Η πιο βασική αρχή σχετίζεται με το πως πρέπει να χρησιμοποιηθεί το σώμα. Είναι απαραίτητη η σωστή στάση για να υπάρξουν οφέλη. Μια λανθασμένη στάση προκαλεί ανισορροπία και στη συνέχεια μπλοκάρει τη ροή του qi.
ΚΕΦΑΛΙ
Το κεφάλι πρέπει να είναι σε όρθια θέση (μια αόρατη ενέργεια το ανασηκώνει) και φανταζόμαστε ένα ελαφρύ αντικείμενο στην κορυφή του κρανίου που είναι πάντα αισθητό. Ο λαιμός είναι φυσικά χαλαρός και εύκαμπτος και συντονίζεται με την αλλαγή της στάσης του σώματος. Το πιγούνι τραβιέται προς τα μέσα ελαφρά. Η ανύψωση της κορυφής του κρανίου Baihui και το βύθισμα του dantian μαζί με το περίνεο Huiyin δημιουργούν μία αίσθηση επιμήκυνσης του σώματος. H ευθυγράμμιση του Baihui και του Huiyin δημιουργούν έναν κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται το σώμα.
Κοινά λάθη
•Η κλήση και το σκύψιμο του κεφαλιού είναι ένα κοινό λάθος που κάνει ο μαθητής όταν κοιτάει κάτω για να διορθώσει τη στάση και τις κινήσεις του. Όταν οι κινήσεις των χεριών είναι χαμηλές δεν πρέπει να σκύβει το κεφάλι.
•Η ανύψωση του πιγουνιού συνήθως οφείλεται στο ότι στέκεται κάποιος πολύ όρθιος και γέρνει το κεφάλι του προς τα πίσω.
•Η ταλάντευση του κρανίου κάθετα ή οριζόντια.
•Γύρισμα του κεφαλιού ανεξάρτητα από το σώμα
ΜΑΤΙΑ
Τα μάτια αντανακλούν την εσωτερική ενέργεια (qi), την εσωτερική δύναμη (jing), τα εσωτερικά όργανα (zang) και το πνεύμα (shen).
Στο Taijiquan τα μάτια πρέπει να είναι σε εγρήγορση, χωρίς ένα αδιάφορο ασαφές βλέμμα που στρέφεται προς τα κάτω. Τα βλέφαρα είναι φυσικά χαλαρά και το κοίταγμα είναι οριζόντιο. Ο Chen Xin γράφει:“τα μάτια ατενίζουν εμπρός και λάμπουν στις τέσσερις κατευθύνσεις” Αυτό σημαίνει ότι παρ’ όλο που το βλέμμα κατευθύνεται μπροστά ο ασκούμενος θα πρέπει να έχει συναίσθηση του περιβάλλοντος χώρου. Το πνεύμα θα πρέπει να είναι παρόμοιο με αυτό που έχει η γάτα όταν παραμονεύει το ποντίκι. Η κατεύθυνση των ματιών είναι σε συμφωνία με τις κινήσεις του σώματος. Τα μάτια δρουν σαν προάγγελος του νου. Είναι ο νους και όχι τα μάτια που εμπεριέχει την εσωτερική εγρήγορση. Ο νους μέσα από τα μάτια δίνει την εντολή. Για αυτό είναι σημαντικό να κρατήσεις τα μάτια και την πρόθεση σταθερά.
Κοινά λάθη
•Ασυντόνιστα μάτια - Τα μάτια περιπλανιούνται και δεν εστιάζονται στη κίνηση και στην πρόθεση.
•Αδιάφορα μάτια – Εάν το κοίταγμα είναι αδιάφορο και χωρίς ζωή ο νους δεν είναι σε έλεγχο.
•Έντονο ή σφιγμένο βλέμμα - Είναι ένδειξη έντασης ή νευρικότητας του σώματος και του νου.
• Κλείσιμο των ματιών - Επιδρά στον συντονισμού του εσωτερικού με το εξωτερικό.
•Συνοφρύωση - Ο νους δεν είναι χαλαρός.
ΑΥΤΙΑ-ΜΥΤΗ-ΣΤΟΜΑ
Όταν κάποιος εξασκείται τα αυτιά ακούν σε μια περιοχή που είναι πίσω στο κεφάλι. Αυτό βοηθάει να κρατήσει κανείς μια όρθια στάση, να εστιάσει τον νου και να έχει συναίσθηση του άμεσου περιβάλλοντος. (er ting ba bang ή τα αυτιά ακούνε και στις οκτώ κατευθύνσεις)
Το Taijiquan απαιτεί φυσική αναπνοή. Εισπνοή και εκπνοή από τη μύτη. Κατά τη διάρκεια του fajing (έκφραση εκρηκτικής ενέργειας) η εκπνοή γίνεται από το στόμα. Η αναπνοή πρέπει να είναι αργή και ομοιόμορφη με την αίσθηση της διεύρυνσης και της ζεστασιάς. Γενικά η εισπνοή αντιπροσωπεύει το μάζεμα της ενέργειας και η εκπνοή αντιπροσωπεύει την απελευθέρωση της ενέργειας, αν και αυτό δεν είναι απόλυτο.
Κλείνουμε το στόμα απαλά χωρίς ένταση. Τα χείλη ακουμπούν απαλά μεταξύ τους. Κρατάμε την άκρη της γλώσσας στον ουρανίσκο και την αφήνουμε να ξεκουράζεται πίσω από τα μπροστινά δόντια. Αν μαζευτεί σάλιο δεν το φτύνουμε αλλά το καταπίνουμε αργά σε μικρές δόσεις. Οραματιζόμαστε ότι καταπίνουμε την συγκεντρωμένη ουσία του μέσα στο dantian. Σύμφωνα με τον ταοϊσμό το σάλιο είναι “το υγρό της μακροβιότητας” του σώματος. Επίσης το σάλιο κρατάει την στοματική κοιλότητα υγρή ώστε να μην ξεραίνεται γεγονός που επηρεάζει την αρμονία του νου. Η γλώσσα είναι σαν μια γέφυρα που ενώνει τους δύο μεσημβρινούς Du Mai και Ren Mai.
Κοινά λάθη
•Ανοιχτό στόμα.
•Γλώσσα που προεξέχει.
•Σφιχτά χείλη
-Όλα αυτά είναι σημάδια νοητικής έντασης.
ΩΜΟΙ
Οι ώμοι πρέπει να είναι στο ίδιο επίπεδο, χαλαροί χωρίς ένταση. Ο χαλαρός ώμος επιτυγχάνεται μέσω τακτικής πρακτικής. Δεν πρέπει να ανασηκώνεις ή να πιέζεις προς τα κάτω τους ώμους. Εάν σηκώνονται οι ώμοι το qi ανεβαίνει στο πάνω μέρος του σώματος και προκαλεί χάσιμο ενέργειας σε ολόκληρο το σώμα και αστάθεια στο ρίζωμα. Εάν οι ώμοι πιέζονται προς τα κάτω τότε η εσωτερική δύναμη δεν μπορεί να φτάσει στα χέρια. Είναι σημαντικό να αποφεύγει κάποιος να σηκώνει τους ώμους και κατά τη διάρκεια της κίνησης να προσέχει να είναι στο ίδιο επίπεδο. Οι ώμοι κινούνται σαν αποτέλεσμα των αλλαγών του σώματος και είναι σε συμφωνία με το άνοιγμα και το κλείσιμο του θώρακα. Όταν οι ώμοι σηκώνονται η αναπνοή γίνεται ρηχή και θωρακική.
Κοινά λάθη
•Ανασήκωμα των ώμων - Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Ανεβάζει την ενέργεια του qi προς τα επάνω επηρεάζοντας την ισορροπία και ρίζωμα.
•Υπερβολή κίνησης στους ώμους – Αυτό συμβαίνει όταν οι κινήσεις δεν κατευθύνονται από τη μέση και όταν ο ασκούμενος χρησιμοποιεί τους ώμους για να οδηγήσει την κίνηση. Αν αυτή η συνήθεια εγκατασταθεί τότε είναι δύσκολη η διόρθωση της.
•Υπερβολικό σπρώξιμο των ώμων μπροστά – Αυτό το λάθος συμβαίνει συχνά όταν κάποιος προσπαθεί υπερβολικά να χαλαρώσει τον θώρακα και οι ώμοι πέφτουν αφύσικα μπροστά.
ΧΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΓΚΩΝΕΣ
Τα χέρια είναι πάντα στρογγυλεμένα σχηματίζοντας καμπύλη ώστε να κρατηθεί η ενέργεια peng (η ενέργεια την απόκρουσης). Δεν σχηματίζουν ευθείες γραμμές ή γωνίες. Όταν τα χέρια επεκτείνονται όπως στις θέσεις “μονό μαστίγιο” και “γερανός”, κρατούν την ίδια καμπυλότητα. Τα χέρια είναι χαλαρά και δεν τα φέρνουμε πολύ κοντά στο σώμα. Υπάρχει μια ελαφριά αίσθηση ανοίγματος. Ο χώρος κάτω από την μασχάλη είναι περίπου το μέγεθος μιας πυγμής και αυτό βοηθάει στην καλύτερη εκτέλεση των τεχνικών της απόκρουσης και της εξουδετέρωσης.
Οι αγκώνες βρίσκονται πάντα χαμηλότερα από τους ώμους και είναι ελαφρά λυγισμένοι και τραβηγμένοι προς τα μέσα. Χαλαρώνοντας προς τα κάτω τους αγκώνες χαλαρώνουν και οι ώμοι. Όταν επεκταθούν τα χέρια οι αγκώνες δεν πρέπει να ισιώνουν γιατί έτσι δεν έχει κανείς την δυνατότητα να προστατεύσει τις ζωτικές περιοχές των πλευρών. Όταν τα χέρια τραβιούνται προς τα μέσα οι αγκώνες δεν πρέπει να είναι πολύ κοντά στο σώμα. Οι αγκώνες ανεβαίνουν όταν χρησιμοποιούνται για να χτυπήσουν.
Κοινά λάθη
•Σηκωμένοι αγκώνες - ένα μεγάλο λάθος που επηρεάζει τη ροή του qi και βάζει κάποιον σε ευάλωτη θέση κατά την διάρκεια των push hands και των πολεμικών εφαρμογών. Οι αγκώνες κοιτάνε τα γόνατα.
ΚΑΡΠΟΙ ΚΑΙ ΔΑΧΤΥΛΑ
“Yang zhi zuo wan” σημαίνει επέκτεινε τα δάχτυλα και λύγισε τους καρπούς. Οι κλειδώσεις των καρπών ανοίγουν ώστε η ενέργεια να μπορεί να συνδεθεί με τα δάχτυλα. Τα δάχτυλα εκτείνονται χαλαρά και οι καρποί βυθίζονται προς τα κάτω (κάθονται). Όταν οι καρποί δε βυθίζονται, τότε οι ώμοι, οι αγκώνες και τα χέρια ανασηκώνονται. Δεν θα έπρεπε κανείς να παραμελήσει την ευλυγισία των καρπών. Όπως εξηγεί και η διδασκαλία: “Chuan guan zhai chien, zhe tieh zhai wan” (η στροφή εξαρτάται από τους ώμους και η καμπυλότητα εξαρτάται από τους καρπούς).
Η επέκταση των δαχτύλων σημαίνει το απαλό άνοιγμα των κλειδώσεών τους. Κράτα ένα ελαφρύ τέντωμα στα μεσαία δάχτυλα ενώ τα υπόλοιπα είναι χαλαρά. Ο αντίχειρας και το μικρό δάχτυλο κοιτάνε ελαφρά το ένα το άλλο. Αυτό επιτρέπει στην παλάμη να είναι ελαφρά καμπυλωτή κρατώντας το σημείο Laogong (το κέντρο της παλάμης) “ανοιχτό”. Το qi συγκεντρώνεται και οι παλάμες δεν είναι άκαμπτες. Το στόμα της τίγρης που είναι ανάμεσα από τον αντίχειρα και τον δείκτη κρατιέται “ανοιχτό”. Στο τέλος των κινήσεων θα πρέπει να νοιώσει κανείς το qi στο μεσαίο δάχτυλο. Ο Chen Xin λέει: “Όταν το qi φτάνει στο μεσαίο δάχτυλο θα πρέπει να έχει φτάσει και σε όλα τα υπόλοιπα”.
Όταν κάνουμε γροθιά ο αντίχειρας καλύπτει τη μεσαία κλείδωση του μεσαίου δαχτύλου. Το Laogong παραμένει ανοιχτό παρ’ όλη την πυγμή. Κατά την κίνηση η πυγμή είναι χαλαρή και σφίγγεται μόνο κατά την στιγμή της επαφής. Ο καρπός δεν πρέπει να είναι αδύναμος την στιγμή του fajing αλλά γεμάτος ενέργεια peng. Οι πιο κοινές θέσεις στο Chen style είναι η ανοιχτή παλάμη η γροθιά και ο γάντζος.
Κοινά λάθη
•Να λυγίζουν τα δάχτυλα – να είναι χωρίς ενέργεια και αδύναμα. Έτσι η ενέργεια δεν φτάνει στις άκρες των δαχτύλων.
•Να τεντώνουμε τους καρπούς και τα δάχτυλα υπερβολικά – η ενέργεια μπλοκάρει.
•Χέρια που τρέμουν - σημάδι νευρικότητας.
ΘΩΡΑΚΑΣ
Ένας κλασσικός κανόνας του Taijiquan είναι Han Xiong. Han σημαίνει εμπεριέχω. Xiong σημαίνει θώρακας. Ο θώρακας είναι ελαφρά χαλαρός προς τα μέσα και μαζεύει την ενέργεια προς τα μέσα. Αυτό βοηθάει την περιοχή να χαλαρώσει και απομακρύνει την ένταση από τον θώρακα επιτρέποντας μία ομαλή και φυσική αναπνοή. Τα χέρια είναι ελεύθερα να κινηθούν μέσα από τις στάσεις. Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να βουλιάζει πολύ ο θώρακας προς τα μέσα. Η ιδέα να χαλαρώνει κανείς τον θώρακα έχει παρεξηγηθεί και πολλοί ασκούμενοι καμπουριάζουν πολύ την πλάτη τους στην προσπάθεια να τον χαλαρώσουν πολύ. Ο Chen Xin γράφει “ο θώρακας αποθηκεύει την ενέργεια αλλά πρέπει να είναι και άδειος”. Επίσης: “ο θώρακας πρέπει να είναι χαλαρός ώστε όλο το σώμα να είναι άνετο”. Η χαλαρότητα του θώρακα επιτρέπει στους ώμους να χαλαρώσουν, πράγμα που βοηθάει την ενέργεια που ανεβαίνει από τα πόδια να περάσει μέσα από την πλάτη στους ώμους και στα χέρια.
Κοινά λάθη
•Σφίξιμο του θώρακα - Το qi δεν κατεβαίνει στο dantian και συγκεντρώνεται στο πάνω μέρος του σώματος. Η αναπνοή δεν είναι φυσική και δεν συγχρονίζεται με τις απαιτήσεις της κίνησης.
•Προβολή του θώρακα προς τα έξω - Υπερβολική έμφαση στις ανοιχτές κινήσεις του θώρακα. Όταν ανοίγει κάποιος θα πρέπει να ανοίγει τους μυς του θώρακα από τις πλαϊνές πλευρές και όχι από μπροστά. Το ανασηκώνει κανείς τον θώρακα δημιουργεί ένταση στο διάφραγμα και δεν επιτρέπει βαθύτερη αναπνοή. Στην μάχη ένας ανυψωμένος θώρακας εκθέτει αυτή την περιοχή για επίθεση.
•Κοίλος θώρακας - σημαίνει υπερβολικά κλειστή κίνηση του θώρακα. Μια υπερβολικά κλειστή θέση προκαλεί πίεση στην καρδιά.
ΠΛΑΤΗ / ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ
Η πλάτη παίζει σημαντικό ρόλο στο Taijiquan. Κρατιέται φυσικά όρθια και κεντραρισμένη χωρίς λόρδωση ή καμπούρα. Το επάνω μέρος της πλάτης που βρίσκεται ανάμεσα από τα χέρια ανοίγει έχοντας την αίσθηση της καμπυλότητας (έχοντας τους ώμους και τους αγκώνες ελαφρά μπροστά με την ενέργεια “peng”.) Τα κλασσικά κείμενα του στυλ Chen δεν αναφέρουν αυτό το άνοιγμα της πλάτης γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολή του στρογγυλέματος της. Η ελαφριά επιμήκυνση επιτυγχάνεται με την σωστή θέση του κεφαλιού, αφήνοντας το qi να κατέβει κάτω στο dantian και τα πόδια να γαντζωθούν στο έδαφος. Ο Chen Zhaopei πίστευε ότι το να ανοίξεις την πλάτη κάνει το σώμα βαρύ στο πάνω του μέρος και αυτό έχει επίδραση στο ρίζωμα των πελμάτων. Το βασικό στήριγμα στις κινήσεις και στις στάσεις του Taiji είναι η σπονδυλική στήλη επειδή ενώνει το κεφάλι, τον κορμό και τα άκρα διευκολύνοντας την κίνηση σε ολόκληρο το σώμα. Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από τους σπονδύλους. Κρατώντας τη σπονδυλική στήλη όρθια χαλαρή και δυνατή τα μεσοσπονδύλια διαστήματα ανοίγουν φυσικά ώστε να περάσει το qi προς τα επάνω και προς τα κάτω πολύ ομαλά διευκολύνοντας την κίνηση. Η σπονδυλική στήλη θα πρέπει να είναι σαν ένα ελαστικό σκοινί και όχι σαν ένα άκαμπτο κοντάρι. Εάν η σπονδυλική στήλη είναι άκαμπτη η ενέργεια και η δύναμη δεν μπορούν να μεταφερθούν από τα πόδια στα χέρια. Παρ όλα αυτά η σπονδυλική στήλη δεν θα πρέπει να είναι αδύναμη γιατί η κάθετη κυματιστή διαδρομή της ενέργειας του σώματος θα είναι περιορισμένη και θα επηρεάσει την απόδοση της δύναμης του Taiji.
Κοινά λάθη
•Κύρτωμα της πλάτης - Αυτό συνήθως συμβαίνει για να κλείσει ή να αδειάσει τον θώρακα.
•Η υπερβολικά χαλαρωμένη σπονδυλική στήλη - Αυτό συμβαίνει όταν η σπονδυλική στήλη είναι αδύναμη και δεν έχει ενέργεια. Μπορεί να συμβεί όταν έχει παρερμηνευτεί η έννοια της χαλάρωσης.
Από το βιβλίο CHEN STYLE TAIJIQUAN των Danidine Siawoo Voon Sim και David Gaffney
Μετάφραση και επεξεργασία κειμένου Ελευθερία Καζαντζή-Λύδια Τυλλιανάκη
