Η εμπιστοσύνη είναι υπέροχο πράγμα και η πραγματική εμπιστοσύνη είναι κάτι που κερδίζεται με τον καιρό. Στις πολεμικές τέχνες, η εμπιστοσύνη είναι κάτι απολύτως αναγκαίο καθώς αυτό που κάνουμε στο ντότζο δεν μπορεί να συμβεί χωρίς αυτήν: ασκούμαστε σε επικίνδυνες τεχνικές, τεχνικές που μπορούν να προκαλέσουν βαριές βλάβες ή ακόμα και θάνατο, τις εφαρμόζουμε στους συνασκούμενούς μας και τους δίνουμε το σώμα μας για να τις εφαρμόσουν αυτοί σ’ εμάς, εκθέτοντας έτσι τον εαυτό μας και κάνοντάς τον απίστευτα ευάλωτο –στην ουσία, τους δανείζουμε το σώμα μας για να μάθουν κι αυτοί, για αντάλλαγμα, κάνουν το ίδιο με το δικό τους χωρίς να παραπονιούνται, χωρίς να το συζητούν πολύ μας δίνουν το σώμα τους για να δοκιμάσουμε ρίψεις, εξαρθρώσεις, επιθέσεις με όπλα και ένα σωρό άλλα επικίνδυνα πράγματα που θα μπορούσαν να τους προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς. Και όταν είμαστε στο ντότζο όλα αυτά μοιάζουν απολύτως φυσικά.
Όταν σκέφτομαι με πόση εμπιστοσύνη αντιμετωπίζω τους συνασκούμενούς μου και πόσο λίγο τη σκέφτομαι σ’ αυτή τη φάση της εξάσκησής μου, εντυπωσιάζομαι. Δεν νομίζω ότι περνάει καν από το μυαλό μου να μην αφήσω κάποιον να με ρίξει, να μου στρίψει τους καρπούς μέχρι τα κόκαλα του πήχη μου να σταυρώσουν, να μου γυρίσει τον αγκώνα έτσι που να φτάσει σε μια αφύσικη θέση ή να μου επιτεθεί με ένα τεράστιο ματσούκι. Τώρα πια απλώς το κάνω όμως δεν μπορώ να πιστέψω ότι το έκανα με την ίδια ευκολία όταν άρχισα τη διαδρομή μου σ’ αυτόν το δρόμο.
Η εμπιστοσύνη, η πραγματική, βαθιά εμπιστοσύνη του «να το σώμα μου, παρ’ το και πέτα το δεξιά-αριστερά» ή του «χτύπα με μ’ αυτό το στειλιάρι», δεν είναι κάτι που ο άνθρωπος το χαρίζει εύκολα. Σκεφτόμενος την εποχή που άρχισα να ασκούμαι στο Κόντοκαν Τζούντο, όταν κάποιος με έριχνε ή μου έκανε ένα κλείδωμα στο βραχίονα ή έναν πνιγμό, ήμουν σφιγμένος –η απόλυτη εμπιστοσύνη στους συνασκούμενούς μου δεν ήρθε αμέσως αλλά χρειάστηκε να δουλέψω αρκετά μαζί τους. Οι πρώτοι άνθρωποι που εμπιστεύτηκα πραγματικά ήταν οι δάσκαλοί μου: τους άφηνα να με πιάσουν, να με σηκώσουν και να με ρίξουν και αισθανόμουν πιο ασφαλής από ότι όταν έπεφτα στο κρεβάτι μου.
Η εμπιστοσύνη στους ανθρώπους του επιπέδου μου, τους άλλους αρχάριους ήταν διαφορετική και ήρθε μετά από πολύ περισσότερο καιρό –χρειάστηκε να δουλέψουμε σκληρά μαζί και να περάσουμε διάφορα σκαμπανεβάσματα καθώς μαθαίναμε να ρίχνουμε ο ένας τον άλλον. Είναι τρομακτικό να αφήνεις κάποιον που ξέρει όσα κι εσύ, δηλαδή απολύτως τίποτα, να σε πιάνει και να σε πετάει κάτω οπότε δεν είναι περίεργο που οι αρχάριοι είναι σφιγμένοι: εμπιστεύονται κάποιον ξένο να μην τους κάνει μια τρομερή ζημιά. Με τον καιρό μαθαίνουν να εμπιστεύονται τους συνασκούμενούς τους ότι δε θα τους βλάψουν και μαθαίνουν να εμπιστεύονται τις δικές τους ικανότητες σε ό,τι αφορά την ασφαλή «λήψη» μιας τεχνικής.
Ξέρω ότι εμπιστεύομαι πολύ τους ανθρώπους με τους οποίους προπονούμαι τακτικά –πολύ περισσότερο από ό,τι εμπιστεύομαι άλλους ανθρώπους με τους οποίους περνάω πολύ περισσότερο χρόνο. Αν σκεφτεί κανείς πόσο χρόνο περνάμε μαζί και ότι αυτό που κάνουμε, το κάνουμε κυρίως για την ευχαρίστηση που μας δίνει, είναι εντυπωσιακό πόσο τους εμπιστεύομαι: τους δίνω με απόλυτη άνεση και χωρίς καμία ανησυχία το σώμα μου για να το κάνουν, περίπου, ό,τι θέλουν –από διάφορες απόψεις, τους εμπιστεύομαι πολύ περισσότερο από ό,τι εμπιστεύομαι τους περισσότερους ανθρώπους που γνωρίζω.
Αυτού του είδους η εμπιστοσύνη είναι κάτι που κερδίζεται∙ μ’ αυτούς τους ανθρώπους εξασκούμαι τακτικά και το περιβάλλον της προπόνησης προσφέρεται για να φανεί ξεκάθαρα η φύση κάθε ανθρώπου. Αυτό που έχω καταλάβει τα χρόνια που εξασκούμαι είναι ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι άνθρωποι είναι βασικά καλοί και ότι σύντομα συνειδητοποιείς ποιοι είναι κάπως πιο απρόσεκτοι ή πιο απερίσκεπτοι: είναι οι άνθρωποι που τραυματίζουν πιο συχνά τους συνασκούμενούς τους και που δε συνειδητοποιούν ότι το κάνουν. Όταν κάνεις κάτι επικίνδυνο, έρχονται στην επιφάνεια πολύ γρήγορα διάφορες όψεις της προσωπικότητάς σου και οι άνθρωποι που είναι πιο απρόσεκτοι συνήθως δέχονται περισσότερες παρατηρήσεις γι αυτό. Και συνήθως αισθάνονται πολύ άσχημα και ζητούν συγνώμη.
Στο ντότζο βρίσκει επίσης κανείς και μερικούς ανθρώπους που είναι πραγματικά διαμάντια –ανθρώπους που θα κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να βοηθήσουν τους άλλους ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα υποστούν περισσότερο πόνο. Οι άνθρωποι αυτοί θα σπεύσουν να ασκηθούν με τους αρχάριους (οι οποίοι, άσχετα με το πόσο καλά παιδιά μπορεί να είναι, παραμένουν επικίνδυνοι επειδή δεν έχουν έλεγχο) και παράλληλα είναι οι καλύτεροι συνασκούμενοι για να δοκιμάσουν μια τεχνική επάνω σου, επειδή θα σε φροντίσουν και επειδή θα είναι απολύτως ειλικρινείς σ’ αυτό που κάνουν –δεν κρύβουν τίποτα και δεν έχουν ούτε ταπεινά ελατήρια, ούτε ανομολόγητες επιθυμίες.
Οι άνθρωποι που δεν είναι καλοί αλλά που καταφέρνουν εκτός ντότζο ή σε μια συζήτηση να καλυφθούν κάτω από ένα επίχρισμα πολιτισμού, δεν καταφέρνουν το ίδιο και στο ντότζο∙ η επιθυμία τους να προκαλούν πόνο ή να δείχνουν πόσο δυνατοί είναι φαίνεται πολύ γρήγορα όταν αρχίζουν να εξασκούνται και σύντομα όλοι τους αντιλαμβάνονται. Είναι οι άνθρωποι που θα κάνουν μια εξάρθρωση σκληρότερα από όσο πρέπει και που θα κρατήσουν μια τεχνική αφότου ο συνασκούμενός τους θα έχει χτυπήσει το χέρι του κάτω για να τους δείξει ότι η τεχνική είχε ήδη αποτέλεσμα. Είναι οι άνθρωποι τους οποίους κανείς δε συμπαθεί και κανείς δεν εμπιστεύεται, οι άνθρωποι που θα βάλουν περισσότερη δύναμη από όσο χρειάζεται και που θα ρίξουν τον συνασκούμενό τους τόσο δυνατά ώστε να μην μπορεί να σηκωθεί.
Αυτός είναι ο λόγος που εμπιστεύομαι τόσο πολύ τους ανθρώπους με τους οποίους εξασκούμαι: λειτουργούμε σε ένα επίπεδο τόσο βαθύ που η πραγματική φύση των ανθρώπων είναι σχεδόν αδύνατο να κρυφτεί. Δίνουμε στους συνασκούμενούς μας απίστευτη εξουσία επάνω μας, τους επιτρέπουμε να μας βλάψουν και να μας τραυματίσουν. Ξέρουμε ποιοι θα είναι μικρόψυχοι και σκληροί ώστε να μας βλάψουν πιο πολύ από όσο χρειάζεται, ποιοι θα είναι βασικά καλοί αλλά κάπως απρόσεκτοι και ποιοι είναι αληθινά εξαιρετικοί άνθρωποι. Στο ντότζο, παίζουμε με ωμή δύναμη, με την ικανότητα να βλάψουμε τους άλλους και αυτοί που απολαμβάνουν να βλάπτουν τους άλλους δεν μπορούν να το κρύψουν. Και έτσι, χάνουν την εμπιστοσύνη που όλοι οι υπόλοιποι στο ντότζο έχουμε ο ένας για τον άλλον.
Με τα χρόνια έχω δει αρκετούς από αυτούς τους τύπους και έχω δει ότι προτιμούν να ανταλλάξουν την εμπιστοσύνη και το αίσθημα κοινότητας του ντότζο για το αίσθημα της εξουσίας που εισπράττουν όταν προκαλέσουν πόνο σε κάποιον ή όταν οι άλλοι φοβούνται να ασκηθούν μαζί τους. Μοιάζουν να θεωρούν ότι αυτό τους κάνει δυνατούς, πανίσχυρους όμως είναι οι άνθρωποι που μένουν πάντα έξω από την κοινότητα του ντότζο αφού κανείς δεν τους εμπιστεύεται, άσχετα από το πόσο καλή είναι η τεχνική τους.
Ακριβώς επειδή είναι τόσο εύκολο να εντοπίσει κανείς τους προβληματικούς ανθρώπους, εμπιστεύομαι αυτούς με τους οποίους εξασκούμαι. Ακόμα περισσότερο, στα καλύτερα ντότζο που έχω δει, οι προβληματικές συμπεριφορές δε γίνονται καν ανεκτές∙ οι άνθρωποι που τις κουβαλάνε μαζί τους καλούνται είτε να τις αλλάξουν ή να σηκωθούν να φύγουν. Το ίδιο κάνω και στο δικό μου ντότζο: δεν ανέχομαι τέτοιον κόσμο. Αγαπάω τους ανθρώπους με τους οποίους ασκούμαι επειδή με τον καιρό μου έχουν αποδείξει (και συνεχίζουν να μου αποδεικνύουν) ότι μπορώ να τους δώσω το σώμα μου για να το κάνουν ό,τι θέλουν και θα μου το επιστρέψουν σώο και ασφαλές –μάλιστα, συχνά χρειάζεται να τους υπενθυμίζω να βάζουν λίγο περισσότερη δύναμη όταν με χτυπάνε επειδή στ’ αλήθεια δε θέλουν να βλάψουν τον άλλον και προσπαθούν να αποφύγουν ακόμα και τον ελάχιστο πόνο που προκαλεί μια καλή τεχνική. Εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον επειδή γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον σε ένα πολύ βαθύ επίπεδο, επειδή έχουμε τη δυνατότητα να βλάψουμε ο ένας τον άλλον και επειδή καθένας μας ξέρει ακριβώς πώς είναι η καρδιά του άλλου.
Είναι εντυπωσιακό πόσο εύκολα το αντιλαμβάνεσαι αυτό όταν επισκέπτεσαι ένα ντότζο: ακόμα και λίγα λεπτά άσκησης με κάποιον άλλον είναι αρκετά για να αντιληφθείς πράγματα για την προσωπικότητά του που εκτός ντότζο θα χρειάζονταν μέρες για να τα καταλάβεις. Στην εξάσκηση στις πολεμικές τέχνες σου δίνονται τόσες πολλές ευκαιρίες για να βλάψεις τον άλλον που μπορώ πια να πω ότι μου χρειάζονται λιγότερα από 15 λεπτά για να καταλάβω αν ο άνθρωπος που έχω απέναντί μου είναι κάποιος που θα πρέπει να αποφύγω.
Αυτό που είναι πραγματικά υπέροχο όταν πηγαίνεις σε ένα καινούριο ντότζο είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι στ’ αλήθεια καλοί και αυτό στο δείχνουν αμέσως όταν ασκηθείς μαζί τους. Μετά από μια βραδιά προπόνησης έχω κερδίσει μια ακόμα ομάδα έμπιστων φίλων επειδή έχουμε μοιραστεί τον εαυτό μας ο ένας με τον άλλον και έχουμε δείξει ο ένας στον άλλον ότι μας ενδιαφέρει να είμαστε όλοι καλά. Προπόνηση σημαίνει να λειτουργείς σε ένα πολύ βαθύ επίπεδο στο οποίο προσφέρεις τον εαυτό σου στο συνασκούμενό σου και εκείνος σου δείχνει ποιος είναι μέσω του πώς το μεταχειρίζεται. Είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς εκτός ντότζο μια δραστηριότητα που να προσφέρει σε μόνιμη βάση μια τέτοια ισχυρή συνδιαλλαγή –και η εμπιστοσύνη που χτίζει η συνδιαλλαγή αυτή είναι κάτι καταπληκτικό.
Πίτερ Μπόιλαν Ο Πίτερ Μπόιλαν ασχολείται με τις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες από το 1986 και είναι κάτοχος 5ου νταν ιάιντο, 4ου νταν τζόντο και 3ου νταν Κόντοκαν Τζούντο ενώ παράλληλα μελετάει Σίντο Μούσο Ρίου Τζο και Σίντο Χατακάγκε Ρίου Χέιχο. Έχει ζήσει 7 χρόνια στην Ιαπωνία την οποία και συνεχίζει να επισκέπτεται τακτικά για την εξάσκησή του και από το 1998 λειτουργεί παράλληλα με την κανονική του δουλειά ως στέλεχος ιαπωνικών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, το ηλεκτρονικό κατάστημα ειδών πολεμικών τεχνών Mugendo Budogu (
https://www.budogu.com/). Τέλος, διατηρεί το μπλογκ «The Budo Bum» στο οποίο αναρτήθηκε αρχικά το παραπάνω κείμενο (
http://budobum.blogspot.gr/2013/08/trust-in-dojo.html)
