτητο πλεονέκτημα των πυροβόλων όπλων στη μάχη θα οδηγήσει στον εκτοπισμό των «ψυχρών» όπλων από το στρατό. Μέσα στα επόμενα 100 χρόνια η χρήση όπλων όπως οι μακριές λόγχες και τα πλατιά σπαθιά, θα μειώνεται σταδιακά. Το1729 το 60% του οπλισμού του στρατού των Τσινγκ θα αποτελείται από πυροβόλα όπλα. Η χρήση των πυροβόλων όπλων θα αλλάξει βέβαια και την γενικότερη αντίληψη για την χρησιμότητα της τέχνης του Wushu ως στρατιωτική αναγκαιότητα, καθώς και την μέθοδο εκπαίδευσης μέσα στα στρατεύματα.
Και ενώ το Wushu μέσα στα στρατεύματα χάνει με ταχείς ρυθμούς την χρηστικότητα του, τα στυλ που ασκούνται από το λαό με έμφαση στα στυλ της γροθιάς πολλαπλασιάζονται. Έτσι τον 18ο και 19ο αιώνα θα δημιουργηθούν μερικά από τα πιο διάσημα σημερινά στυλ όπως το Σινγκ Γι, όλα τα γνωστά στυλ του Τάι Τζι Τσουάν (εκτός ίσως από το στιλ Τσεν το οποίο το πιθανότερο είναι να είναι προγενέστερο), το Πα Κουά, το Λίου Χε Τσουάν, το Γουίνγκ Τσουν κ.α.
Σε αυτό βοηθάει και η σταδιακή επικράτηση των ξένων δυνάμεων, που μετά τον πρώτο πόλεμο του οπίου το 1842 εγκαθίστανται για τα καλά στην Κίνα καταπιέζοντας τον Κινέζικο λαό. Είναι η περίοδος που ο τίτλος «άρρωστο έθνος της Ασίας» χρησιμοποιείται από τους Ευρωπαίους κατακτητές προκειμένου να χαρακτηριστεί υποτιμητικά ο κινέζικος λαός. Παράλληλα η διεφθαρμένη και αδύναμη κυβέρνηση των Μαντσού ανίκανη να διοικήσει τη χώρα και να προστατέψει τους πολίτες της, οδηγεί το λαό στην εξαθλίωση και γεμίζει τις ψυχές τους με φόβο και έλλειψη αυτοσεβασμού, αλλά ταυτόχρονα και με μεγάλο θυμό.
Έτσι το 1900 θα ξεσπάσει η επανάσταση των Μπόξερς . Το Αντιμπεριαλιστικό Πατριωτικό Κίνημα Γι Χε Τουαν που είχε εκτεταμένη υποστήριξη στην Βόρεια Κίνα, θεωρώντας πως για όλα τα δεινά της χώρας έφταιγαν οι ξένοι, ξεκινά μια επανάσταση με μοναδικά όπλα το θάρρος, τις λόγχες και τα σπαθιά. Η επανάσταση θα πνιγεί στο αίμα από τους συμμάχους, με πρωταγωνιστές κυρίως Βρετανούς, Γάλλους, Αμερικάνους, Ρώσους, και Ιάπωνες, ενώ η κινέζικη κυβέρνηση θα αναγκαστεί να υπογράψει ακόμα μια ταπεινωτική και οικονομικά εξοντωτική συνθήκη. Στην εξέγερση αυτή θα εμπλακούν χάνοντας τη ζωή τους και πολλοί δάσκαλοι του Wushu.
Επίσης τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα χαρακτηρίζονται από την διαδοχική εμφάνιση διαφόρων οργανισμών με στόχο την ανάπτυξη του Wushu, όπως η Τζινγκ Γου Χουί (του διάσημου Χουό Γιουάν Τζιά - 1909) ή το Beiping Physical Culture Research Institute (1912), καθώς και από την διοργάνωση μιας σειράς από πρωταθλήματα και αγώνες.
1912 – 1949 Δημοκρατία της Κίνας
Το 1915 προτείνεται η διδασκαλία μαθημάτων Wushu σε όλα τα σχολεία της Κίνας, ενώ το1917 το Beiping Physical Culture Research Institute ιδρύει το Physical Culture Training Institute με σκοπό να εκπαιδεύσει δασκάλους στο Wushu. Το ίδιο έτος αποφασίζεται το «Νέο Κινέζικο Wushu» να αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης της φυσικής αγωγής σε όλα τα σχολεία. Από το σημείο αυτό, το Wushu εντάσσεται στα σχολικά αθλητικά εκπαιδευτικά προγράμματα και στους αθλητικούς αγώνες αποκτώντας έτσι και την μορφή φυσικής αγωγής. Οι αθλητικές ενώσεις που έχουν ήδη δημιουργηθεί με την βοήθεια διάσημων δασκάλων της εποχής αποκτούν παραρτήματα σε διάφορες περιοχές της Κίνας. Για παράδειγμα η φημισμένη ένωση «Τζινγκ Γου Χουί» αποκτά δεκάδες παραρτήματα όχι μόνο μέσα στην Κίνα αλλά και εκτός, όπως στην Σιγκαπούρη και την Μαλαισία. Το 1928 δημιουργείται στην Ναν Τζινγκ το Central Guoshu Institute το οποίο θα αναπτύξει μεγάλη δραστηριότητα προβάλλοντας το Wushu ως “Κουό Σού”, δηλαδή «Εθνική Τέχνη» και βοηθώντας στην εξάπλωση και συστηματοποίηση του μέσα από την δημιουργία περιφερειακών οργανισμών και την έκδοση έντυπου υλικού. Την ίδια χρονιά, επίσης στην Ναν Τζινγκ, θα γίνει το 1ο Εθνικό Πρωτάθλημα πολεμικών τεχνών στο οποίο θα πάρουν μέρος μερικοί από τους καλύτερους δασκάλους και μαχητές της εποχής, από17 επαρχίες και πόλεις της Κίνας.
Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν οι δραστηριότητες γύρω από το παραδοσιακό Wushu θα μπουν στο ψυγείο, καθώς ο πραγματικός πόλεμος θα κάνει την εμφάνιση του δείχνοντας το αμείλικτο πρόσωπο του. Είναι τα χρόνια που οι ατελείωτες εσωτερικές διαμάχες, ο πόλεμος με τους Ιάπωνες και εντέλει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, σχεδόν θα διαλύσει την Κίνα. Παρόλο αυτά ακόμα και σε αυτούς τους πολέμους που οι βόμβες και τα πυροβόλα όπλα δεν αφήνουν περιθώρια για χρήση οποιουδήποτε άλλου πολεμικού μέσου, συχνά τα παραδοσιακά όπλα με πρωταγωνιστή το ξίφος, θα οπλίσουν τους Κινέζους στον αγώνα τους ενάντια στους Γιαπωνέζους, εφαρμόζοντας έτσι για άλλη μια φορά στο πεδίο της μάχης, τις «προαιώνιες τεχνικές».
Λαϊκή Δημοκρατίας της Κίνας
Στα χρόνια που ακολουθούν μετά το τέλος του πολέμου και την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1949, το Wushu ενσωματώνεται στο σχολικό σύστημα φυσικής αγωγής της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δημιουργούνται αντίστοιχα τμήματα μέσα στα Πανεπιστήμια, ενώ αναγνωρίζεται και διαδίδεται η αξία του παραδοσιακού Wushu ως πολιτιστικού αγαθού της Κίνας. Παράλληλα με το παραδοσιακό, αναπτύσσεται ραγδαία το «σύγχρονο Wushu» το οποίο εντάσσεται στην κατηγορία της φυσικής αγωγής.
Το «σύγχρονο Wushu» δεν ανήκει πια στις στρατιωτικές τεχνικές αλλά και δεν είναι απλώς ένα ακόμη είδος γυμναστικής. Η δημιουργία του «σύγχρονου Wushu», μέσα από τον μετασχηματισμό του παραδοσιακού, θα διαρκέσει τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. Στα πρώτα χρόνια, οι νέες φόρμες που δημιουργούνται διατηρούν σε μεγάλο βαθμό το μαχητικό πνεύμα και τις τεχνικές αυτοάμυνας που χαρακτηρίζουν το παραδοσιακό Wushu (για παράδειγμα η φόρμα 24 Τάι Τζι Τσουάν -1956), σταδιακά όμως η μορφή της τέχνης αλλάζει εμφατικά. Τυποποιημένες φόρμες δημιουργούνται για να βοηθήσουν την εξάπλωση του, ενώ αγώνες με συγκεκριμένους κανόνες θέτουν τα στάνταρτ που αφορούν την τεχνική εκτέλεση. Η εφαρμογή των κανόνων αυτών σηματοδοτεί την είσοδο του Wushu στον χώρο των σύγχρονων αθλημάτων. Σιγά, σιγά, στις φόρμες που εκτελούνται στους αγώνες, προστίθενται οι αποκαλούμενες «κινήσεις βαθμού δυσκολίας» όπως είναι τα άλματα, οι περιστροφές και οι θέσεις ισορροπίας, με αποτέλεσμα οι τεχνικές άμυνας και επίθεσης του Wushu να αντικατασταθούν από περισσότερο γυμναστικές ασκήσεις. Η αλλαγή αυτή στην δομή των φορμών θα κορυφωθεί μετά το 2000 καθώς η Κίνα θα προσπαθήσει να εισαγάγει το σύγχρονο Wushu σαν νέο άθλημα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου το 2008. Η προσπάθεια μπορεί να μην στέφτηκε με επιτυχία αλλά σήμερα διεθνείς ομοσπονδίες σε ολόκληρο τον κόσμο, ηπειρωτικά και παγκόσμια πρωταθλήματα και ένα πλήθος τακτικών αθλητικών δραστηριοτήτων είναι γεγονός. Μέχρι τώρα (2012) έχουν γίνει έντεκα Παγκόσμια Πρωταθλήματα σύγχρονου - αγωνιστικού και πέντε Παγκόσμια Πρωταθλήματα Παραδοσιακού Wushu, ενώ η Παγκόσμια Ομοσπονδία έχει ήδη βάλει πλώρη για την προώθηση του αθλήματος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020.
Παράλληλα με την εξέλιξη των Κινέζικων πολεμικών τεχνών σε σύγχρονο άθλημα, μια ακόμα δυναμικότερη αναγέννηση σημειώνεται και στο χώρο του παραδοσιακού Wushu. Οι δάσκαλοι των παραδοσιακών στυλ έχοντας πια μια πιο ήρεμη ματιά απέναντι στα τραγικά και βίαια χρόνια της ζωής των ίδιων και των πατεράδων τους, και έχοντας εξασφαλίσει άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο τον επιούσιο, ρίχνονται και πάλι με χαρά και πάθος στην μελέτη και εξάσκηση του Κουνγκ φου.
Διδάσκουν, γράφουν, ταξιδεύουν, καλλιεργούν την τέχνη τους και προσπαθούν να την διαδώσουν. Το αποτέλεσμα είναι μια καινούργια άνοιξη στις Κινέζικες πολεμικές τέχνες, που φέρνει καρπούς, όχι μόνο μέσα στην Κίνα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Παναγιώτης Δερβέντης
Βιβλιογραφία 1.Kang Gewu, 1995 Spring and Autumn of Chinese Martial Arts . Plum Publishing 2.Wu Bin-Li Xingdong-Yu Gongbao, 1992 Essential of Chinese Wushu . Foreign Languages Press
3.Li Tianji-Du Xilian, 1991 A Guide to Chinese Martial Art . Foreign Languages Press
4.Cheng Chuanrui, 1990 Chinese Wushu . Beijing Institute of Physical Education Press
5.David Chou-Richard Spangler, Kung Fu History Philosophy and Technique . Unique Publications
6.Wong Lit, 1991 Yue Fei. Canfonian Pte Ltd
7. Lai Hung-Brian Klingborg 1999 Northern Shaolin Kungfu. Tuttle Publishing
8.Shaolin Kungfu 1992 Henan Fine Arts Publishing House
9.Shou Yuliang, 2001 Kung Fu Elements . The Way of the Dragon Publishing 10.Wong Kiewkit, 1998 The Art of Shaolin Kung Fu. Πύρινος Κόσμος
11.1984 Chen Style Taijiquan . Zhaohua Publishing House
12.Yang Zhendou, 1988 Yang Style Taijiquan. Morning Glory Publishers
13.Θόδωρος Καρζής, 2000 Η ιστορία και ο Πολιτισμός της Κίνας. Νέα Σύνορα Α.Α.Λιβάνη
Πληροφορίες για τις Εικόνες :Από το βιβλίο “Sports in Ancient China”. People’s Sports Publishing House, Beijing
1ο άρθρο: Άρμα με πλήρωμα δύο ανδρών, επαρχεία Σι Τσούαν - Δυναστεία Χαν
2ο άρθρο: Αγώνας πάλης, σκίτσο από σπήλαιο στην περιοχή Dunhuang, Gansu - Δυναστεία Τανγκ
3ο άρθρο: Σκίτσο από νουβέλα του 14 αιώνα (Complete Romance of Heroes of the Water Margin) - Δυναστεία Μινγκ
4ο άρθρο: Στάση από το στιλ Μι Ζονγκ, Τσεν Φενγκτσι (1860-1910)
